Shilajit (mumio) — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Shilajit (mumio) — właściwości

Shilajit to organiczny związek mineralny. Znany jest pod wieloma nazwami. Najpopularniejsza nazwa używana w Polsce to mumio.

Shilajit jest cenionym składnikiem medycyny ajurwedyjskiej ze względu na jego cechy jako rasayana. W tym kontekście przypisuje się mu korzyści zdrowotne, takie jak zwiększenie długości życia, działanie odmładzające i hamowanie procesów starzenia. Tradycyjnie shilajit spożywany jest przez ludzi z Nepalu i północnych Indii, a dzieci zazwyczaj biorą go z mlekiem na śniadanie.

Jednym z powodów, dla których mumio ma tak skuteczne właściwości lecznicze, jest wysoka zawartość w nim kwasu fulwowego. Kwas ten ma wiele udowodnionych korzyści, począwszy od poprawy zdrowia jelit po utrzymanie zdrowej skóry. Inne cząsteczki obecne w mumio to kwas eldagiczny, niektóre kwasy tłuszczowe, żywice, lateks, guma, albuminy, triterpeny, sterole, aromatyczne kwasy karboksylowe, 3,4-benzokumaryny, aminokwasy, polifenole i lipidy fenolowe.

Shilajit (mumio) — jak wygląda i skąd pochodzi?

Shilajit występuje w Himalajach (między Indiami a Nepalem), Tybecie, a także w górskich regionach Rosji, Afganistanu, Chile i innych miejscach. Jest to substancja przypominająca smołę, ponieważ wycieka ze szczelin w górach. Odmiana kolorów shilajitu sięga od żółtawobrązowego do czysto czarnego, a odmiana czarna uważana jest za najbardziej odżywczą. Korzyści zdrowotne płynące ze stosowania mumio różnią się w zależności od regionu, z którego pochodzi.

Wiele osób mieszkających w górskich regionach spożywa shilajit, aby zmniejszyć skutki choroby wysokościowej, która powoduje objawy takie, jak bezsenność, ból głowy, nudności i zmęczenie. Badania sugerują, że shilajit może pomóc zwalczyć hipoksję (niedobór tlenu), która jest przyczyną choroby wysokościowej. Wykazano, że mumio wzmacnia naturalną odpowiedź odpornościową organizmu i dostarcza niezbędnego tlenu do tkanek mięśniowych. Jednak spożywanie shilajitu nie eliminuje całkowicie skutków choroby wysokościowej.

Shilajit (mumio) — działanie, wskazania do stosowania

W medycynie ajurwedyjskiej uważa się, że przyjmowanie mumio sprzyja dłuższemu życiu i ma właściwości przeciwstarzeniowe, co może korzystnie wpływać na ogólny stan zdrowia oraz zmniejszać ryzyko wystąpienia niektórych schorzeń. Biorąc pod uwagę działanie kwasu fulwowego, którego duże ilości zawiera mumio, wydaje się interesujący w prewencji choroby Alzheimera. Inne powszechne tradycyjne zastosowania mumio obejmują jego działanie w zaburzeniach pracy układu moczowo-płciowego, żółtaczce, zaburzeniach trawiennych, powiększonej śledzionie, padaczce, zaburzeniach nerwowych i niedokrwistości. Shilajit okazał się również przydatny w leczeniu kamieni nerkowych, obrzęków i hemoroidów oraz jako środek przeciwbakteryjny. Ponadto, w Indiach twierdzi się, że jest używany jako yogavaha, czyli synergistyczny wzmacniacz innych leków.

Badania wykazały, że mumio ma silne działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające, czyli świetnie zmiata wolne rodniki w organizmie i redukuje stres oksydacyjny. Dzięki temu możliwy jest jego powyższy pozytywny wpływ na zdrowie. Niestety, badania dotyczące korzyści zdrowotnych płynących ze stosowania shilajitu są ograniczone i trwające. Niektórzy badacze są zdania, że shilajit może potencjalnie leczyć wiele przewlekłych schorzeń, począwszy od niedoboru żelaza aż po demencję i niepłodność u mężczyzn, ale wymaga to dłuższych badań obserwacyjnych.

