Bruksizm (zgrzytanie zębami) - przyczyny, objawy, leczenie. Jak leczyć bruksizm?

Czym jest bruksizm?

Bruksizm oznacza nieświadomą, nadmierną aktywność mięśni żwaczy, powodującą zaciskanie i zgrzytanie zębami zarówno w nocy, jak i w ciągu dnia.

Przyczyny występowania bruksizmu

Przyczyny występowania bruksizmu nie są do końca znane, choć wśród najczęstszych przyczyn podaje się:

• wady zgryzu,
• nadmierne napięcie mięśni żwaczy,
• dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych,
• czynniki psychiczne – np. długotrwały stres.

U dzieci objawy bruksizmu pojawiają się zarówno z przyczyn wyżej wymienionych, jak i w sytuacjach wyżynania się kolejnych zębów czy chorób pasożytniczych.

Jak rozpoznać bruksizm? Objawy bruksizmu

Bruksizm, choć najczęściej opisywany był u dzieci, obecnie może być rozpoznawany w każdym wieku. Związane jest to z psychicznym podłożem rozpoznawania tego schorzenia.

Rozpoznanie bruksizmu najczęściej odbywa się przez osoby trzecie, gdyż do zgrzytania zębów najczęściej dochodzi w nocy. Osobami, które jako pierwsze zauważają zgrzytanie, są rodzice małych dzieci lub partnerzy, którzy słyszą charakterystyczne dźwięki towarzyszące nocnej aktywności mięśni w okolicy żuchwy.

Do głównych objawów bruksizmu najczęściej zalicza się:

• charakterystyczne dźwięki „zgrzytania”, które najczęściej towarzyszą w nocy, podczas snu,
• zaciskanie zębów,
• bóle głowy,
• szumy uszne,
• uszkodzenia w okolicy zębów, widocznie zdarte szkliwo,
• wzmożone napięcia mięśni oraz towarzyszący temu ból w okolicy żuchwy, mięśni karku i odcinka szyjnego kręgosłupa.

Czy bruksizm jest szkodliwy? Jakie są jego skutki?

Skutki zgrzytania zębów są niestety widoczne i niekorzystne dla zdrowia. Najczęściej wyróżnia się zmęczenie i ból mięśni w okolicy żuchwy, co łączy się ze wzmożonym napięciem tych mięśni, uszkodzenia powierzchni zębów, które z czasem, wraz z zaawansowaniem bruksizmu mogą powodować w poważnych przypadkach złamania zębów.

Co zrobić, gdy dziecko lub dorosły zgrzyta zębami?

Konieczne jest zgłoszenie się do stomatologa, który zaproponuje odpowiednią drogę terapeutyczną. 

Leczenie bruksizmu

Wśród najczęstszych sposobów walki z bruksizmem jest działanie na wielu polach ze względu na złożoność problemu.

Początkowo warto rozpoznać problem główny (nadmierny stres, wada zgryzu, pasożyty). Wówczas zaproponowane mogą zostać różne metody:

Terapia psychologiczna

Terapia i wsparcie psychologiczne – często przyczyną zgrzytania zębami i zaciskania mięśni żwaczy jest nadmierny stres oraz odreagowywanie sytuacji stresowych obecnych w naszym życiu. Wówczas konieczne jest wsparcie terapeutyczne w celu uporania się z emocjami, wyciszeniem. Taka terapia ściśle współgra z treningami uspokajającymi, farmakologią oraz masażami i autoterapią.

Farmakologia

Farmakoterapia - silnie współpracująca z terapią psychologiczna, mająca na celu obniżenie wzmożonego napięcia mięśni (zwiotczenie ich) oraz leki uspokajające, przeciwdrgawkowe np. klonazepam, propranolol, amitryptylina.

Dostępność leków w pobliskiej aptece możesz sprawdzić bez wychodzenia z domu korzystając ze strony KtoMaLek.pl

Treningi rozluźniające i terapia manualna

• Treningi psychogenne mające na celu wyciszenie układu nerwowego, a co za tym idzie zmniejszenie napięcia mięśni w okolicy karku i żuchwy
• Terapia manualna pod okiem fizjoterapeuty mająca na celu rozluźnienie wzmożonego napięcia mięśni oraz zastosowanie odpowiednich ćwiczeń rozluźniających

Szyna na zęby

Zastosowanie odciążającej szyny na zęby – dobór odpowiedniej szyny powinien zaproponować stomatolog ze względu na szeroki wybór rodzajów oraz stopnia ich twardości. Szynę zaleca się stosować na noc. Zapobiega ona zdarciu szkliwa oraz osłabieniu uzębienia.

Należy jednak pamiętać, że zastosowanie szyny oraz nakładek na zęby nie usuwa problemu, a jedynie łagodzi negatywne skutki towarzyszące bruksizmowi.

Botoks w bruksizmie

W niektórych przypadkach stosuje się również toksynę botulinową (botoks). Botoks wprowadzany jest w mięśnie w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego, które charakteryzują się nadmierną aktywnością. Iniekcja ta zmniejsza napięcie mięśniowe, dzięki zablokowaniu przewodnictwa nerwowo-mięśniowego, co powoduje spowolnienie pracy mięśni i redukcję tarcia i nacisku.

Bibliografia:

1. Rusin, B., Wójcik, A., Pakaszewski, W., i inni. (2022). Bruksizm - współczesna wiedza na temat zaburzenia i możliwości terapeutyczne. Journal of Education. Health and Sport, 12, s. 131-135
2. Grygalerwicz, J. (2012). Bruksizm u dzieci - czy wszyscy go widzą i  słyszą? Pediatria po Dyplomie, 16(6), s. 34-37
3. Kuźnik, M. (2021). Bruksizm, Medycyna Praktyczna. Pobrane z: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/281734,bruksizm (dostęp z dnia: 30.09.2023)