Seler zwyczajny – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Seler zwyczajny – właściwości

Seler zwyczajny jest bogatym źródłem witamin i minerałów. Znajdziemy w nim witaminy A, C, E, K oraz witaminy z grupy B, mikro i makroelementy (wapń, żelazo, magnez, potas, cynk i miedź), a także kwasy fenolowe, flawonoidy i olejek eteryczny. Bogaty skład selera wpływa na jego właściwości pobudzające trawienie, zwiększające apetyt, moczopędne oraz łagodzące bóle reumatyczne.

Seler zwyczajny – jak wygląda i skąd pochodzi?

Seler zwyczajny (łac. Apium graveolens) jest rośliną dwuletnią z rodziny selerowatych (łac. Apiaceae). W pierwszym roku wykształca korzeń spichrzowy, a w kolejnym z korzenia wyrastają liście zebrane w postaci rozety wraz z białymi kwiatami zebranymi w kwiatostan.

Seler zwyczajny występuje w czterech odmianach botanicznych, które w nieznaczny sposób różnią się od siebie. Wśród nich możemy wyróżnić rosnący dziko seler typowy oraz uprawiane odmiany: seler typowy, liściasty oraz najczęściej spotykany seler naciowy.

Seler zwyczajny w przyrodzie występuje na terenach podmokłych, wilgotnych, głównie na nadmorskich łąkach. Powszechnie występuje na terenie Europy, w tym w Polsce, Afryki i Azji Zachodniej i Środkowej.

Seler zwyczajny – działanie, wskazania do stosowania

Seler zwyczajny dzięki swoim właściwościom zalecany jest do stosowania w przypadku problemów żołądkowo-jelitowych. Pobudzając pracę układu pokarmowego oraz perystaltykę jelit poprawia funkcje trawienne. Stosowany może być również u osób z zaburzonym apetytem.

Właściwości moczopędne oraz przeciwbakteryjne selera wykorzystywane mogą być w leczeniu infekcji dróg moczowych, a działanie przeciwzapalne sprawdzi się w przypadku łagodzenia bólów reumatycznych. 

Seler zwyczajny w chorobach układu pokarmowego

Seler zwyczajny najczęściej stosowany jest w schorzeniach układu pokarmowego przebiegającymi z problemami trawiennymi, bólami brzucha oraz wzdęciami. Związki zawarte w roślinie ułatwiają procesy trawienne oraz działają rozkurczowo. Dodatkowo stosowany przed posiłkiem pozwala zwiększyć apetyt.

Seler zwyczajny w chorobach układu moczowego

Seler zwyczajny dzięki właściwościom moczopędnym może być stosowany również w chorobach układu moczowego. Zawarte w selerze kwasy fenolowe działają dodatkowo przeciwbakteryjnie, łagodząc objawy infekcji dróg moczowych.

Seler zwyczajny w bólach reumatycznych

Seler zwyczajny może być stosowany w łagodzeniu bólów reumatycznych oraz mięśniowych. W tym celu należy stosować zewnętrzne okłady z przygotowanego wcześniej soku, naparu albo odwaru z selera. Właściwości przeciwzapalne tej rośliny pozwalają na złagodzenie występujących bólów. 

Ze względu na możliwe działanie fotouczulające, w przypadku wystąpienia reakcji alergicznej należy zaprzestać stosowania okładów oraz skonsultować się z lekarzem.

Seler zwyczajny – jak dawkować?

Sok z selera

Sok z selera przygotowuje się poprzez wyciśnięcie rozdrobnionych wcześniej liści. Najwygodniejsze będzie użycie miksera lub wyciskarki. Dla poprawy smaku można dodać pokrojone kawałki jabłka, marchewki lub wyciśniętego soku z cytryny lub pomarańczy.

Sok z selera w schorzeniach układu pokarmowego należy stosować 1-2 razy dziennie po łyżce stołowej. W przypadku pokrzywki lub stanu zapalnego skóry należy rozcieńczyć sok wodą i stosować w postaci okładów.

Napar z selera

Napar z selera można wykonać w domowych warunkach z suszonego korzenia. Do przygotowania należy użyć 15 gramów surowca i zalać szklanką wrzącej wody. Napar należy trzymać pod przykryciem przez 15 minut. Po tym czasie jest gotowy do zastosowania.

Napar z selera stosuje się analogicznie do soku: 1-2 łyżki dziennie. Dodatkowo może być stosowany w celu zwiększenia apetytu. W takim wypadku należy spożyć napar na kilka minut przed planowanym posiłkiem.

