Stawianie baniek — rodzaje baniek i techniki, wskazania, przeciwwskazania. Czy bańkoterapia jest skuteczna? 

Czym są bańki lecznicze?

Są to naczynia szklane, silikonowe bądź plastikowe, które w wyniku odpowiedniego kontaktu ze skórą wciągają ją, powodując podciśnienie. Dzięki temu w miejscu bańki powstaje przekrwienie, a to pobudza i stymuluje układ odpornościowy. Ślady po bańkach na skórze są zwykle widoczne w postaci okrągłych, fioletowych, czerwonych lub brązowych okręgów. Jest to normalna reakcja organizmu i nie jest ona groźna. Ślady znikają samoistnie po kilku dniach.

Po co stawia się bańki?

Jest to metoda, która wykorzystuje mechanizmy obronne organizmu w sposób naturalny. Szczególnie popularne w XX wieku było stawianie baniek u dzieci w celu wsparcia organizmu w walce z infekcją. Przekrwienie w miejscu postawienia bańki jest traktowane przez organizm jako stan zapalny, przez co układ immunologiczny pobudzony jest do działania i produkuje więcej komórek odpornościowych. 

Czy zatem stawianie baniek pomaga i na co może pomagać? Sprawa wygląda następująco:

• najczęściej stawianie baniek pomaga w walce z infekcjami. Stosuje się bańki na kaszel, czyli w walce z przeziębieniem lub grypą. Choć stawianie baniek na kaszel nie leczy bezpośrednio przyczyn kaszlu, ale może przyspieszać powrót do zdrowia. 
• ułatwiają one odkrztuszanie. Niektórzy stawiają bańki na zapalenie oskrzeli, szczególnie w początkowym stadium.
• oprócz infekcji bańki można stosować w fizjoterapii w celurozluźnienia mięśni. 

Co daje stawianie baniek? 

Terapia bańkami powoduje zwiększenie ukrwienia tkanek, co prowadzi do zwiększenia dotlenienia i odżywienia mięśni. Rozluźniają napięte mięśnie, a także zmniejszają ból. Działają również relaksująco.

Czy stawianie baniek pomaga?

Stawianie baniek może pomóc, ale należy wiedzieć, kiedy i w jakim celu je stosować. Najlepiej przed postawieniem baniek skonsultować się z lekarzem. Warto również wiedzieć, iż dowody naukowe dotyczące skuteczności stawiania baniek są ograniczone.

Rodzaje baniek

Wyróżnia się bańki szklane, silikonowe, ale również ogniowe (szklane — stosowane od wielu lat, silnie pobudzają krążenie) i bezogniowe (bezpieczne, bez użycia płomienia). Bańki silikonowe są najczęściej wykorzystywane w kosmetologii i fizjoterapii.

Dostępność preparatów leczniczych i wyrobów medycznych w aptekach w swojej okolicy sprawdzisz i zarezerwujesz poprzez portal KtoMaLek.pl.

Jak stawiać bańki ogniowe?

Ten sposób wymaga wprawy i ostrożności, ponieważ możliwe jest ryzyko oparzenia. Niepowinno się ich stosować u dzieci i osób starszych. 

Osoba poddawana temu zabiegowi powinna leżeć na płasko, z rękami wzdłuż ciała. Płomieniem ogrzewa się wnętrze bańki, aby wypalić tlen i wytworzyć podciśnienie. Do baniek ogniowych potrzebny jest spirytus, zapałki, wata i metalowe szczypce. Watę należy namoczyć w spirytusie i nałożyć na szczypce, następnie należy podpalić watę. Szybko włożyć ogień, na 1-2 sekundy do wnętrza bańki i natychmiast przyłożyć bańkę do skóry, zanim ostygnie. Na ciele ustawia się kilka baniek w zależności od potrzeby. 

Bańki bezogniowe — jak stawiać?

Bańki bezogniowe są bezpieczniejsze od ogniowych zamienników i nadają się dla dzieci.

Aby wytworzyć podciśnienie, używa się pompki zamiast ognia.  Należy przyłożyć bańkę do wybranego miejsca na skórze, a następnie przy użyciu pompki zasysa się bańkę na skórze. Czynność należy powtórzyć kilkukrotnie, ustawiając bańki w małej odległości od siebie. Aby zdjąć bańki, należy unieść lekko zawór lub nacisnąć skórę przy krawędzi bańki. Następnie powoli można wykonać manewr odklejania bańki.

