Łopian większy — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Łopian większy to roślina powszechnie występująca w Polsce. Znana jest przede wszystkim ze swoich charakterystycznie wyglądających kwiatostanów. To właśnie im roślina zawdzięcza ludowe nazwy, takie jak „rzep” czy „dziad”. Łopian był stosowany w medycynie tradycyjnej jako środek przeciwzapalny, moczopędny czy wspomagający odporność. Jakie właściwości lecznicze mają okłady z liści i korzeni łopianu? Na co pomaga korzeń łopianu? Jak stosować wyciąg z łopianu?
Łopian większy – właściwości
Łopian większy to roślina wykazująca właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwbakteryjne i obniżające poziom glukozy w organizmie. Zawdzięcza je obecności wielu związków chemicznych takich, jak: inulina, saponiny, witamina C, fitosterole, kwas chinowy, sole mineralne, olejki eteryczne czy flawonoidy, głównie kwercetyna i rutyna. Największe stężenie tych substancji jest w korzeniu łopianu większego (łac. Bardanae radix), dlatego stanowi on główny surowiec stosowany w wyrobach medycznych.
Łopian większy – jak wygląda i skąd pochodzi?
Łopian większy (łac. Arctium lappa) należy do rodziny astrowatych (łac. Asteraceae) i występuje na terenie Europy, Syberii, Himalajów, Azji Mniejszej i Chin. Może osiągać wysokość nawet do 2 metrów, a jego korzeń — główny surowiec farmaceutyczny tej rośliny — jest gruby, mięsisty i silnie rozgałęziony. Liście mają kształt sercowaty z ząbkowanymi krawędziami, natomiast kwiaty łopianu tworzą koszyczki. Na zewnętrznej warstwie koszyczków obecne są haczykowate łuski.
Łopian większy – działanie, wskazania do stosowania
Łopian większy jest stosowany głównie jako składnik suplementów diety i kosmetyków. Dzięki swojej zdolności do zmniejszania stężenia glukozy we krwi może być używany jako uzupełnienie diety osób z nieprawidłowym poziomem cukru.
Łopian jest również powszechnie wykorzystywany w szamponach i kremach. Właściwości szamponów łopianowych mają pomagać w redukcji łupieżu, zmniejszeniu przetłuszczania włosów poprzez regulację pracy gruczołów łojowych oraz zapobiegać nadmiernemu wypadaniu włosów.
W medycynie ludowej napary i okłady z korzenia łopianu większego były stosowane na reumatyzm, a przykładanie liści łopianu na stawy miało na celu zmniejszenie reakcji zapalnej.
Ekstrakty z Arctium lappa w badaniach również wykazywały działanie żółciopędne i moczopędne.
Łopian większy – działanie przeciwbakteryjne
Ekstrakty z korzenia łopianu większego mają działanie przeciwbakteryjne. Badania wykazały, że ekstrakty zawierające Arctium lappa hamują aktywność bakterii, takich jak Staphylococcus aureus. Inne badania wykazały ich działanie przeciwko bakteriom takim jak Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Lactobacillus acidophilus i Streptococcus mutans.
Ponadto inulina zawarta w korzeniu łopianu jest powszechnym składnikiem prebiotyków, ponieważ stymuluje rozwój prawidłowej flory jelitowej, jednocześnie ograniczając rozwój bakterii chorobotwórczych.
Łopian większy – działanie zmniejszające stężenia glukozy w organizmie
Łopian większy jest jedną z roślin wytwarzających inulinę. Ta substancja wpływa na zmniejszenie poziomu glukozy we krwi. Preparaty zawierające inulinę mogą mieć korzystny wpływ na zdrowie osób zmagających się z nieprawidłowym poziomem glukozy w organizmie. Jej zbyt wysokie stężenie może być oznaką cukrzycy.
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, w której dochodzi do zbyt małego wydzielania insuliny względem jej zapotrzebowania lub do nieprawidłowego jej działania. Powikłania cukrzycy są poważne i zaliczają się do nich m.in. retinopatia cukrzycowa, zespół stopy cukrzycowej, neuropatia cukrzycowa, przyspieszony rozwój miażdżycy czy cukrzycowa choroba nerek. Niezależnie od stopnia zaawansowania choroby, jednym z głównych elementów terapii jest stosowanie odpowiedniej diety. Dołączenie do niej preparatów z łopianem może poprawić funkcjonowanie organizmu.