Shilajit (mumio) na układ nerwowy

Niektóre badania sugerują, że shilajit może zmniejszać ryzyko demencji i poprawiać funkcje poznawcze. Jest to prawdopodobnie spowodowane bogactwem kwasu fulwowego w shilajit, ponieważ kwas ten jest silnym przeciwutleniaczem i przyczynia się do poprawy funkcji poznawczych poprzez zapobieganie gromadzenia się białka tau. Białka tau są ważną częścią układu nerwowego, ale nadmierna ilość może wywołać uszkodzenie komórek mózgu.

Trwają badania nad potencjalnymi korzyściami przyjmowania mumio na zapobieganie lub spowalnianie demencji u osób z chorobą Alzheimera. Badacze sądzą, że kwas fulwowy w mumio może zatrzymać nieprawidłowe gromadzenie się białka tau i zmniejszyć stan zapalny, co potencjalnie poprawi objawy choroby Alzheimera. Niemniej jednak konieczne są dalsze badania i próby kliniczne.

Niektórzy badacze twierdzą, że shilajit może pomóc w leczeniu przewlekłych schorzeń takich, jak padaczka i zaburzenia psychiczne, ponieważ reguluje poziom GABA (kwasu gamma-aminomasłowego - naturalnie występującego w mózgu). W tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej tę szczególną żywicę już stosuje się w leczeniu objawów padaczki. W jednym z badań na zwierzętach shilajit zmniejszył liczbę napadów padaczkowych u myszy w ciągu dwóch tygodni. Jednakże do potwierdzenia tych działań potrzebne są badania przeprowadzone na ludziach.

Shilajit (mumio) na męską płodność

Shilajit może pomóc zwiększyć płodność u mężczyzn poprzez zwiększenie kluczowych hormonów i liczby plemników. U zdrowych mężczyzn suplementacja zwiększa poziom testosteronu we krwi i sprzyja produkcji nasienia. Jedno badanie wykazało, że shilajit poprawił poziomy hormonu folikulotropowego (FSH), liczbę plemników oraz ich ruchliwość u 60 mężczyzn będących w stanie niepłodności. Ruchliwość plemników odnosi się do zdolności plemników w próbce do adekwatnego poruszania się, co jest istotnym elementem płodności. Inne badanie wykazało, że przyjmowanie 500 mg shilajitu dziennie znacząco zwiększyło poziomy dehydroepiandrosteronu (DHEAS) oraz całkowitego testosteronu.

Shilajit (mumio) na wydajność treningową

Coraz więcej badań wskazuje, że shilajit może poprawić wydajność treningową, naprawiać włókna mięśniowe oraz przyspieszać proces gojenia się ran po treningach i urazach związanych z ćwiczeniami. Może to być spowodowane korzystnym wpływem shilajitu na natlenienie organizmu, a także jego właściwościami przeciwutleniającymi i przeciwzapalnymi.

Niektóre badania wykazały, że sportowcy doświadczali mniejszego zmęczenia po treningu oraz lepiej osiągali szczytową siłę mięśniową po przyjmowaniu suplementów z shilajit. Inne badania wykazały, że shilajit wspomagał elastyczność i naprawę mięśni podczas programu treningowego. Niektórzy badacze uważają, że te wyniki są obiecujące pod względem potencjalnych korzyści shilajitu dla osób cierpiących na zespół przewlekłego zmęczenia (CFS).

