Ugryzienie kleszcza - czy zawsze jest groźne? Jak postępować, gdy ukąsi nas kleszcz?

Ugryzienie kleszcza - trzeba na nie uważać!

Kleszcze to małe pajęczaki, które przebywają głównie na niewysokich roślinnościach, z których poszukują dla siebie dogodnego miejsca na ciele innych stworzeń (w tym też człowieka). Najczęściej wybierają na miejsce wkłucia obszar dobrze ukrwiony, dlatego często można je zauważyć w okolicy dołu łokciowego, dołu podkolanowego czy pachwiny. Jeśli tylko zauważysz ugryzienie kleszcza, postaraj się jak najszybciej go wyciągnąć. W przypadku przenoszenia chorób, ważny jest m.in. czas żerowania.

Czy każdy kleszcz przenosi chorobę?

Na to pytanie ciężko odpowiedzieć, gdyż nie każdy kleszcz jest poddawany badaniom. Zdarza się również, że pacjenci nie zgłaszają się do lekarza po ugryzieniu przez kleszcza, ponieważ nie zauważają u siebie charakterystycznego rumienia. Warto jednak pamiętać, że nie tylko rumień może świadczyć o występowaniu choroby po ukąszeniu. Generalnie rzecz biorąc, nie każdy kleszcz przenosi chorobę, ale każde ugryzienie kleszcza musimy traktować jako potencjalne ryzyko zakażenia jedną z chorób przez nie przenoszonych.

Ugryzienie kleszcza - objawy

Kleszcz dostając się na skórę swojego żywiciela, wgryza się w dogodne dla niego miejsce, gdzie pozostaje nawet do kilku dni, jeśli nie zostanie zauważony. Nie zawsze dochodzi do zarażenia chorobą. Jeśli jednak do tego dojdzie, należy znać objawy, które mogą wskazywać na to niebezpieczeństwo, a są one zależne od choroby, które kleszcze przenoszą. 

Najbardziej charakterystycznym objawem jest wystąpienie tzw. rumienia wędrującego, czyli zaczerwienienia o kształcie pierścieniowatym, mogącego wystąpić na całej powierzchni ciała. Pierścień ten może się przemieszczać - stąd “wędrujący” w nazwie. Ogromnie ważna jest obserwacja ciała przez najbliższe tygodnie po ugryzieniu kleszcza. Warto również zaznaczyć, że nieleczony rumień znika po paru tygodniach, co utrudnia lekarzowi diagnostykę. 

Niespecyficznymi objawami są również:

• złe samopoczucie;
• uczucie rozbicia;
• osłabienie organizmu;
• gorączka;
• powiększenie węzłów chłonnych.

Choroby przenoszone przez ugryzienie kleszcza

Najczęstszymi chorobami przenoszonymi przez kleszcze są borelioza i odkleszczowe zapalenie opon mózgowych. W obu przypadkach choroba może się zacząć w sposób wskazujący na przeziębienie lub wyczerpanie organizmu. Należy więc pamiętać, aby nie tylko obserwować swoje ciało pod kątem wystąpienia charakterystycznego rumienia, ale także zwracać uwagę na zmiany samopoczucia. Pozwala to na szybką reakcję i diagnozę lekarską oraz wdrożenie odpowiedniego postępowania leczniczego.

Co robić po ugryzieniu kleszcza?

Jeśli zauważysz kleszcza na swoim ciele, niezwłocznie go usuń - np. za pomocą pęsety (najbardziej odpowiednia jest do tego lekko zakrzywiona). Obejmij pęsetą kleszcza jak najbliżej skóry i ruchem jednostajnym pociągnij go, aby go wyciągnąć ze skóry. Do wyciągania kleszcza ze skóry znakomicie sprawdzają się też specjalne lassa (Trix lasso na kleszcze).

Dostępność poszukiwanych preparatów w aptekach w Twojej okolicy sprawdzisz za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Po wyjęciu kleszcza zdezynfekuj miejsce ugryzienia kleszcza i bacznie obserwuj swój organizm przez następne tygodnie. Ślad po ugryzieniu kleszcza może się utrzymywać przez parę godzin. Jest to normalna reakcja organizmu. Należy jednak zwracać uwagę na pojawienie się objawów świadczących o zakażeniu chorobą odkleszczową.

Leczenie po ugryzieniu kleszcza

Ugryzienie przez kleszcza nie jest równoznaczne z włączeniem leczenia. Farmakoterapię stosuje się wówczas, gdy pacjent zauważy u siebie charakterystyczny dla boreliozy rumień lub zgłosi inne objawy kliniczne. Nie jest wskazane stosowanie antybiotykoterapii bez obecności objawów chorobowych.

Jeśli lekarz zdecyduje o wprowadzeniu antybiotykoterapii - trwa ona około 21 dni. Najczęściej stosowane substancje to amoksycylina, doksycyklina czy cefuroksym.

Profilaktyka ugryzień kleszcza

Aby jak najbardziej zabezpieczyć się przed ryzykiem ugryzienia kleszcza, warto działać profilaktycznie.

Mogą w tym pomóc środki odstraszające kleszcze, ale także dokładne okrycie odsłoniętych części ciała czy założenie wyższego obuwia, gdy wybieramy się na dłuższy spacer. Należy również po powrocie do domu dokładnie obejrzeć swoje ciałoi  bardzo szybko reagować, jeśli doszło do ugryzienia.

Bibliografia:

1. Smoleńska, Ż, Matyjasek, A., Zdrojewski, Z. (2016). Borelioza – najnowsze rekomendacje w diagnostyce i leczeniu, Forum Reumatol., 2, 2, s. 58–64.
2. Rekomendacja nr 2/2020 Prezesa AOTMiT z dnia 30 listopada 2020 r. Rekomendacja nr 2/2020 z dnia 30 listopada 2020 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w sprawie zalecanych technologii medycznych, działań przeprowadzanych w ramach programów polityki zdrowotnej oraz warunków realizacji tych programów, dotyczących profilaktyki chorób odkleszczowych (boreliozy). Dostępne na: https://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/ppz/2020/REK/2_2020.pdf. 
3. Talarek, E. (2021). Postępowanie po ukąszeniu przez kleszcza – rozpoznanie i leczenie chorób odkleszczowych. Pediatria po Dyplomie, 03. Dostępne na: https://podyplomie.pl/pediatria/36288,postepowanie-po-ukaszeniu-przez-kleszcza-rozpoznanie-i-leczenie-chorob-odkleszczowych.

Autor