Malwa czarna — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Malwa czarna — właściwości

Malwa czarna zawiera przede wszystkim śluz, złożony z polisacharydów powlekających i osłaniających błonę śluzową górnych dróg oddechowych. Ponadto ważną frakcję tej rośliny stanowią antocyjany, głównie pochodne definidyny, petunidyny i malwidyny, będące silnymi antyoksydantami, podobnie jak flawonoidy: pochodne kwercetyny, kemferolu oraz mirycetyny, działające również przeciwzapalnie i uszczelniająco na naczynia krwionośne. Poza tym malwa zawiera sporo fitoestrogenów o działaniu przypominającym żeńskie hormony płciowe, a także taniny, pektyny, garbniki katechinowe, żywice, fenolokwasy i minerały. 

Dzięki tak bogatemu składowi substancji czynnych roślinie tej możemy przypisać działanie:

• łagodzące podrażnienia układu pokarmowego;
• przeciwgorączkowe;
• ułatwiające odkrztuszanie;
• zwiększające częstotliwość oddawania moczu;
• poprawiające krążenie;
• odżywiające skórę;
• kojące podrażnienia oczu.    

Malwa czarna — jak wygląda i skąd pochodzi?

Malwa czarna (łac. Alcea rosea var. nigra) to sporych rozmiarów bylina z rodziny ślazowatych (łac. Malvaceae) naturalnie wywodząca się z rejonu Morza Śródziemnego, a dokładniej z Azji Mniejszej i Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce rośnie dziko na całym jej terenie, jednak najczęściej spotykana jest jako roślina uprawna ze względu na jej walory ozdobne. Polacy nazywają ją niekiedy prawoślazem ogrodowym, malwą ogrodową lub polskim hibiskusem. 

Łodyga malwy osiąga nawet 3 metry wysokości w drugim roku uprawy, chociaż na początku pojawiają się jedynie liście zebrane w rozety. Rozwinięta łodyga jest gęsto owłosiona i gruba, a sercowate liście układają się na niej skrętolegle. W kątach liści można odnaleźć kwiaty zebrane w groniaste kwiatostany. W zależności od odmiany mogą one przybierać kolor od białego, kremowego poprzez różowy, pomarańczowy, czerwony, kończąc na niezwykłej, czarnej barwie. Często kwiaty mogą być dwubarwne, co wykorzystują hodowcy. Powstały po przekwitnięciu owoc — rozłupnia.

Z języka greckiego „althos” oznacza „lek”, a „malasso” - „zmiękczać”. Można więc przypuszczać, że właściwości medyczne tej rośliny były znane już w starożytności. Malwa symbolizuje czułość i tęsknotę za tym, co naturalne, przez co niegdyś była bardzo popularnym wzorem wiejskich haftów. 

W celach leczniczych używa się jedynie kwiatu odmiany o czarnych płatkach, z języka łacińskiego znanej w świecie naukowym jako Flos Malvae arboreae.

Malwa czarna — działanie, wskazania do stosowania

Malwa czarna ceniona jest ze względu na zdolności redukowania stanów zapalnych organizmu, a także jako lek na wszelkiego rodzaju infekcje sezonowe, w tym przeziębienie i grypę. 

Malwa doskonale nawilża drogi oddechowe i łagodzi uporczywy kaszel. Napary z tego surowca polecane są kobietom borykającym się z zaburzeniami hormonalnymi. Chętnie stosuje się je również w podrażnieniach przewodu pokarmowego, takich jak zespół jelita drażliwego, choroba wrzodowa żołądka lub refluks. Wyciągi z malwy wspierają prawidłowe krążenie w naczyniach krwionośnych oczu i mózgu, poprawiając pamięć oraz wzrok. 

Malwa czarna na kaszel i chrypkę

Malwa czarna zawiera dużo związków śluzowych, które powlekają i osłaniają błonę śluzową jamy ustnej i gardła, co łagodzi podrażnienia i chrypę. Ponadto, śluzy rozrzedzają zalegającą wydzielinę i ułatwiają jej odkrztuszanie. W objawach przeziębieniowych dobrze sprawdzają się właściwości przeciwzapalne kwiatu malwy.

Malwa czarna na problemy hormonalne

Napar z malwy czarnej pozwala ustabilizować poziom kobiecych hormonów płciowych, a przez to uregulować cykl miesiączkowy. Wszystko dzięki fitoestrogenom flawonowym, które potrafią niejako zastąpić naturalne estrogeny. Sprawia to, że kwiat malwy polecany jest kobietom w okresie menopauzy, aby złagodzić nieprzyjemne dolegliwości związane z przekwitaniem. Także kobiety z krótkimi i skąpymi oraz długimi i obfitymi miesiączkami, poprzez taką suplementację mogą znormalizować czas swojego krwawienia. Pomocne jest tutaj zwiększenie odporności mechanicznej naczyń krwionośnych i właściwości rozkurczające mięśnie gładkie.

