Ślaz dziki — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Ślaz dziki — właściwości

Najczęściej wykorzystywanymi częściami ślazu dzikiego są liście i kwiaty. Zawierają szereg związków aktywnych m.in. flawonoidy, śluzy, terpenoidy, pochodne fenolu, kumaryny, sterole, garbniki, saponiny i alkaloidy. 

Taki skład fitochemiczny warunkuje pozytywny wpływ tych surowców na układ pokarmowy i skórę. 

Ślaz dziki — jak wygląda i skąd pochodzi?

Ślaz dziki (łac. Malva sylvestris) należy do rodziny ślazowatych (łac. Malvaceae). Jest rośliną dwuletnią.  Naturalnie występuje na terenie Europy, Azji i Afryki Północnej. 

Jak wygląda ślaz dziki? Kwiaty ślazu są prawie bezwonne i mają śluzowaty smak. Ich rozmiar wynosi zwykle 3-5 centymetrów. Mają 5 płatków z wcięciami na środku każdego z nich. Płatki mają barwę fioletową. Liście są owłosione, mają wielkość około 12-15 centymetrów. Są 3, 5 lub 7-klapowe. Brzeg liścia jest ząbkowany. Liście osadzone są na długich ogonkach. Owłosiona jest także łodyga rośliny. Owocem ślazu jest rozłupnia o średnicy około 8 milimetrów. Ma pomarszczoną strukturę i składa się z 9-13 rozłupek. 

Ślaz dziki — działanie, wskazania do stosowania

W medycynie ludowej roślina stosowana była na dolegliwości trawienne, choroby dermatologiczne, problemy z układem moczowym, infekcje dróg oddechowych i zmiany w jamie ustnej.  Dostępne są badania sugerujące, że roślina może mieć działanie przeciwwrzodowe, przeciwnowotworowe, antyoksydacyjne i przeciwzapalne. 

Ślaz dziki na zaparcia

Zaparcia są powszechną dolegliwością i mogą powodować znaczny dyskomfort. W badaniach na zwierzętach wykazano, że wodny ekstrakt ze ślazu dzikiego chroni przed zaparciami, zwiększając zawartość wody w stolcu. Efekt przeczyszczający ślazu wynika ze znacznej zawartości śluzów. Śluzy pęcznieją w kontakcie z wodą i mają właściwości zmiękczające. Rozpuszczalne włókna i polisacharydy tworzą w jelicie lepką, galaretowatą masę zdolną do stymulowania perystaltyki. Stosowanie ślazu może również okazać się przydatne w przypadku osób cierpiących na hemoroidy, ponieważ zmiękcza on masy kałowe. 

Ślaz dziki na skórę

Ślaz dziki może być przydatnym składnikiem w kosmetykach nawilżających i zapobiegających starzeniu się skóry. Jego właściwości przeciwzapalne sprawiają, że roślina może przydać się w łagodzeniu podrażnień, wysypki czy egzemy. Właściwości antyoksydacyjne również przyczyniają się do spowalniania procesów starzenia i hamowania powstawania zmarszczek, za które odpowiedzialne są m.in. wolne rodniki. 

Elastyna jest jednym z białek skóry odpowiadających za jej sprężystość. Ekstrakty ze ślazu hamują aktywność elastazy — enzymu odpowiadającego za rozkład elastyny. 

Ślaz dziki na oparzenia

W badaniach na zwierzętach wykazano, że krem zawierający ekstrakt ze ślazu dzikiego przyspiesza gojenie ran oparzeniowych i wspomaga regenerację skóry. Smarowanie miejsca oparzenia kremem zawierającym ślaz przyspieszyło gojenie i obkurczanie się rany oraz powstawanie nowej warstwy naskórka. Rolę w gojeniu ran odgrywać mogą także właściwości antybakteryjne ślazu, które zmniejszają ryzyko infekcji. Potwierdza to tradycyjne stosowanie ślazu w celu przyspieszenia gojenia ran. 

Ślaz dziki na wątrobę

W badaniach na zwierzętach wykazano, że ślaz dziki może mieć działanie ochronne na wątrobę. Może to wiązać się z jego właściwościami przeciwutleniającymi. Zapobiega on uszkodzeniu wątroby przez niektóre leki. Stężenie enzymów wątrobowych i bilirubiny, które świadczą o stanie wątroby, wzrastało znacznie mniej u zwierząt doświadczalnych, którym podawano ślaz niż u zwierząt, którym go nie podawano. Ślaz zapobiega też zmianom w tkankach wątroby, uszkodzeniu naczyń i komórek tego organu. 

