Przymiotno kanadyjskie — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Przymiotno kanadyjskie — właściwości

Z ziela przymiotna kanadyjskiego wyizolowano wiele związków aktywnych takich, jak:

• flawonoidy: apigeninę, luteolinę, skutelareinę, bajkalinę, kamferol, kwercetynę, ramnetynę, rutynę;
• garbniki pirogalolowe;
• fenolokwasy: kwas protokatechowy, kawowy, p-kumarowy, ferulowy, syryngowy, chlorogenowy;
• olejek eteryczny;
• fitosterole roślinne: β-sitosterol, stigmasterol i ich glukozydy;
• sfingolipidy i kwasy tłuszczowe;
• związki triterpenowe: α-amyrynę, β-amyrynę, frydelinę, tarakserol.

Tak bogaty skład tego surowca sprawia, że znajduje on wiele zastosowań nie tylko w tradycyjnej, ale i współczesnej medycynie. Związki flawonoidowe zwiększają elastyczność i szczelność naczyń krwionośnych oraz działają przeciwkrwotocznie, kwas kawowy i ferulowy może obniżać ciśnienie tętnicze krwi. Z kolei zawarte w olejku eterycznym seskwiterpeny wykazują właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne. Uważa się, że przymiotno kanadyjskie ma ponadto właściwości antyoksydacyjne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, moczopędne i przeciwbiegunkowe. Trwają badania nad cytotoksycznością jego wyciągów względem wybranych komórek nowotworowych. Zewnętrznie okłady z tej rośliny działają przeciwłojotokowo, ściągająco, zmniejszają obrzęki i wysięki oraz przyspieszają gojenie się ran i wyprysków.

Przymiotno kanadyjskie — jak wygląda i skąd pochodzi?

Przymiotno kanadyjskie (łac. Erigeron canadensis L. Cronq) to roślina jednoroczna lub dwuletnia należąca do rodziny astrowatych (łac. Asteraceae). Potocznie bywa nazywana w literaturze konyzą kandyjską, przymiotkiem, przymiotnikiem, starym zielem i starym krzewem. Naturalnie przymiotno pochodzi z Ameryki Północnej, chociaż obecnie ze względu na niewielkie wymagania klimatyczne rozpowszechnione jest na wszystkich kontynentach. Do Europy prawdopodobnie dotarło dzięki migrującym ptakom, chociaż niektóre źródła podają, że jego nasiona przybyły wewnątrz wypchanych zwierząt do Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu. Przymiotno to tzw. roślina ruderalna, chętnie rośnie na nieużytkach, przydrożach czy też suchych łąkach. Niestety jest to również bardzo uporczywy chwast, oporny na większość herbicydów.

Przymiotno kanadyjskie osiąga wysokość do 1 metra, a jego łodyga jest szorstka oraz owłosiona, rozgałęziająca się ku górze. Liście posiadają gładkie lub ząbkowane brzegi i układają się naprzemianlegle na łodydze. Drobne, liczne białe lub żółtobiałe koszyczki kwiatowe zebrane są w wiechę. Owoc przymiotna stanowi naga niełupka o długości 1 mm, a jedna roślina rodzi nawet 120 tysięcy nasion.

Surowcem zielarskim jest ziele i korzeń przymiotna kanadyjskiego.

Przymiotno kanadyjskie — działanie, wskazania do stosowania

Szczepy indiańskie zamieszkujące Amerykę Północną od wieków używały przymiotna kanadyjskiego jako środka przeciwkrwotocznego. Stosowano go w leczeniu trudno gojących się ran, obfitych miesiączek, czy nawet krwotoków z przewodu pokarmowego i dróg rodnych. Przeciwzapalny i przeciwbólowy olejek eteryczny z przymiotna wykorzystywany jest w zmniejszaniu objawów reumatyzmu i lumbago. Przymiotno poprawia przemianę materii i zwalcza wzdęcia oraz biegunki. Dzięki swoim zdolnościom diuretycznym i obniżającym ciśnienie krwi może pomóc osobom cierpiącym na nadciśnienie. Innymi wskazaniami do używania przetworów z tego ziela są kamica nerkowa, zapalenie pęcherza oraz dróg moczowych,choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, bądź zaburzenia miesiączkowania. Przymiotno stosowane zewnętrznie łagodzi zmiany zapalne skóry, owrzodzenia, trądzik, wypryski, liszaje, łojotok i łupież. 

Przymiotno kanadyjskie na krwotoki

Ziele przymiotna kanadyjskiego wykazuje właściwości przeciwzakrzepowe, antyagregacyjne oraz ochronne wobec płytek krwi. Jest ono chętnie stosowane w przypadku hemoroidów, krwawień z dróg rodnych i przewodu pokarmowego. Obecne w przymiotnie flawonoidy zmniejszają kruchość i łamliwość naczyń krwionośnych, zwiększając ich szczelność oraz elastyczność. Działanie przeciwkrwotoczne wzmacniane jest przez zdolność flawonoidów do hamowania aktywności enzymów powodujących zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych. 

Przymiotno kanadyjskie na infekcje bakteryjne i grzybicze

Wyciągi z przymiotna kanadyjskiego hamują rozwój niektórych bakterii, takich jak: Staphylococcus aureus,Escherichia coli, Bacillus subtilis, Enterococcus faecalis oraz Pseudomonas aeruginosa. Ponadto, ziele to skutecznie hamuje rozwój patogennych drożdżaków z rodzaju Candida. Takie właściwości w połączeniu z działaniem ściągającym sprawiają, że doskonale sprawdzi się ono w pielęgnacji skóry trądzikowej.

