Jod radioaktywny w leczeniu chorób tarczycy

Wskazania do leczenia jodem radioaktywnym

Radiojod jest stosowany w schorzeniach tarczycy, których mamy do czynienia z jej nadczynnością, czyli nadprodukcją hormonów tarczycowych. Wyróżniamy tu m.in. chorobę Gravesa-Basedowa, łagodne pojedyncze zmiany guzkowe, wole wieloguzkowe lub rozlane. Radioaktywny izotop jodu często znajduje zastosowanie również w chorobach nowotworowych tarczycy – raka tarczycy oraz jego przerzutów.

Terapia jodem radioaktywnym może być wdrożona jako alternatywa zabiegu chirurgicznego (mającego na celu usunięcie części lub całego gruczołu tarczowego), terapii tkanki pozostałej po zabiegu chirurgicznym lub przy wznowie raka tarczycy.

Na czym polega terapia jodem radioaktywnym?

Ważnym elementem budowy cząsteczek hormonów tarczycy są atomy jodu. Podczas syntezy tych hormonów dochodzi do wychwytu jodu z organizmu i wbudowania go do struktury hormonów tarczycy. W związku z tym w obrębie tarczycy dochodzi do dużej koncentracji atomów jodu. 

Podczas terapii radioaktywny izotop jodu wydziela promieniowanie beta, które niszczy komórki. Dzięki dużej koncentracji leku w tarczycy, dochodzi do dość wybiórczego oddziaływania na jej tkanki. Podobnie jest w przypadku przerzutów raka tarczycy – wydzielanie przez nie hormonów pozwala na koncentrację radioaktywnego jodu w komórkach nowotworowych i skuteczne ich niszczenie.

Terapia jodem radioaktywnym – przygotowanie i przebieg

Terapia jodem radioaktywnym nie wymaga specjalnego przygotowania pacjenta. Przed rozpoczęciem leczenia należy pamiętać o odstawieniu leków tyreostatycznych (Metizol, Thyrozol, Propycil) na pięć dni przed przyjęciem radioizotopu. W dniu leczenia nie wolno jeść przez 4-5 godzin przed podaniem leku. Podczas terapii nie należy przyjmować innych preparatów zawierających jod, ponieważ może to negatywnie wpłynąć na jej efekty. Stale przyjmowane leki, z uwagi na inne schorzenia, należy w dalszym ciągu przyjmować zgodnie z zaleceniem lekarza prowadzącego.

Jod radioaktywny w onkologii

W terapii onkologicznej, chory jest poddawany leczeniu radiojodem w szpitalu lub specjalnym ośrodku. Całość ma miejsce w pomieszczeniu izolującym posiadającym osobny węzeł sanitarny. Radioizotop podawany jest zazwyczaj w postaci doustnej kapsułki. Po przyjęciu leku nie można jeść przez godzinę, a chory pozostaje na oddziale kilka dni.

Atomy radiojodu, które nie zostały wbudowane w gruczoł tarczowy, są wydalane na zewnątrz organizmu – w dużej mierze z moczem (najwięcej w ciągu pierwszych 48 godzin od podania leku), ale także z potem i innymi wydzielinami ciała. W związku z tym, w pierwszych czterech dniach terapii należy dobrze nawadniać organizm, aby przyspieszyć proces eliminacji radioaktywnego jodu. Promieniowanie nie jest niebezpieczne dla osoby leczonej, ale może być groźne dla osób przebywających w jej otoczeniu.

Postępowanie po leczeniu jodem radioaktywnym

Po powrocie do domu przez okres 14-28 dni pacjent wciąż powinien przestrzegać pewnych reguł. Należy bowiem:

• przebywać na zwolnieniu lekarskim – jego długość zależy od przyjętej dawki radiojodu i rodzaju wykonywanej pracy,
• izolować się od dzieci oraz kobiet w ciąży – dla nich promieniowanie jest szczególnie groźne,
• spać w osobnym pokoju – w miarę możliwości odizolować się od reszty domowników w obrębie mieszkania,
• osobno prać własną bieliznę i pościel oraz dokładnie ją płukać,
• szczególnie uważnie dbać o higienę (rąk oraz całego ciała),
• trzykrotnie spłukiwać wodę w toalecie po każdym skorzystaniu.

Bezpieczeństwo i skuteczność terapii jodem radioaktywnym

Terapia jodem radioaktywnym jest bardzo skuteczną alternatywą zabiegu chirurgicznego. Pozwala większości pacjentów nowotworowych na niemal całkowite wyleczenie i niewielkie ryzyko nawrotu choroby. Leczenie jest nieinwazyjne oraz bezbolesne. 

Ze względu na wybiórczość działania jodu radioaktywnego na komórki tarczycy, terapia jest bezpieczna – zazwyczaj u pacjenta nie występują działania niepożądane związane z promieniowaniem radioaktywnym.

Podobnie, jak w przypadku chirurgicznego usunięcia tarczycy, po terapii jodem radioaktywnym może pojawić się niedoczynność tarczycy. W takim wypadku zachodzi konieczność stałego zażywania hormonów tarczycy (Euthyrox, Letrox). Dostępność tych i innych preparatów w najbliższych aptekach można w łatwy sposób sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Niepokojące objawy i przeciwwskazania

W przypadku zaobserwowania u pacjenta po terapii jodem radioaktywnym objawów nadczynności tarczycy – wzrost pobudliwości nerwowej, drżenie rąk, zwiększona potliwość, szybkie bicie serca – należy natychmiast zgłosić ten fakt endokrynologowi.

Ze względu na szkodliwość promieniowania dla dzieci i kobiet w ciąży, pacjentki w wieku rozrodczym powinny wykonać test ciążowy przed rozpoczęciem leczenia. Terapia jest przeciwwskazana w ciąży i podczas karmienia piersią. Niewskazane jest także karmienie piersią po odbyciu leczenia i zachodzenie w ciążę do 12. miesięcy po terapii.

Autor