Arnika górska – właściwości, działanie i zastosowania w farmacji

Arnika górska – charakterystyka

Arnika górska znana jako kupalnik górski czy tranek górski, jest cenną rośliną leczniczą. Występuje na terenach górskich i podgórskich Europy. W Polsce roślinę tą można spotkać na Pomorzu, w Karpatach, Sudetach czy w Bieszczadach. Arnika górska jest gatunkiem światłolubnym, preferującym gleby bielicowe, rdzawe i brunatne. Charakteryzuje się krótką łodygą o wysokości 20-60 cm oraz małymi, pomarańczowo-żółtymi kwiatami. Zbiory tej rośliny odbywają się w okresie letnim, w czerwcu i lipcu. Wykorzystywanym surowcem farmakologicznym są suszone kwiaty arniki.

Arnika górska – właściwości

W lecznictwie stosowane są płynne wyciągi z kwiatów arniki. Roślina ta zawiera wiele leczniczych substancji takich jak: garbniki, flawonoidy, goryczki, fenolokwasy, karotenoidy, a także olejki eteryczne. Ekstrakty z kwiatów arniki posiadają właściwości przeciwzapalne, które są uwarunkowane obecnością przede wszystkim helenaliny i jej pochodnych. Związki te hamują aktywację czynników regulujących wydzielanie cytokin prozapalnych. Zawarte w kwiatach laktony inaktywują enzymy odpowiedzialne za szlak przemian metabolicznych kwasu arachidonowego prowadzących do powstawania czynników prozapalnych. Ekstrakt z kwiatów arniki blokuje aktywność histaminy i zapobiega migracji innych czynników prozapalnych.

Arnika górska – działanie

Substancje czynne arniki łatwo wchłaniają się przez naskórek skąd docierają do naczyń włosowatych. Działają wzmacniająco, a także sprzyjają resorpcji płynu wysiękowego w przypadku uszkodzenia ich ścianek. Preparaty z arniką działają głównie:

• przeciwobrzękowo;
• przeciwzakrzepowo;
• bakteriostatyczne;
• fungistatyczne;
• immunostymulująco.

Tymol i kwas chlorogenowy znajdujący się w wyciągu z arniki wykazują właściwości dezynfekujące. Jako dodatek wykorzystuje się ją w płynach do płukania ust dzięki czemu, pomaga zwalczyć zapalenie dziąseł, a także owrzodzenia jamy ustnej. Preparaty z wykorzystaniem arniki można również stosować doustnie, by wspomóc proces trawienia. Zawarte w tej roślinie substancje pobudzają wydzielanie soków żołądkowych.

Arnika górska – zastosowanie w farmacji

Obecne w kwiatach arniki flawonoidy mają działanie synergistyczne z laktonami, dzięki czemu wzmacniają aktywność farmakologiczną tego surowca. Ekstrakty z kwiatów arniki mogą być wykorzystywane w takich dolegliwościach jak: siniaki, skręcenia, zapalenia dziąseł, afty, czyraki, bóle reumatyczne czy stany po ukąszeniach owadów. Jako żel arnika polecana jest w bólach mięśni pojawiających się po intensywnym wysiłku fizycznym. Wykazano także zasadność użycia kwiatów arniki w przewlekłych stanach zapalnych żył. Maść z arniki przynosi korzyści u pacjentów z objawami przewlekłego zapalenia żył, które objawia się mrowieniem, cierpnięciem i opuchlizną nóg. Zasadne jest także stosowanie preparatów z arniką w leczeniu chorób reumatycznych. Najczęściej, preparaty z arniki stosowane są w postaci:

• nalewek;
• płukanek;
• maści;
• kremów.

Przykładowe produkty dostępne w aptekach, które zawierają arnikę to: Biomaść Arnika, Żel z Arniką, Żel z arniką i bursztynem, FLOS-LEK Żel arnikowy na sińce, potłuczenia, obrzmienia. 

Należy jednak pamiętać o ostrożnym stosowaniu preparatów zawierających arnikę o wysokim stężeniu, ponieważ może to wywołać pierwotne toksyczne odczyny skórne do zmian martwiczych włącznie. 

Dostępność tych oraz wielu innych preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Arnika górska – zastosowanie w kosmetyce

Arnika znalazła także zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Jest ona stosowana w kosmetykach do cery z problemami naczynkowymi oraz w kremach nawilżających do dziennego i nocnego stosowania. Napar z arniki może być stosowany do przecierania skóry, zamiast toniku. Jej dodatek znajdziemy także w produktach pielęgnacyjnych do włosów. Jest doskonałym preparatem do płukania przetłuszczających się kosmyków.

Bibliografia:

1. Nawrot J., Gornowicz-Porowska J., Kroma A., Nowak G. (2021). Arnika Górska jako roślina lecznicza. Post Fitoter; 22(1) s.32-35.
2. Weremczuk-Jeżyna I., Wysokińska H. (2004). Kultury korzeni transformowanych Arnica montana L. - izolacja metabolitów wtórnych. Biotechnologia, 2 (65), s. 54-60.
3. Forycka A., Szczyglewska D., Buchwald W. (2004). Ocena wybranych populacji arniki górskiej występujących na terenie Polski. Zeszyty problemowe postępów nauk rolniczych, 497, s. 223-230.