Pietruszka zwyczajna — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Pietruszka zwyczajna — właściwości

Ze względu na intensywny zapach i charakterystyczny smak natka pietruszki stosowana jest głównie jako przyprawa, zjadamy więc jej niewielkie ilości. 100 gramów liści pietruszki dostarcza zaledwie 49 kalorii, z czego większość stanowi woda, a w dalszej kolejności niewielkie ilości węglowodanów, białka i tłuszczów.

Niektórym może się to wydać zaskakujące, ale natka pietruszki jest bogatym źródłem witaminy C. Zaledwie 40-50 gramów świeżej natki zaspokaja dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę. Ponadto w listkach pietruszki znajdziemy witaminę A (około 0,9 mg / 100 g), witaminy z grupy B (tiaminę, ryboflawinę, niacynę, witaminę B6, kwas foliowy) oraz witaminę E. Liście pietruszki zawierają w sobie również sporą dawkę żelaza (5,3 mg / 100 g), a także miedź, mangan, magnez, wapń, potas i cynk oraz flawonoidy, chlorofil i fitosterole.

Pietruszka zwyczajna — jak wygląda i skąd pochodzi?

Pietruszka zwyczajna (łac. Petroselinum crispum) jest gatunkiem rośliny z rodziny selerowatych (łac. Apiaceae). Uprawiana jest na całym świecie i wykorzystywana przede wszystkim do celów kulinarnych. Jada się zarówno liście pietruszki, jak i jej biały korzeń, stanowią one składnik tzw. włoszczyzny. Liście pietruszki mają żywo zielony kolor oraz intensywny, lekko gorzkawy smak. Korzeń jest barwy białej, ma dosyć suchy i zwarty miąższ, a smak równie intensywny, co natka.

Z nasion pietruszki wytłacza się olejek, który jest cennym źródłem jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym kwasu linolowego i oleinowego.

Surowcem zielarskim pozyskiwanym z pietruszki jest korzeń pietruszki korzeniowej (łac. Radix Petroselini), owoc pietruszki (łac. Fructus Petroselini), ziele pietruszki (łac. Herba Petroselini).

Pietruszka zwyczajna — działanie, wskazania do stosowania

Dodawanie pietruszki do prosty sposób na uzupełnienie diety w niezbędne witaminy oraz mikro- i makroelementy. Zawarta w natce pietruszki witamina C jest silnym antyoksydantem, który neutralizuje wolne rodniki, a także bierze udział w aktywizacji wielu enzymów i jest niezbędna do syntezy kolagenu. Pietruszkę warto więc spożywać jako element profilaktyki stresu oksydacyjnego i starzenia się organizmu.

Jednoczesna wysoka zawartości witaminy C oraz żelaza to idealne połączenie, kwas l-askorbinowy ułatwia bowiem wchłanianie żelaza z pokarmów. Jeśli więc cierpimy na niedobory tego pierwiastka lub mamy zdiagnozowaną niedokrwistość, warto jadać pietruszkę oraz hojnie doprawiać nią posiłki bogate w żelazo.

Pietruszka zwyczajna na nieświeży oddech

Choć z odświeżaniem oddechu zazwyczaj kojarzy się liście mięty, to właśnie natka pietruszki najlepiej radzi sobie z nieprzyjemnym zapachem z ust. Warto żuć listki pietruszki np. po posiłku bogatym w czosnek, by złagodzić jego intensywny aromat. Można także sięgnąć po suplement diety zawierający wyciąg z pietruszki wspomagający likwidację przykrego zapachu z ust.

Pietruszka zwyczajna na infekcje dróg moczowych

Dzięki zawartości olejków eterycznych natka pietruszki wykazuje działanie moczopędne i korzystnie wpływa na pracę układu moczowego. Wyciąg z pietruszki jest stosowany wspomagająco w zakażeniach układu moczowego i w kamicy dróg moczowych. Ponadto pietruszka zmniejsza napięcie mięśni gładkich jelit oraz łagodnie pobudza wewnątrzwydzielnicze funkcje układu pokarmowego, usprawniając procesy trawienne i zapobiegając wzdęciom. Warto więc doprawiać pietruszką pokarmy ciężkostrawne.

Pietruszka zwyczajna na piękną skórę i zdrowe oczy

Wysoka zawartość prowitaminy A czyni z pietruszki sprzymierzeńca w trosce o dobrą kondycję wzroku oraz skóry. Witamina A uczestniczy bowiem w procesie widzenia — jej pochodna wchodzi w skład rodopsyny, światłoczułego barwnika, który znajduje się w pręcikach siatkówki. Co więcej, witamina A działa przeciwutleniająco, chroniąc organizm przez niekorzystnym działaniem reaktywnych form tlenu tzw. wolnych rodników. Jest też niezbędna podczas wzrastania komórek i wspomaga regenerację tkanek. Ponadto właściwe stężenie witaminy A w organizmie wspiera czynności tkanki nabłonkowej skóry i błon śluzowych, uczestnicząc w syntezie śluzu, który chroni tkankę nabłonkową.

Warto pamiętać, że witamina A należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, dlatego, aby poprawić jej wchłanianie, najlepiej jadać świeżą pietruszkę w towarzystwie oliwy z oliwek lub innego oleju roślinnego.

Pietruszka zwyczajna — jak dawkować?