Przymiotno kanadyjskie na nowotwory

Obecne w przymiotnie kanadyjskim galaktozylodiacyloglicerole mogą powodować efekt cytotoksyczny względem komórek nowotworowych. Bada się zastosowanie tej rośliny przede wszystkim w terapii nowotworów piersi, jajnika oraz krtani. Poza tym możliwe, że galaktozylowane acyloglicerole hamują proces angiogenezy, co dodatkowo wzmaga działanie przeciwnowotworowe. 

Przymiotno kanadyjskie — jak dawkować?

Leki i suplementy diety zawierające wyciąg z przymiotna kanadyjskiego należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta i ulotką dołączoną do opakowania. Tradycyjnie jedną łyżeczkę sproszkowanego ziela spożywa się trzy razy dziennie, przez okres 2-3 tygodni. W przypadku naparu zaleca się wypijanie połowy szklanki trzy razy dziennie. Natomiast intrakt na bazie alkoholu stosuje się w ilości od 5 do 10 ml, najczęściej dwa razy dziennie.

Leki i suplementy zawierające przymiotno kanadyjskie

Przymiotno kanadyjskie można spotkać na polskim rynku pod postacią tabletek, suszu, naparu i intraktu.

Przymiotno kanadyjskie w ciąży

Brak jest badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania przymiotna kanadyjskiego u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Zaleca się nieprzyjmowanie w tym okresie preparatów z tej rośliny.

Przymiotno kanadyjskie — przeciwwskazania i środki ostrożności

Preparaty z przymiotna kanadyjskiego są przede wszystkim przeciwwskazane osobom cierpiącym na zakrzepicę i chorobę zakrzepową żył. Ponadto ostrożność zalecana jest osobom zmagającym się z żylakami kończyn dolnych, żylakami odbytu i przewlekłą niewydolnością żylną. 

Dodatkowo przymiotno nie powinno być stosowane u osób uczulonych na rośliny z rodzaju Asteraceae lub którykolwiek ze składników rośliny.

Przymiotno kanadyjskie — możliwe działania niepożądane

Nadal brak jest danych na temat występowania działań niepożądanych po stosowaniu preparatów z przymiotna kanadyjskiego. Przypuszcza się, że może pogarszać stan zdrowia, jeżeli zastosuje się go w przeciwwskazanych schorzeniach.

Przymiotno kanadyjskie — interakcje z lekami i innymi ziołami

Interakcje przymiotna kanadyjskiego z lekami, ziołami czy suplementami diety nie są obecnie znane. Przed zastosowaniem przymiotna skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, jeśli na co dzień przyjmujesz inne leki.

Przymiotno kanadyjskie w Ziołopedii — podsumowanie

Przymiotno kanadyjskie to współcześnie odrobinę lekceważona roślina o różnych, wciąż nie do końca zrozumiałych mechanizmach działania i zastosowaniach. Warto być świadomym jego zdolności przeciwkrwotocznych, przeciwbiegunkowych oraz przeciwzapalnych, a także rozważyć włączenie suplementacji, gdy dojdzie do zmagań z nawracającymi krwawieniami czy też problemami z przewodu pokarmowego.

Bibliografia

1. Pawlaczyk, I., Czerchawski, L., Kuliczkowski, W., Karolko, B., Pilecki, W., Witkiewicz, W., & Gancarz, R. (2011). Anticoagulant and anti-platelet activity of polyphenolic-polysaccharide preparation isolated from the medicinal plant Erigeron canadensis L. Thrombosis research, 127(4), 328–340. https://doi.org/10.1016/j.thromres.2010.11.031
2. Sung, J., Sung, M., Kim, Y., Ham, H., Jeong, H. S., & Lee, J. (2014). Anti-inflammatory effect of methanol extract from Erigeron Canadensis L. may be involved with upregulation of heme oxygenase-1 expression and suppression of NFκB and MAPKs activation in macrophages. Nutrition research and practice, 8(4), 352–359. https://doi.org/10.4162/nrp.2014.8.4.352
3. Si, C., Ou, Y., Ma, D., Hei, L., Wang, X., Du, R., Yang, H., Liao, Y., & Zhao, J. (2022). Cytotoxic Effect of the Essential oils from Erigeron Canadensis L. on Human Cervical Cancer HeLa Cells in Vitro. Chemistry & biodiversity, 19(9), e202200436. https://doi.org/10.1002/cbdv.202200436 
4. Olas, B., Saluk-Juszczak, J., Pawlaczyk, I., Nowak, P., Kolodziejczyk, J., Gancarz, R., & Wachowicz, B. (2006). Antioxidant and antiaggregatory effects of an extract from Conyza canadensis on blood platelets in vitro. Platelets, 17(6), 354–360. https://doi.org/10.1080/09537100600746805
5. Polat, D. Ç., İlgün, S., Karatoprak, G. Ş., Akkol, E. K., & Capasso, R. (2022). Phytochemical Profiles, Antioxidant, Cytotoxic, and Anti-Inflammatory Activities of Traditional Medicinal Plants: Centaurea pichleri subsp. pichleri , Conyza canadensis , and Jasminum fruticans. Molecules, 27(23), 8249. https://doi.org/10.3390/molecules27238249 

Autor