Oliwka europejska – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Oliwka europejska – właściwości

Oliwka europejska, znana także jako drzewo oliwne czy oliwka uprawna, ma wiele właściwości leczniczych. Wynikają one z licznych substancji aktywnych zawartych zarówno w liściach, jak i owocach rośliny. Surowcem zielarskim jest liść oliwki (łac. Oleae folium). W jego składzie można odnaleźć takie związki, jak oleuropeina, która jest głównym związkiem o charakterze fenolowym, triterpeny, katechiny, kwas kawowy, wanilinowy i oleanolowy, sterole, hydroksytyrozol, tyrozol, rutyna, luteolina i jej cukrowe pochodne, apigenina i pochodne kwercetyny, oleozyd i oleurozyd. 

Owoce oliwki cechują się wysoką zawartością kwasów tłuszczowych omega-3 i antyoksydantów. Są chętnie wykorzystywane w sztuce kulinarnej ze względu na walory smakowe, ale nie bez znaczenia pozostaje ich wpływ na zdrowie człowieka. 

Oliwka europejska – jak wygląda i skąd pochodzi?

Oliwka europejska (łac. Olea europaea) jest niewielkim drzewem, należącym do rodziny oliwkowatych (łac. Oleaceae). Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego, głównie z regionów takich, jak Hiszpania, Włochy, Grecja, Turcja i Portugalia.

Drzewo oliwne charakteryzuje się małymi, szaro-zielonymi liśćmi o lancetowatym kształcie, dorastającymi do długości około 4-10 centymetrów. Są one skórzaste i błyszczące, z charakterystycznym srebrzystym spodem. Kwiaty oliwki europejskiej są drobne, białe i zebrane w wiechy. Kwitnienie ma miejsce wiosną. Dodatkowo oliwka charakteryzuje się soczystymi owocami, z których pozyskuje się oliwę z oliwek, powszechnie używaną w kuchni i kosmetyce. Jest to roślina o długiej historii uprawy, sięgającej tysięcy lat wstecz.

Oliwka europejska – działanie, wskazania do stosowania

Liściom oliwnym przypisuje się działanie zmniejszające temperaturę oraz przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne i przeciwwirusowe. Jest to związane z działaniem oleuropeiny. Napary z liści oliwki można podawać w przypadku przeziębienia i grypy. Ponadto wysoka zawartość antyoksydantów powoduje, że oliwka europejska wykazuje działanie przeciwutleniające i wymiatające wolne rodniki. Te właściwości wiążą się z pozytywnym wpływem na działanie układu sercowo-naczyniowego, potencjałem kardioprotekcyjnym i hipoglikemicznym. Oliwka uprawna wpływa także na prawidłowe działanie układu pokarmowego, pobudzając wydzielanie żółci i łagodząc wzdęcia. Olej pozyskiwany z owoców oliwki, wprowadzony do codziennej diety, może pomóc w przeciwdziałaniu zaparciom, poprzez poprawę przemiany materii. 

Oliwka europejska a działanie przeciwbakteryjne

Ekstrakt z liści drzewa oliwnego ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne i przeciwwirusowe. Wykazano, że mogą one hamować rozwój wielu patogenów, w tym wirusa opryszczki, gronkowca czy bakterii Escherichia coli. Ważne, aby ekstrakty były standaryzowane na zawartość oleuropeiny, która jest głównym związkiem odpowiedzialnym za te właściwości. W przypadku przeziębienia i grypy pomocniczo można stosować także napary z suszonych liści oliwki

Oliwka europejska działanie na układ sercowo-naczyniowy

Zarówno ekstrakty z liści oliwki, jak i olej pozyskiwany z jej owoców, mogą przynieść pozytywne rezultaty w odniesieniu do pracy układu sercowo-naczyniowego. Oleuropeina wykazuje działanie hipotensyjne, czyli obniżające ciśnienie krwi. Jest to możliwe m.in. poprzez jej wpływ na rozkurczanie mięśni gładkich naczyń krwionośnych. Wysoka zawartość polifenoli w oliwce europejskiej wpływa z kolei na zdolność do wymiatania wolnych rodników, co daje efekt przeciwzapalny. Biorąc pod uwagę ten aspekt, działanie oliwki europejskiej może pomóc w walce z miażdżycą, która jest traktowana jako przewlekła choroba naczyń o charakterze zapalnym, zapoczątkowana uszkodzeniem śródbłonka. Dodatkowo ekstrakty z liści oliwki mogą pomóc w obniżaniu poziomu „złego cholesterolu”, co również ma pozytywny wpływ na stan blaszki miażdżycowej. 