Mumio może mieć także pozytywny wpływ na zdrowie kości. Jedno badanie wykazało, że kobiety po menopauzie z osteopenią (niską gęstością mineralną kości), które przyjmowały suplementy z shilajit codziennie, zaobserwowały znaczącą poprawę gęstości kości po 11 miesiącach. Może to pomóc zmniejszyć ryzyko chorób, takich jak osteoporoza oraz urazów i złamań. Badacze sądzą, że ten efekt może być spowodowany zdolnością shilajitu do przyspieszenia wymiany komórkowej.

Shilajit (mumio) — jak dawkować?

Shilajit nie jest lekiem, więc nie ma prawnych regulacji. Oznacza to, że nie ma ustalonej dawki, która byłaby uznana za bezpieczną i skuteczną. Jednakże w większości badań klinicznych stosowana dawka wynosi między 300 a 500 mg dziennie. Często ludzie dzielą tę dawkę na dwie porcje, przyjmowane dwa razy dziennie. Aby uniknąć problemów ze snem, lepiej przyjmować je w godzinach dopołudniowych.

Nie odnotowano żadnych działań niepożądanych po zażyciu dużych dawek shilajitu. Jednakże nie ma wystarczająco dużo badań potwierdzających, że shilajit nie jest toksyczny przy nadmiernym spożyciu.

Przyjmując konkretny produkt z shilajit, najlepiej jest postępować zgodnie z instrukcjami dotyczącymi dawkowania podanymi przez producenta na etykiecie. Można również porozmawiać ze swoim lekarzem, aby uzyskać wskazówki dotyczące znalezienia bezpiecznej i skutecznej dawki.

Leki i suplementy zawierające Shilajit (mumio)

Suplementy diety nie są tak dobrze przebadane, jak leki. Aby zapewnić bezpieczeństwo produktu, trzeba szukać suplementów z shilajit, które zostały przetestowane przez niezależne instytucje. Suplementy z shilajit można znaleźć w wielu sklepach internetowych, aptekach, drogeriach i sklepach ze zdrową żywnością. Shilajit zazwyczaj występuje w postaci proszku, który można rozpuścić w napoju takim, jak woda lub mleko. Można go również znaleźć w postaci kapsułek lub płynu. Zawsze należy stosować suplementy zgodnie z instrukcjami.

Warto znaleźć shilajit o zawartości kwasu fulwowego wynoszącej 60% lub więcej. Zapewnia to skuteczniejsze działanie produktu. Dodatkowo trzeba szukać słów takich, jak "oczyszczony" na etykiecie i dokładnie stosować się do instrukcji. Unikać należy surowego, nieprzetworzonego mumio, ponieważ może być zanieczyszczony.

Shilajit (mumio) w ciąży

Ciąża jest specyficznym stanem fizjologicznym u kobiety i wiąże się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na kluczowe składniki odżywcze niezbędne do jej prawidłowego rozwoju. Wymaga to zwiększenia kaloryczności diety i jej wartości odżywczej. Konieczna jest również suplementacja niektórych składników, ponieważ trudno jest samą dietą pokryć rosnące w czasie ciąży zapotrzebowanie. Sprawia to, że przyszła mama często przyjmuje już kilka preparatów i mumio jest zupełnie zbędne w tym czasie. Trzeba zatroszczyć się o podstawy, a nie wprowadzać nowości w suplementacji. Również trudno mówić o bezpieczeństwie stosowania mumio w ciąży, ponieważ nie ma takich badań, a potencjalne ryzyko związane z jego przyjmowaniem jest realne.

Shilajit (mumio) — przeciwwskazania i środki ostrożności

Bezpieczeństwo i potencjalne skutki uboczne suplementów z shilajit są nieznane z powodu braku badań na ten temat. Chociaż jest to substancja naturalna i bezpieczna, nie powinno się spożywać surowego ani nieprzetworzonego shilajitu. Surowy shilajit może zawierać jony metali ciężkich, wolne rodniki, grzyby i inne zanieczyszczenia, które mogą spowodować zatrucie.