Łopian większy – działanie przeciwzapalne
Na terenach Brazylii i Azji korzeń łopianu większego uznawany był za surowiec o właściwościach przeciwzapalnych. Za efekt ten miałaby odpowiadać arktyina. Jest ona jednym ze związków hamujących produkcję i uwalnianie substancji odpowiedzialnych za przebieg reakcji zapalnej.
Arctium lappa był przedmiotem badań Karen Knipping i wsp., którzy wykazali hamowanie ostrej skórnej reakcji alergicznej u myszy in vivo, po zastosowaniu ekstraktu z łopianu. Zmniejszył on uwalnianie mediatorów reakcji zapalnej. Wyniki tych badań wskazują na antyalergiczne właściwości tej rośliny.
Łopian większy – jak dawkować?
Dawkowanie łopianu różni się w zależności od choroby i sposobu użycia.
W zaburzeniach skórnych można stosować odwar. Do jego przyrządzenia używa się 2-6 gramów pociętego wcześniej korzenia łopianu większego, który następnie gotuje się przez godzinę. Dziennie można przyjąć 3 filiżanki tak przyrządzonego napoju.
Zakupione suplementy powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami producenta.
Leki i suplementy zawierające łopian większy
Na rynku dostępne są leki w postaci ziół do zaparzania z korzenia łopianu, mające wpływać na zmniejszenie wypadania włosów, oraz płyny doustne poprawiające odporność. Łopian zawarty jest również w suplementach mających na celu poprawienie stanu skóry czy zmniejszenie stężenia glukozy we krwi.
Łopian większy w ciąży
Łopian większy nie powinien być stosowany w ciąży ze względu na możliwość wywołania skurczów macicy.
Łopian większy – przeciwwskazania i środki ostrożności
Preparaty z łopianu są przeciwwskazane u kobiet w ciąży i w trakcie laktacji oraz u osób uczulonych.
Łopian większy – możliwe działania niepożądane
Łopian większy może wywołać reakcję alergiczną.
Łopian większy – interakcje z lekami i innymi ziołami
Nie są znane interakcje łopianu większego z innymi lekami.
Łopian większy w Ziołopedii – podsumowanie
Zbadano działanie części składników znajdujących się w korzeniu łopianu większego, wykazując ich prozdrowotne właściwości. Łopian większy od wieków był stosowany jako preparat leczniczy. Niemniej jednak brakuje wystarczającej ilości badań, które potwierdzałyby postulowane właściwości tej rośliny. W związku z tym preparaty zawierające łopian nie powinny zastępować sprawdzonych i zaleconych terapii chorób wymienionych w tekście.
Bibliografia
- Knipping, K., van Esch, E. C., Wijering, S. C., van der Heide, S., Dubois, A. E., & Garssen, J. (2008). In vitro and in vivo anti-allergic effects of Arctium lappa L. Experimental biology and medicine (Maywood, N.J.), 233(11), 1469–1477.
- Assessment report on Arctium lappa L., radix, Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC), 2010.
- Guna, G. O. W. H. E. R. (2019). Theraprutic value of arctium lappa linn-a review. Asian JPharm Clin Res, 12(7), 53-9.
Autor
Redakcja KtoMaLek.pl - Zespół redakcyjny KtoMaLek.pl tworzą doświadczeni farmaceuci, którzy specjalizują się w różnych obszarach tematyki zdrowotnej. Doświadczenie zdobyte w zawodzie oraz wiedza uzyskana podczas studiów farmaceutycznych, pozwalają na tworzenie merytorycznych treści zgodnych z EBM (and. Evidence-based Medicine), opartych na rzetelnych źródłach — aktualnych badaniach naukowych, branżowych podręcznikach i książkach. Za praktyką podążają również pasja i niesłabnąca chęć do poszerzania wiedzy oraz dzielenia się nią z pacjentami. Dzięki temu użytkownicy otrzymują dostęp do ciekawych i angażujących materiałów edukacyjnych.
Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.