Oliwka europejska a wpływ na skórę

Olej pozyskiwany z owoców oliwki europejskiej jest bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, co w połączeniu z wysoką zawartością polifenoli i witaminy E, korzystnie wpływa na stan skóry. Oliwa z oliwek stosowana zewnętrznie jako jeden ze składników kosmetyków, może pomóc w nawilżeniu, uelastycznieniu i natłuszczeniu naskórka. Wprowadzenie oliwy z oliwek do codziennej diety może pomóc w nawilżeniu suchej skóry od środka, uzupełniając barierę hydrolipidową. Dzięki zawartości witaminy A i E oliwa z oliwek może wyciszyć stany zapalne skóry i działać w kierunku przeciwstarzeniowym. 

Oliwka europejska – jak dawkować?

Dawkowanie preparatów z oliwką europejską zależy od konkretnego produktu. Napar z liści oliwek przygotowuje się poprzez zalanie 2-3 gramów liści szklanką wrzątku i zaparzanie przez 15 minut. Taki napój stosuje się 3 razy dziennie w przypadku infekcji lub złagodzenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Wyciągi z liści oliwki w postaci kapsułek dawkuje się zgodnie z rekomendacjami producenta. Chcąc dołączyć oliwę z oliwek do codziennej diety, należy uwzględnić to, że oprócz tego, że jest to produkt wysokoodżywczy, jest także wysokokaloryczny z uwagi na wysoką zawartość tłuszczu. 

Leki i suplementy zawierające oliwkę europejską

Liście oliwki europejskiej są dostępne w postaci suszu. Na rynku można też znaleźć kapsułki, tabletki oraz krople z wyciągiem z liści oliwki. Olej z oliwek jest popularnym dodatkiem kulinarnym, znanym na całym świecie.

Oliwka europejska w ciąży

Ze względu na brak badań nie zaleca się stosowania ekstraktów z liści oliwek kobietom ciężarnym i karmiącym piersią. Z kolei oliwa z oliwek, jako źródło tłuszczu w pożywieniu, jest dobrym wyborem dla tych kobiet. 

Oliwka europejska – przeciwwskazania i środki ostrożności

Ze względu na działanie hipotensyjne i kardioprotekcyjne należy zwrócić szczególną uwagę pacjentom jednocześnie stosującym leki obniżające ciśnienie. Warto porozmawiać z lekarzem o wdrożeniu takiej suplementacji. 

Oliwka europejska – możliwe działania niepożądane

Nie odnotowano działań niepożądanych przy stosowaniu oliwki europejskiej. Nadmierne stosowanie oliwy z oliwek może wywołać efekt przeczyszczający. 

Oliwka europejska – interakcje z lekami i innymi ziołami

Nie odnotowano interakcji oliwki europejskiej z innymi ziołami i lekami. 

Oliwka europejska w Ziołopedii – podsumowanie

Oliwka europejska od lat była znana ze swojego pozytywnego wpływu na organizm człowieka od starożytności. Obecnie jest stosowana zarówno w postaci doustnej, jako ekstrakty z liści lub olej z owoców oliwki, a także zewnętrznie — nawilżając, jak i działając przeciwstarzeniowo na skórę. 

Bibliografia

1. Dąbrowska, Katarzyna, and Marzena Matejczyk. "LIŚĆ OLIWNY (OLEAE FOLIUM) JAKO ŹRÓDŁO FENOLI O DZIAŁANIU LECZNICZYM." Postepy nauki i Technologii Przemyslu Rolno-Spozywczego 74.1 (2019).
2. Marwicka, Justyna, Magdalena Makuch, and Kornelia Niemyska. "Właściwości oraz kosmetyczne zastosowanie oliwy z oliwek jako produktu bogatego w substancje biologicznie czynne." Kosmetologia Estetyczna 4.5 (2015): 417-421.

Autor