Ślaz dziki na bakterie i grzyby

W badaniach in vitro wodny ekstrakt z liści ślazu dzikiego wykazywał działanie przeciwgrzybicze wobec Aspergillus candidus, Aspergillus niger, Penicillium i Fusarium culmorum. Ekstrakt metanolowy wykazywał działanie bakteriostatyczne wobec metycylinoopornego szczepu gronkowca złocistego. Zapobiegał również tworzeniu biofilmu przez tę bakterię. 

Ślaz dziki na zmiany w jamie ustnej

W tradycyjnej medycynie odwar z liści i kwiatów ślazu dzikiego stosowany był do płukania jamy ustnej. Działa on wspomagająco w leczeniu ropni, stanów zapalnych lub obrzęku dziąseł i błony śluzowej jamy ustnej. Przyspiesza także gojenie aft. Zawdzięcza to swoim właściwościom przeciwzapalnym. 

Ślaz dziki — jak dawkować?

Zawartość składników aktywnych może się różnić w zależności od warunków uprawy rośliny. W celu wybrania prawidłowego dawkowania zastosuj się do wskazówek zawartych w ulotce lub na opakowaniu danego preparatu. 

Leki i suplementy zawierające ślaz dziki

Na rynku dostępne są przede wszystkim preparaty zawierające suszone liście lub kwiaty ślazu. Znaleźć można także kosmetyki zawierające wyciągi z dzikiej malwy. 

Ślaz dziki w ciąży

Dane na temat bezpieczeństwa stosowania ślazu dzikiego w trakcie ciąży i karmienia piersią nie są dostępne. Należy unikać jego stosowania w ciąży. 

Ślaz dziki — przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwskazania do stosowania ślazu dzikiego nie są znane. Jeśli cierpisz na jakieś choroby przewlekłe, przed zastosowaniem ślazu skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. 

Ślaz dziki — możliwe działania niepożądane

Dostępnych jest niewiele danych dotyczących działań niepożądanych wynikających ze stosowania ślazu. Wiadomo jednak, że ślaz dziki wykazuje działanie przeczyszczające. Spożycie w nadmiernych ilościach może powodować biegunki. 

Ślaz dziki — interakcje z lekami i innymi ziołami

Dane na temat interakcji ślazu z lekami nie są znane. Jednak w związku z zawartością śluzów ten surowiec może wpływać na wchłanianie niektórych leków. Jeśli przyjmujesz jakieś leki, przed zastosowaniem ślazu skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. 

Ślaz dziki w Ziołopedii — podsumowanie

Ślaz dziki jest rośliną stosowaną w medycynie tradycyjnej, jednak jego działanie nie zostało dokładnie udokumentowane w badaniach, więc powinien być stosowany jedynie jako środek wspomagający. 

1. Gasparetto, J. C., Martins, C. A., Hayashi, S. S., Otuky, M. F., & Pontarolo, R. (2012). Ethnobotanical and scientific aspects of Malva sylvestris L.: a millennial herbal medicine. The Journal of pharmacy and pharmacology, 64(2), 172–189. https://doi.org/10.1111/j.2042-7158.2011.01383.x 
2. Batiha, G.ES., Tene, S.T., Teibo, J.O. et al. The phytochemical profiling, pharmacological activities, and safety of malva sylvestris: a review. Naunyn-Schmiedeberg's Arch Pharmacol 396, 421–440 (2023). https://doi.org/10.1007/s00210-022-02329-w 
3. Jabri, M. A., Wannes, D., Hajji, N., Sakly, M., Marzouki, L., & Sebai, H. (2017). Role of laxative and antioxidant properties of Malva sylvestris leaves in constipation treatment. Biomedicine & pharmacotherapy = Biomedecine & pharmacotherapie, 89, 29–35. https://doi.org/10.1016/j.biopha.2017.02.020 
4. Nasiri, E., Hosseinimehr, S. J., Azadbakht, M., Akbari, J., Enayati-Fard, R., & Azizi, S. (2015). Effect of Malva sylvestris cream on burn injury and wounds in rats. Avicenna journal of phytomedicine, 5(4), 341–354.
5. Hussain, Liaqat & Ikram, Javaria & Rehman, Kanwal & Tariq, Muhammad & Ibrahim, Muhammad & Akash, Muhammad Sajid Hamid. (2014). Hepatoprotective effects of Malva sylvestris L. against paracetamol-induced hepatotoxicity. TURKISH JOURNAL OF BIOLOGY. 38. 396-402. 10.3906/biy-1312-32.

Autor