Błyskoporek podkorowy — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Błyskoporek podkorowy — właściwości

Błyskoporek podkorowy (łac. Inonotus obliquus) jest rodzajem grzyba z rodziny szczeciniakowiatych (łac. Hymenochaetaceae Donk). Jest nazywany również czerniakiem brzozowym, guzem brzozowym, hubą skośnorurkową czy grzybem czaga lub czagą brzozową (chaga). Surowcem stosowanym w lecznictwie są owocniki wegetatywne (sklerocja), których zbiór przypada głównie na okres jesienno-zimowy. Błyskoporek podkorowy jest bogaty w wiele substancji aktywnych. Owocniki są źródłem polisacharydów (m.in.β-glukanów), flawonoidów, garbników, triterpenów i fitosteroli. Dodatkowo zawierają dysmutazę ponadtlenkową, która jest silnym przeciwutleniaczem. Czerniak brzozowy stanowi także bogactwo witamin z grupy B oraz składników mineralnych, np. miedzi, żelaza i wapnia.

Błyskoporek podkorowy — jak wygląda i skąd pochodzi?

Błyskoporek podkorowy występuje głównie na półkuli północnej, m.in. w Północnych Chinach i na Syberii. W Polsce występuje stosunkowo rzadko i jest objęty częściową ochroną gatunkową. Należy do grzybów pasożytniczych, atakujących drzewa. Dostaje się do nich poprzez rany i pęknięcia w korze. Najczęściej jest spotykany na brzozie brodawkowatej i topoli osice. Zewnętrzna warstwa owocnika jest matowa, popękana i czarna. Przypomina kształtem guzowatą narośl, osiągającą do 50 centymetrów średnicy. Świeże pęknięcia widoczne na owocniku mają rudobrązową barwę. Okres wzrostu grzyba może wynosić nawet kilkadziesiąt lat.

Błyskoporek podkorowy — działanie, wskazania do stosowania

Błyskoporek podkorowy jest doceniany ze względu na swoje właściwości wzmacniające i antyoksydacyjne. Substancje aktywne zawarte w grzybie czaga warunkują także jego działanie hipoglikemizujące oraz obniżające poziom cholesterolu. Polisacharydy zawarte w owocniku wpływają na funkcjonowanie układu immunologicznego. Dodatkowo błyskoporek jest używany jako składnik kosmetyków o działaniu przeciwzmarszczkowym, nawilżającym i kojącym podrażnienia. Obecnie prowadzi się także badania nad działaniem substancji aktywnych, zawartych w grzybie czaga, pod kątem właściwości przeciwnowotworowych, jednak są one prowadzone jak na razie jedynie na zwierzętach lub w doświadczeniach in vitro. W badaniach wykazano również wpływ błyskoporka na zmniejszenie agregacji płytek krwi po jego podaniu.

Błyskoporek podkorowy - działanie immunomodulujące

Ze względu na wysoką zawartość polisacharydów, a konkretnie β-glukanów, błyskoporek podkorowy wykazuje właściwości immunomodulujące. Zwiększa on ilość limfocytów i wzmaga aktywację makrofagów, czyli komórek układu odpornościowego, odpowiedzialnych za walkę z drobnoustrojami chorobotwórczymi. Sproszkowany błyskoporek może być polecany osobom zmagającym się z częstymi infekcjami i osłabioną odpornością. Poza tym β-glukany zawarte w owocniku chaga, będąc elementem rozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego, poprawiają perystaltykę jelit oraz mają właściwości prebiotyczne, wspomagając rozwój flory jelitowej. Prawidłowo działająca mikroflora jelit jest niezbędna dla utrzymania zdrowia oraz ochrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Błyskoporek podkorowy w gospodarce insulinowej

W badaniach na zwierzętach wykazano wpływ błyskoporka podkorowego na zmniejszenie poziomu cukru we krwi u szczurów z indukowaną cukrzycą. Podawanie grzyba czaga wiązało się także z obniżeniem poziomu trójglicerydów oraz cholesterolu.  

