Prolaktyna – normy. Jak regulować poziom prolaktyny?
Prolaktyna jest hormonem peptydowym, odgrywającym kluczową rolę w okresie karmienia piersią. Zdarza się jednak, że wzrost jej poziomu nie ma związku z laktacją i przyczynia się do zaburzeń miesiączkowania lub powoduje trudności z zajściem w ciążę. Kiedy udać się do laboratorium, by zbadać stężenie prolaktyny? Jak interpretować uzyskane wyniki?
Jaka jest rola prolaktyny?
Prolaktyna wydzielana jest do krwiobiegu przez przedni płat przysadki mózgowej. Jej podstawową rolą jest stymulowanie wzrostu gruczołów sutkowych oraz pobudzanie laktacji. Ze względu na pełnione funkcje, poziom prolaktyny wzrasta w trakcie ciąży i w okresie poporodowym.
Jedną z właściwości prolaktyny jest jej hamujący wpływ na wydzielanie innych hormonów płciowych: folikulotropowego (FSH) i luteinizującego (LH). Skutkuje to obniżeniem poziomu estradiolu oraz pojawieniem się cyklów pozbawionych owulacji. Z tego powodu problemy z zajściem w ciążę powinny skłonić nas do oznaczenia poziomu prolaktyny.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że karmienie piersią nie jest wystarczającą metodą antykoncepcyjną. Owszem, laktacja i związane z nią podwyższenie stężenia prolaktyny zmniejsza szanse na kolejną ciążę, jednak kluczowe znaczenie ma zarówno częstotliwość, jak i długość każdego karmienia, ponieważ te czynniki wpływają na poziom opisanego hormonu.
Przyczyny podwyższonego poziomu prolaktyny
Podwyższony poziom prolaktyny w organizmie określany jest mianem hiperprolaktynemii. Za jego wystąpienie odpowiedzialne mogą być toczące się choroby, np. zespół policystycznych jajników (PCOS) lub niedoczynność tarczycy. W przypadku wystąpienia zbyt wysokiego poziomu prolaktyny konieczne jest również sprawdzenie funkcji przedniego płata przysadki mózgowej, celem wykluczenia mikro- i makrogruczolaków.
Dodatkowo wpływ na poziom prolaktyny mają stosowane przewlekle leki, takie jak:
- trójcykliczne leki przeciwdepresyjne,
- inhibitory wychwytu serotoniny (SSRI),
- neuroleptyki,
- metoklopramid (lek przeciwwymiotny),
- opioidy,
- estrogeny (wchodzące m.in. w skład tabletek antykoncepcyjnych).
Pamiętaj, aby zawsze informować swojego lekarza o przyjmowanych środkach leczniczych.
W niektórych przypadkach nie udaje się ustalić przyczyny podwyższonej prolaktyny. Mówimy wtedy o hiperprolaktynemii idiopatycznej.
Objawy podwyższonego poziomu prolaktyny
Jednym z najczęstszych objawów podwyższonego poziomu prolaktyny są zaburzenia miesiączkowania i regularności cyklu. U części kobiet występuje mlekotok i mastopatie, czyli niezłośliwe zmiany w obrębie gruczołów piersiowych. Pacjentki skarżą się także na obniżone libido i tendencje to przybierania na wadze (zwłaszcza jeśli u podłoża hiperprolaktynemii leży niedoczynność tarczycy).
Problem zbyt wysokiego poziomu prolaktyny dotyczy także mężczyzn. Podobnie jak u kobiet, skutkuje obniżeniem libido. Pacjenci dotknięci są również ginekomastią oraz zaburzeniami erekcji. Hiperprolaktynemia może upośledzać syntezę testosteronu, prowadząc do niepłodności.
Jak prawidłowo oznaczyć prolaktynę?
Badanie prolaktyny wykonać można w dowolnym laboratorium analitycznym. W przypadku kobiet warto skonsultować się wcześniej z ginekologiem lub endokrynologiem, który określi dzień cyklu menstruacyjnego, w którym należy pobrać próbkę do oznaczenia hormonu. Zakres norm zależny jest od stosowanej metody analitycznej – najczęściej wynosi <25 ng/ml dla kobiet i <20 ng/ml dla mężczyzn.
Samo badanie polega na pobraniu krwi obwodowej i pomiarze stężenia prolaktyny. Wykonywane jest na czczo, minimum 8 godzin od ostatniego posiłku. Warto zrezygnować z aktywności seksualnej i unikać stresu kilka dni przed oznaczeniem, ponieważ czynniki te mogą wpływać na uzyskany wynik.
Jak obniżyć poziom prolaktyny?
Ze względu na wiele możliwych przyczyn, niemożliwe jest określenie uniwersalnej metody leczenia hiperprolaktynemii. W przypadku zdiagnozowania mikro- lub makrogruczolaka przysadki mózgowej, konieczna jest interwencja chirurgiczna. Jeśli u podłoża choroby leżą stosowane leki, należy rozważyć alternatywne możliwości terapii.
Bardzo często podwyższona prolaktyna idzie w parze z niedoczynnością tarczycy. W tej sytuacji konieczne jest wyrównanie poziomu hormonów TSH, FT3 i FT4.
Lekarz zdecydować może także o zastosowaniu leczenia preparatami z grupy agonistów dopaminy, wpływających hamująco na uwalnianie prolaktyny. Chcąc wspomóc terapię w sposób naturalny, warto sięgnąć po leki dostępne bez recepty, które zawierają wyciąg z niepokalanka, np. Cyclodynon lub Castagnus. Ich dostępność w aptekach sprawdzisz za pomocą portalu KtoMaLek.pl.
Autor
Redakcja KtoMaLek.pl - Zespół redakcyjny KtoMaLek.pl tworzą doświadczeni farmaceuci, którzy specjalizują się w różnych obszarach tematyki zdrowotnej. Doświadczenie zdobyte w zawodzie oraz wiedza uzyskana podczas studiów farmaceutycznych, pozwalają na tworzenie merytorycznych treści zgodnych z EBM (and. Evidence-based Medicine), opartych na rzetelnych źródłach — aktualnych badaniach naukowych, branżowych podręcznikach i książkach. Za praktyką podążają również pasja i niesłabnąca chęć do poszerzania wiedzy oraz dzielenia się nią z pacjentami. Dzięki temu użytkownicy otrzymują dostęp do ciekawych i angażujących materiałów edukacyjnych.