Zawarte w natce pietruszki witaminy i związki mineralne są wrażliwe na wysoką temperaturę, dlatego pietruszkę najlepiej spożywać na surowo. Zazwyczaj stanowi ona jedynie dodatek do dania, jednak z powodzeniem może odgrywać główną rolę. Liście pietruszki można zmiksować z dodatkiem orzechów, oliwy z oliwek, czosnku, soli i pieprzu, by przygotować polską wariację na temat włoskiego pesto. Taką pastę można wykorzystać jako sos do makaronu, smarowidło do kanapek lub dressing sałatkowy. Pietruszka jest też smacznym dodatkiem do koktajli warzywnych i owocowych, a zmiksowana z wodą i sokiem z cytryny sprawdzi się jako orzeźwiająca lemoniada. Jeżeli mamy w domu wyciskarkę, ze świeżej natki pietruszki możemy przygotować sok.

Z korzenia pietruszki możemy przygotować napar. Wystarczy 1-2 łyżki rozdrobionego korzenia pietruszki zalać szklanką wrzącej wody i naparzać pod przykryciem przez 15 minut. Przestudzony i przecedzony napar z korzenia pietruszki można pić 2-3 razy dziennie, wypijając po 1/4 – 1/3 szklanki.

Do przygotowania naparu z powodzeniem można użyć również natki pietruszki - świeżej lub suszonej. Świeżą, posiekaną natkę (około 15 gramów) lub suszoną (około 1 gram) należy zalać szklanką wrzącej wody i dostawić do naparzania pod przykryciem na 10 minut. Przestudzoną herbatę z pietruszki można pić 1-2 razy dziennie.

Leki i suplementy zawierające pietruszkę zwyczajną

Pietruszkę zwyczajną znajdziemy zarówno w lekach dostępnych bez recepty, jak i suplementach diety. Pietruszka jest składnikiem preparatów wspierających funkcje nerek i dróg moczowych, a także preparatów stosowanych pomocniczo w zakażeniach i stanach zapalnych dróg moczowych i kamicy dróg moczowych. Jest też stosowana w suplementach wspomagających wydalanie wody z organizmu.

Pietruszka zwyczajna w ciąży

Pietruszka zwyczajna stosowana jako składnik dobrze zbilansowanej diety, uznawana jest za bezpieczną dla kobiet w ciąży. Zagrożenie stanowić może olej z nasion pietruszki, który wywołuje skurcze macicy i zwiększa ryzyko poronienia.

Pietruszka zwyczajna — przeciwwskazania i środki ostrożności

Pietruszka spożywana w większych ilościach nie jest zalecana osobom cierpiącym na choroby nerek, gdyż zawarte w niej szczawiany mogą zwiększać ryzyko tworzenia się kamieni nerkowych.

Przedawkowanie oleju z nasion pietruszki może zaburzać pracę nerek oraz wątroby.

Pietruszka zwyczajna — możliwe działania niepożądane

Stosowanie preparatów z pietruszką zwyczajną może u niektórych osób powodować reakcje alergiczne, manifestujące się pokrzywką, podrażnieniem i świądem skóry lub zaburzeniami oddychania. Pietruszka może też podrażniać układ pokarmowy, powodując bóle brzucha i nudności.

Pietruszka zwyczajna — interakcje z lekami i innymi ziołami

Ze względu na swoje właściwości pietruszka może nasilać działanie leków przeciwcukrzycowych, przeciwzakrzepowych i moczopędnych.

Pietruszka zwyczajna w Ziołopedii — podsumowanie

Pietruszka zwyczajna to wszechstronne zioło, obecne niemal w każdej kuchni. Oprócz walorów smakowych pietruszka ma do zaoferowania wiele właściwości prozdrowotnych. Pomaga zachować świeży oddech, wspiera pracę dróg moczowych, a zawarte w niej składniki wspomagają zdrowie oczu i kondycję skóry. Pietruszkę warto stosować jako składnik dobrze zbilansowanej diety, dodając ją do ulubionych dań. Można też sięgnąć po preparaty z dodatkiem pietruszki, lecz ich stosowanie warto omówić z farmaceutą lub lekarzem rodzinnym.

Bibliografia

1. Agyare C., Appiah T., Boakye Y.D., Apenteng J.A. "Petroselinum crispum: a Review". Medicinal Spices and Vegetables from Africa. Therapeutic Potential Against Metabolic, Inflammatory, Infectious and Systemic Diseases 2017: p. 527-547.
2. Zhang H., Chen F., Wang X., Yao H. "Evaluation of antioxidant activity of parsley (Petroselinum crispum) essential oil and identification of its antioxidant constituents". Food Research International Volume 39, Issue 8, October 2006, Pages 833-839.
3. Lai-Har Tang E., Rajarajeswaran J., Fung S., Kanthimathi MS. "Petroselinum crispum has antioxidant properties, protects against DNA damage and inhibits proliferation and migration of cancer cells". Journal of the Science of Food and Agriculture. https://scijournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/jsfa.7078
4. Linde G.A., Gazim Z.C., Cardoso B.K., Jorge L.F., Tešević V., Glamoćlija J., MSoković M. and Colauto N.B."Antifungal and antibacterial activities of Petroselinum crispum essential oil". Genetics and Molecular Research 15 (3): gmr.15038538.
5. Chauhan E.S.,Aishwarya J. "Nutraceuticals Potential of Petroselinum Crispum: A Review". Journal of Complementary Medicine and Alternative Healthcare 2018, Volume 7, Issue 2.

Autor