Błyskoporek podkorowy jako składnik kosmetyków

Właściwości grzyba czaga są chętnie wykorzystywane przez przemysł kosmetyczny. Kremy z błyskoporkiem, dzięki wysokiej zawartości β-glukanów wiążą wodę w warstwach naskórka, wpływając na nawilżenie skóry. Dodatkowo błyskoporek charakteryzuje się obecnością wielu antyoksydantów, co jest wykorzystywane w produktach o działaniu przeciwstarzeniowym i przeciwzmarszczkowym.

Błyskoporek podkorowy — jak dawkować?

Jak stosować grzyb czaga? Sproszkowane grzyby są dostępne w postaci kapsułek lub proszku, które dawkuje się w zależności od zawartości grzyba w jednej dawce preparatu.

Leki i suplementy zawierające błyskoporek podkorowy

Grzyb chaga jest dostępny w postaci suplementów diety, zawierających sproszkowane sklerocja błyskoporka. Występuje w postaci kapsułek lub proszku, który rozpuszcza się w wodzie lub dodaje do koktajli. Suplementy zawierające grzyb chaga często bywają łączone z innymi roślinami, np. o działaniu adaptogennym. Wśród nich mogą występować soplówka jeżowata czy grzyb reishi. Spotyka się też połączenia błyskoporka z probiotykami i laktoferyną. 

Błyskoporek podkorowy jest również składnikiem kosmetyków o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwstarzeniowym.

Błyskoporek podkorowy w ciąży

Ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa w okresie ciąży, nie zaleca się stosowania preparatów z błyskoporkiem podkorowym kobietom ciężarnym. W razie wątpliwości warto sięgnąć po poradę lekarza prowadzącego ciążę.  

Błyskoporek podkorowy — przeciwwskazania i środki ostrożności

Po błyskoporka podkorowego nie powinny sięgać kobiety ciężarne oraz dzieci. Ze względu na działanie immunomodulujące, przed rozpoczęciem kuracji czarną hubą, porady lekarskiej powinni zasięgnąć pacjenci chorzy na raka oraz osoby przyjmujące leki immunosupresyjne, np. po transplantacji narządów. 

Błyskoporek podkorowy — możliwe działania niepożądane

Ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania grzyba czaga, nie są znane skutki uboczne mogące wystąpić podczas przyjmowania tego produktu.

Błyskoporek podkorowy — interakcje z lekami i innymi ziołami

Nie są znane interakcje błyskoporka podkorowego z innymi ziołami. Ze względu na działanie immunomodulujące, warto zachować ostrożność przy stosowaniu błyskoporka z lekami wpływającymi na układ odpornościowy. Czarna huba może wpływać na działanie leków immunosupresyjnych, np. takrolimusu, cyklosporyny czy mykofenolanu mofetylu. Ze względu na ryzyko zmniejszenia agregacji płytek krwi, warto zachować ostrożność przy przyjmowaniu błyskoporka z lekami przeciwzakrzepowymi. 

Błyskoporek podkorowy w Ziołopedii — podsumowanie

Błyskoporek podkorowy jest znany ze swoich właściwości leczniczych od wielu lat. Znajduje on zastosowanie jako środek wzmacniający i antyoksydacyjny. Jest doceniany ze względu poprawę funkcjonowania układu odpornościowego oraz wpływ na gospodarkę węglowodanową i lipidową. Obecnie prowadzi się liczne badania nad jego właściwościami przeciwnowotworowymi.

Bibliografia

1. Sun, J. E., Ao, Z. H., Lu, Z. M., Xu, H. Y., Zhang, X. M., Dou, W. F., Xu, Z. H. (2008). Antihyperglycemic and antilipidperoxidative effects of dry matter of culture broth of Inonotus obliquus in submerged culture on normal and alloxan-diabetes mice. Journal of ethnopharmacology, 118(1), 7–13. 
2. Szychowski, Konrad A., et al. "Inonotus obliquus–from folk medicine to clinical use." Journal of Traditional and Complementary Medicine 11.4 (2021): 293-302.

Autor