Hemoglobina — czym jest? Funkcje, badanie, normy, podwyższone i obniżone stężenie hemoglobiny

Hemoglobina — czym jest?

Hemoglobina występuje w naszym organizmie w erytrocytach, czyli w czerwonych krwinkach. Jest ona białkiem zbudowanym z dwóch par podjednostek, z których każda z nich zawiera w swoim składzie cząsteczkę jonu żelaza. W budowie hemoglobiny mogą uczestniczyć 2 różne pary podjednostek, w związku z czym zostały wyróżnione różne typy hemoglobiny. U zdrowych osób dorosłych występują 3 z nich:

• hemoglobina A (HbA) – główna hemoglobina u zdrowych osób dorosłych;
• hemoglobina A2 (HbA2) – prawidłowy typ hemoglobiny stanowiący do 3% hemoglobiny osób dorosłych;
• hemoglobina płodowa (HbF) – występująca u płodów i niemowlaków, stopniowo zanikająca i u zdrowych dorosłych stanowiąca do 2% hemoglobiny.

Hemoglobina — funkcje

Hemoglobina w naszym organizmie odpowiedzialna jest przede wszystkim za transport tlenu z płuc do komórek i tkanek oraz odprowadzanie dwutlenku węgla z komórek do płuc, przez które jest następnie wydalany. Jest ona również odpowiedzialna za nadawanie krwi czerwonego koloru. Hemoglobina poza funkcją transportową odpowiada za utrzymanie prawidłowej budowy i kształtu erytrocytów we krwi.

Hemoglobina — badanie

Hemoglobina oznaczana jest podstawowym badaniem morfologii krwi. Na takie badanie należy stawić się na czczo, nie spożywając w dniu poprzednim alkoholu ani tłustych posiłków.  Na badanie to można otrzymać skierowanie od lekarza i wykonać je w ramach refundacji lub wykonać je prywatnie. Koszt badania wynosi około 10-20 zł w zależności od laboratorium. Rano przed badaniem zalecane jest wypicie większej ilości wody.

Badanie hemoglobiny nie musi być wykonane w ramach szerszego badania, jakim jest badanie morfologii. Może być również wykonane jako samodzielny pomiar, do którego wystarczające jest pobranie krwi włośniczkowej z palca. Dedykowane urządzenia służące do pomiaru stężenia hemoglobiny podają jej wynik zazwyczaj po kilkunastu/kilkudziesięciu sekundach. Samo badanie poziomu hemoglobiny, w przeciwieństwie do badania morfologii, nie wymaga bycia na czczo.

Hemoglobina — normy

Hemoglobina w oznaczanym badaniu ma swoje normy, w jakich powinien znaleźć się jej wynik. Różni się ona w zależności od płci i wynosi odpowiednio:

• 13-16,5 g/dl (8,7-10,2 mmol/l) u mężczyzn;
• 12-16 g/dl (7,5-9,9 mmol/l) u kobiet;
• 11-14 g/dl (6,9-8,8 mmol/l) u kobiet w ciąży.

Wyniki wykraczające poza wskazane normy hemoglobiny powinny zostać każdorazowo skonsultowane z lekarzem w celu określenia przyczyny zaburzonego stężenia. W niektórych przypadkach konieczne może być oraz wdrożenie leczenia.

Hemoglobina — podwyższone stężenie

Hemoglobina może występować w podwyższonym stężeniu, przekraczając wyżej opisane normy. Taki stan może wynikać z takich przyczyn jak np. palenie tytoniu, duży wysiłek fizyczny, odwodnienie lub przebywanie na dużej wysokości, np. w górach. 

Podwyższony poziom hemoglobiny może również być spowodowany chorobą, np. czerwienicą prawdziwą. Jest to choroba, w której w nadmiernej ilości są wytwarzane czerwone krwinki przez szpik kostny. Hemoglobina w większym stężeniu występuje również w przypadku oparzeń, odwodnienia organizmu czy po silnych wymiotach. Każde niepokojące objawy lub wyniki otrzymanych badań powinny zostać skonsultowane z lekarzem.

Hemoglobina — obniżone stężenie

Hemoglobina w obniżonym stężeniu jest nazywana anemią lub inaczej niedokrwistością. Występowanie tej choroby może być związane z wieloma czynnikami, w związku z czym też sama choroba ma kilka rodzajów. 

Do przyczyn niedokrwistości zalicza się:

• niedobór żelaza;
• niedobór witaminy B12;
• niedobór kwasu foliowego;
• białaczkę;
• choroby nerek, wątroby;
• niedoczynność tarczycy.

Przyczyna obniżonego stężenia hemoglobiny powinna zostać każdorazowo rozpoznana przez lekarza w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Jak zwiększyć stężenie hemoglobiny?

Stężenie hemoglobiny może zostać zwiększone poprzez stosowanie odpowiedniej diety lub środków dostępnych w aptece (zarówno leków, jak i suplementów diety). Zwiększając stężenie hemoglobiny za pomocą odpowiednich posiłków, powinniśmy w codziennym jadłospisie umieścić przede wszystkim takie produkty jak jajka, szpinak, natka pietruszki, fasola, mięso i owoce morza.

Podwyższenie poziomu hemoglobiny można dokonać, stosując produkty zawierające w swoim składzie żelazo, witaminę B12 lub kwas foliowy, jeżeli to ich niedobór spowodował wywołanie anemii.

Dostępność produktów zawierających żelazo, witaminę B12 lub kwas foliowy sprawdzisz na stronie KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Solnica, B. (2024). Hemoglobina. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.27.1.110. (Dostęp: 04.2025)
2. Sułek, K. Struktura hemoglobiny. Charakterystyka krwi i elementów morfotycznych. Medycyna Po dyplomie. Dostępne na: https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/745,struktura-hemoglobiny-charakterystyka-krwi-i-elementow-morfotycznych?srsltid=AfmBOopq_ljsuRzlEN5OYNMv9gBWJNELv9HvBCxuUbYgWA24WGBn3tbI. (Dostęp: 04.2025).

Autor