Bańki nie zawierają leków, ziół oraz substancji czynnych. Działają w sposób naturalny i mechaniczny.

Gdzie stawiać bańki?

W przypadku infekcji górnych dróg oddechowych, zapalenia płuc czy zapalenia oskrzeli bańki stawiane są na plecy. Należy jednak unikać stawiania baniek na kręgosłupie czy w miejscach poranionych. Rzadziej korzysta się ze stawiania baniek na klatce piersiowej, ze względu na okolice, w których nie powinno się ich stawiać — m.in. okolice serca, mostka, obojczyka. Baniek na klatce piersiowej nie należy stawiać u dzieci oraz u osób z aktywnymi chorobami serca. Przed aplikacją należy skonsultować się z lekarzem. 

Schemat stawiania baniek

Ilość stawianych baniek zależy od masywności pacjenta oraz powierzchni, na której można je ustawić. Początkowo należy podzielić plecy na trzy poziome strefy. Na górnej części stawia się około 2-3 bańki między łopatkami. W środkowej części po 2-3 bańki po bokach kręgosłupa, a na dolnej części (nad nerkami) po 2-4 baniek, ale nie bezpośrednio na lędźwiach.

Jak długo trzymać bańki i czy można po bańkach się kąpać?

Czas utrzymania baniek na ciele różni się u dzieci i dorosłych. Przyjmuje się, że dorośli utrzymują około 10-15 min, a dzieci połowę tego czasu, czyli 5-7 minut. Po zdjęciu baniek należy nie wychodzić na zewnątrz i unikać kąpieli przez kilka godzin.

Pamiętaj, że każda infekcja jest inna i nie zawsze bańki się sprawdzą. W pierwszej kolejności zawsze skonsultuj się z lekarzem, ponieważ może być potrzebny np. antybiotyk, którego nie zastąpią bańki. 

A czy można stawiać bańki przy antybiotyku? Tak, przy antybiotykoterapii można stosować bańki, ale jako wsparcie – nigdy jako zamiennik leczenia. Lepiej zacząć stawianie baniek po około 3 dniach od rozpoczęcia przyjmowania antybiotyku, kiedy temperatura ciała spadnie, a stan pacjenta się poprawi.

Jak rozpoznać źle postawione bańki?

Bańka, kiedy jest źle założona, może nie trzymać się skóry albo zbyt słabo się zasysać. W przypadku bańki ogniowej odczuwalne jest pieczenie lub parzenie. Źle wykonany zabieg może również powodować ból pod założoną bańką.

Co ile można stawiać bańki?

Częstotliwość stawiania baniek zależy od wieku pacjenta, a także celowości zabiegu. W przypadku infekcji dróg oddechowych można stawiać w odstępie 2-3 dni, z czego maksymalnie 5 zabiegów w serii. W celu podniesienia odporności (profilaktycznie) wystarczy stawiać bańki raz w tygodniu lub rzadziej. W przypadku chęci złagodzenia napięć lub bólów mięśni, bańki stawia się 1-2 razy w tygodniu.

Stawianie baniek — przeciwwskazania

Pomimo pozytywnego wpływu na organizm, istnieją przeciwwskazania zdrowotne do stawiania baniek. Głównie są tochoroby serca i układu krążenia (niewydolność serca, przebyty zawał czy arytmia serca). U osób z nowotworami, zaburzeniami krzepnięcia krwi, gruźlicą również nie wykonuje się tego zabiegu. Przerwanie ciągłości skóry, rany czy oparzenia to również przeciwwskazania. 

Czy można stawiać bańki przy gorączce? Jeżeli temperatura ciała przekracza 38 stopni Celsjusza, nie należy stawiać baniek, ponieważ one same w sobie już podnoszą temperaturę.

Bibliografia

1. Kowza-Dzwonkowska, M. (2014). Zastosowanie baniek w fizjoterapii, odnowie biologicznej i kosmetologii. Rocznik Naukowy, AWFiS w Gdańsku, t. XXIV.
2. Morawiec-Sztandera, A. (2012). Zapalenia górnych dróg oddechowych u dzieci–leczenie immunostymulujące. Pediatria Polska, 87(6), s. 579-584.
3. Klimasz, K., Zhao, J. C., Zeng, K., i inni (2018). Tradycja leczenia bańkami lekarskimi. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 24, 4, s. 244–250.

Autor