Shilajit zawiera żelazo, dlatego należy unikać jego stosowania w przypadku występowania stanów chorobowych związanych z gospodarką żelazową lub przyjmowania leków, które wpływają na poziom żelaza. Na przykład shilajit może być niebezpieczny dla osób z hemochromatozą, czyli chorobą genetyczną prowadzącą do nadmiernego stężenia żelaza we krwi.

Osoby z zaburzeniami hormonalnymi mogą być również narażone na ryzyko przyjmowania zbyt dużej ilości shilajitu, ponieważ duża ilość związków mineralnych może wpływać na poziom hormonów.

Shilajit (mumio) — możliwe działania niepożądane

Shilajit nie jest zatwierdzony przez FDA, a badania nad nim są ograniczone. Z tego powodu brakuje wystarczających informacji na temat jego skutków ubocznych lub bezpieczeństwa w różnych populacjach.

Niektóre badania sugerują, że shilajit jest bezpieczny i dobrze tolerowany przez większość osób, nawet przy długotrwałym stosowaniu. Zgłoszonych zostało bardzo niewiele reakcji niepożądanych. Jak każda inna substancja, shilajit może wywoływać reakcję alergiczną.

Przed włączeniem suplementacji mumio warto porozmawiać z lekarzem o wszelkich chorobach, które występują u danej osoby oraz innych regularnie przyjmowanych lekach. Może to wpłynąć na ryzyko i potencjalne skutki uboczne podczas stosowania mumio. Absolutnie nie wolno używać go w celu leczenia choroby ani w celu zastąpienia leku na receptę bez konsultacji z lekarzem.

Warto podkreślić, że mumio jest nadal we wstępnych etapach badań naukowych — wiele badań i odkryć jest jeszcze w początkowej fazie.

Shilajit (mumio) — interakcje z lekami i innymi ziołami

Nie ma dowodów na to, że shilajit oddziałuje z lekami. Jednakże badania są ograniczone i możliwe jest, że może on wpływać na działanie innych leków.

Mumio może wpływać na poziomy hormonów, więc może oddziaływać z lekami, które także wpływają na ich poziom. Co więcej, mumio zawiera również żelazo. Osoby przyjmujące leki lub suplementy zawierające żelazo w celu leczenia jego niedoboru powinny unikać suplementów z shilajit, ponieważ przyjmowanie ich razem może podnieść poziom żelaza do niebezpiecznego poziomu.

Ważne jest, aby porozmawiać ze swoim lekarzem o wszystkich innych suplementach lub lekach, które są przyjmowane, przed rozpoczęciem suplementacji shilajit.

Shilajit (mumio) w Ziołopedii — podsumowanie

Istnieje wiele potencjalnych korzyści zdrowotne przyjmowania shilajitu: poprawa myślenia i pamięci, zwiększona płodność męska poprzez większą liczbę plemników i poziom testosteronu, obniżenie ryzyka napadów padaczkowych, demencji, choroby wysokościowej, anemii oraz utraty masy kostnej, a także zmniejszenie stanów zapalnych i poprawa wydolności fizycznej.

Konieczne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć odpowiednią dawkę i sposób działania tej substancji. Raporty dotyczące skuteczności i bezpieczeństwa shilajitu są zróżnicowane i niekonsekwentne. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem przed suplementacją mumio oraz wybranie preparatu wysokiej jakości.

Bibliografia

1. Agarwal, S. P., Khanna, R., Karmarkar, R., Anwer, M. K., & Khar, R. K. (2007). Shilajit: a review. Phytotherapy Research: An International Journal Devoted to Pharmacological and Toxicological Evaluation of Natural Product Derivatives, 21(5), 401-405.
2. Carrasco-Gallardo, C., Guzmán, L., & Maccioni, R. B. (2012). Shilajit: a natural phytocomplex with potential procognitive activity. International Journal of Alzheimer’s disease, 2012(1), 674142.
3. 10 benefits of shilajit. https://www.medicalnewstoday.com/articles/320318, dostęp 20.04.2024 r.

Autor