Odwar z selera

Odwar z selera przygotowuje się bardzo podobnie do naparu. Różnice polegają na używanej postaci surowca. W przypadku naparu był to suszony korzeń, z kolei w odwarze są to świeże, rozdrobnione korzenie. Tak przygotowany surowiec należy gotować w wodzie przez około 15 minut od zagotowania wody. 

Po odcedzeniu i ostudzeniu odwar jest gotowy do spożycia. Odwar z selera w zaburzeniach trawienia i łaknienia należy spożywać w ilości połowy szklanki 2-3 razy dziennie.

Leki i suplementy zawierające seler zwyczajny

Seler zwyczajny najczęściej spotykany jest na rynku w postaci ekstraktu. Preparaty mogą zawierać tylko ten składnik lub również inne ekstrakty roślinne pozytywnie wpływające na układ pokarmowy. W aptekach i sklepach medycznych możemy również spotkać gotowe soki z selera, a w sklepach zielarskich kupimy gotowe surowce do domowego przygotowania soku, naparu lub odwaru.

Seler zwyczajny w ciąży

Seler zwyczajny uznawany jest za bezpieczną roślinę do stosowania w trakcie trwania ciąży i karmienia piersią. Należy jednak pamiętać, żeby przyjmowanie wszystkich leków, ziół i suplementów diety skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę.

Seler zwyczajny – przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazaniami do stosowania selera zwyczajnego oraz jego preparatów jest stwierdzona wcześniej alergia na tę roślinę lub któryś z zawartych w niej składników. W przypadku występowania w przeszłości reakcji fotouczulających należy zachować ostrożność przy stosowaniu selera.

Seler zwyczajny – możliwe działania niepożądane

Seler zwyczajny uznawany jest za bezpieczną roślinę, jednak jego przedawkowanie i długotrwałe stosowanie może wywołać działania niepożądane. Do najczęstszych z nich należą biegunka, zaparcia i wymioty. 

Seler zwyczajny jest również rośliną fotouczulającą. Oznacza to, że może wywoływać skórne reakcje alergiczne po kontakcie z promieniami słonecznymi. W przypadku zaobserwowania u siebie jakichkolwiek negatywnych objawów należy zaprzestać stosowania preparatów z selera i skonsultować się z lekarzem.

Seler zwyczajny – interakcje z lekami i innymi ziołami

Seler zwyczajny, jak każde inne zioło, może wchodzić w interakcje z lekami i innymi ziołami. Należy zachować ostrożność w trakcie stosowania leków moczopędnych i przeciwzakrzepowych, ponieważ seler może wpływać na ich efekt działania. Przyjmując któryś z tych leków, chęć stosowania preparatów z selerem należy skonsultować z lekarzem.

Ze względu na właściwości fotouczulające selera nie należy go stosować wraz z innymi ziołami wykazującymi podobne właściwości. Należą do nich wszystkie rośliny z rodziny selerowatych, dziurawiec zwyczajny, rumianek pospolity, krwawnik pospolity, nagietek lekarski czy arnika górska. 

Seler zwyczajny w Ziołopedii – podsumowanie

Seler zwyczajny jest znaną od starożytności rośliną leczniczą. Jest źródłem wielu witamin i minerałów. Stosowany zarówno na surowo, jak i po uprzednim przygotowaniu pozytywnie wpływa na funkcje układu pokarmowego, poprawiając trawienie oraz zwiększając apetyt. Poza tym może być stosowany w dolegliwościach układu moczowego, zwiększając wydzielanie moczu i działając przeciwbakteryjnie, a także zewnętrznie w celu łagodzenia bólów reumatycznych.

Bibliografia

1. Kooti, W., Asadi-Samani, M., Ghadery, H., Ashtary-Larky, D. A review on medicinal plant of Apium graveolens. Future Natural Products. 2015;1(1). str.: 48-59
2. Kooti, W., Daraei, N. A Review of the Antioxidant Activity of Celery (Apium graveolens L.). Journal of Evidence-Based Complementary & Alternative Medicine. 2017;22(4). str.: 1029-1034
3. Sowbhagya, H.B. Chemistry, Technology, and Nutraceutical Functions of Celery (Apium graveolens L.): An Overview. Critical Reviews in Food Science and Nutrition;54(3). str.: 389-398

Autor