Jakie funkcje pełni dwunastnica? Budowa i choroby dwunastnicy

Budowa dwunastnicy

Dwunastnica jest narządem, stanowiącym połączenie odźwiernika żołądka z jelitem czczym. Mierzy do 30 cm i kształtem przypomina podkowę, obejmującą wklęsłą częścią głowę trzustki. Dwunastnica dzieli się na cztery główne części:

• górną (nazywaną także opuszką dwunastnicy),
• zstępującą (uchodzi do niej przewód żółciowy i trzustkowy),
• poziomą,
• wstępującą.

Funkcje dwunastnicy

Podstawową funkcją dwunastnicy jest trawienie składników pokarmowych przy udziale żółci i enzymów soku trzustkowego, a następnie ich wchłanianie, zachodzące głównie w części zstępującej i poziomej narządu. Prawidłowy przebieg wspomnianych procesów umożliwia przyswajanie z pożywienia substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu.

Dwunastnica produkuje także dwa hormony peptydowe - sekretynę i cholecystokininę, które regulują perystaltykę przewodu pokarmowego i stymulują wydzielanie soków trawiennych.

Choroby dwunastnicy

Choroby dwunastnicy związane są najczęściej ze stanem zapalnym lub uszkodzeniem błony śluzowej. Ustalenie przyczyny zaburzeń wymaga wizyty u gastrologa i przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki.

Zapalenie żołądka i dwunastnicy

Zapalenie żołądka i dwunastnicy najczęściej związane jest z przewlekłym przyjmowaniem niektórych leków, zwłaszcza niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub zakażeniem bakterią Helicobacter pylori. Do innych przyczyn choroby zaliczamy m.in. narażenie na stres, nadużywanie alkoholu oraz zaburzenia autoimmunologiczne. 

Zapalenie żołądka i dwunastnicy objawia się dyspepsją, czyli niestrawnością. Najczęściej obserwuje się ból w nadbrzuszu, odbijanie po jedzeniu, nudności, wymioty, uczucie pełności po posiłku oraz wzdęcia. Szybkie ustalenie przyczyny stanu zapalnego i wdrożenie odpowiedniej terapii umożliwia całkowite wyleczenie choroby.

Choroba wrzodowa dwunastnicy

Choroba wrzodowa dwunastnicy jest częstym powikłaniem utrzymującego się stanu zapalnego. Charakteryzuje się występowaniem ubytków w błonie śluzowej, które w zaawansowanym stadium penetrować mogą aż do mięśniówki przewodu pokarmowego. Szacuje się, że zdecydowana większość przypadków choroby wrzodowej wynika z zakażenia H. pylori lub przyjmowania leków z grupy NLPZ. 

Głównym objawem choroby wrzodowej dwunastnicy jest piekący ból, nasilający się 2-3 godziny po posiłku, a także w nocy. Bardzo niebezpieczne jest pojawienie się czarnych stolców lub krwawych wymiotów, które świadczą o krwawieniu z przewodu pokarmowego. W tej sytuacji należy jak najszybciej zgłosić się na SOR.

Diagnostyka i leczenie chorób dwunastnicy

Utrzymujące się objawy ze strony układu pokarmowego powinny skłonić nas do konsultacji z lekarzem POZ, który w razie potrzeby skieruje nas do lekarza gastrologa. Proces diagnostyki polega na zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu szeregu badań, m.in. gastroskopii, USG jamy brzusznej lub testów wykrywających zakażenie H. pylori. Dopiero po ustaleniu podłoża choroby, możliwe jest włączenie odpowiedniego leczenia.

Leczenie stanu zapalnego oraz choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy opiera się na stosowaniu leków z grupy inhibitorów pompy protonowej (pantoprazol, omeprazol, esomeprazol, lanzoprazol) oraz antagonistów receptora H2 (famotydyna), które zmniejszają wydzielanie kwasu żołądkowego. Dodatkowo dostępne są leki i wyroby medyczne zobojętniające sok żołądkowy i osłaniające śluzówkę przewodu pokarmowego (Ranigast SOS, Gastrotuss, Avilin Gastro).

Wybrany preparat znajdziesz i zarezerwujesz w aptece za pomocą portalu KtoMaLek.pl. 

Pamiętajmy, że choroby dwunastnicy wymagają także lekkostrawnej diety, rzucenia palenia oraz ograniczenia spożywanego alkoholu.

Zakażenie Helicobacter pylori

W przypadku zakażenia H. pylori, przeprowadza się proces tzw. eradykacji, mającej na celu trwałe zwalczenie bakterii. Leczeniem pierwszego wyboru jest trwająca 10-14 dni terapia poczwórna z bizmutem, polegająca na stosowaniu:

• leków z grupy IPP 2 razy dziennie;
• cytrynianu bizmutu 2-4 razy dziennie;
• tetracykliny w dawce 500 mg 4 razy dziennie;
• metronidazolu w dawce 500 mg 3 razy dziennie.

Obecnie zarejestrowany jest także preparat złożony, zawierający cytrynian bizmutu, tetracyklinę oraz metronidazol, który stosuje się równocześnie z omeprazolem. Rozwiązanie to zmniejsza ilość przyjmowanych tabletek, ułatwiając pacjentowi stosowanie się do schematu leczenia.

Bibliografia:

1. Tuszyński, P., Krumpholz, L., Uman-Ntuk, E. (2019). Schorzenia układu pokarmowego okiem farmaceuty. Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków, s. 19-32.
2. Wiercińska, M. (2022). Wrzody żołądka i dwunastnicy: przyczyny, objawy i leczenie choroby wrzodowej. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/63409,choroba-wrzodowa-zoladka-i-dwunastnicy.

Autor