Malwa czarna na skórę i włosy

Malwa czarna świetnie pielęgnuje i nawilża skórę, przywraca jej miękkość i chroni przed nadmiernym wysuszeniem. Przeciwzapalne flawonoidy i antocyjany łagodzą podrażnienia i zaczerwienienia. Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym często występuje jako składnik kremów przeciwzmarszczkowych.

Malwa czarna — jak dawkować?

Leki i suplementy zawierające wyciąg z kwiatów malwy czarnej należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta i instrukcją dołączoną do opakowania. W warunkach domowych można przygotować napar z suszonych płatków malwy czarnej. Wystarczy 1 łyżkę surowca zalać szklanką gorącej wody i gotować przez kilka minut, następnie odczekać 15 minut i przecedzić.  

Leki i suplementy zawierające malwę czarną

Malwę czarną w aptekach można spotkać w formie suszu, płynu doustnego, syropu, tabletek i pastylek do ssania na gardło. Malwa jest również składnikiem suplementów wspomagających trawienie i uzupełniających niedobory witamin w organizmie. Dużą popularnością cieszą się gotowe aromatyczne herbaty, będące mieszankami różnych ziół o działaniu prozdrowotnym, w tym kwiatu malwy czarnej. Często także okłady z malwy nakłada się na zmęczone, opuchnięte i piekące oczy.

Malwa czarna w ciąży

Pomimo dobrego profilu bezpieczeństwa preparaty z malwy czarnej nie mogą być stosowane przez kobiety w ciąży i karmiące piersią. Jest to spowodowane obecnością w niej substancji o działaniu i budowie zbliżonej do naturalnych kobiecych hormonów — estrogenów, może to zaburzać ich fizjologiczną gospodarkę.

Malwa czarna — przeciwwskazania i środki ostrożności

Malwa czarna jest powszechnie uważana za roślinę bezpieczną w stosowaniu. Mimo to nie należy jej stosować u kobiet w ciąży, karmiących piersią i osób posiadających alergię na rośliny z rodziny ślazowatych.

Malwa czarna — możliwe działania niepożądane

U osób szczególnie wrażliwych najczęściej występującym objawem niepożądanym po stosowaniu preparatów z malwy czarnej jest drobna, skórna wysypka alergiczna. Przy długotrwałym spożywaniu mogą dodatkowo wystąpić bóle brzucha, biegunki i nieżyty przewodu pokarmowego.

Malwa czarna — interakcje z lekami i innymi ziołami

Ze względu na wysoką zawartość substancji śluzowych w swoim składzie malwa czarna może opóźniać perystaltykę i zmniejszać wchłanianie niektórych leków. Jest to  szczególnie istotne w przypadku stosowania leków o wąskim zakresie terapeutycznym, jak:

• cytostatyki;
• leki przeciwpadaczkowe;
• część antybiotyków.

Przy jednoczesnym stosowaniu innych leków lub ziół zaleca się zachowanie minimum 2-godzinnego odstępu.

Malwa czarna w Ziołopedii — podsumowanie

Malwa czarna to roślina o imponującym wyglądzie i różnorakich zastosowaniach. Jej substancje aktywne doskonale sprawdzają się w przypadku kaszlu, kataru, podrażnionych oczu, nadwrażliwych jelit, wrzodów żołądka oraz kobiecych problemów hormonalnych. Z potencjału tego zioła korzysta nie tylko medycyna, ale także kosmetologia, dlatego powstało mnóstwo kosmetyków zawierających jej ekstrakty. 

Co ciekawe, to z malwy uzyskuje się barwniki dodawane do poprawy koloru wina czy innych napojów. Kluczowy jest też fakt, że to surowiec o bardzo dobrym profilu bezpieczeństwa. Chociaż nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży i karmiące piersią, to po gotowe preparaty w postaci pastylek na gardło mogą sięgać już dzieci. Niewątpliwie to roślina, którą warto mieć w swoim ogrodzie. Nie tylko pięknie będzie się w nim prezentować, ale też przy okazji posłuży do wykonania domowego naparu.

Bibliografia

1. Matławska, I.(red), (2008). Farmakognozja. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, s. 33.
2. Kohlmünzer, S. (1998). Farmakognozja- podręcznik dla studentów farmacji. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, s. 494-495.
3. Dudek, M., Matławska, I., & Szkudlarek, M. (2006). Phenolic acids in the flowers of Althaea rosea var. nigra. Acta poloniae pharmaceutica, 63(3), 207–211.
4. Kohlmünzer, S., Konska, G., & Wiatr, E. (1983). Anthocyanosides of Alcea rosea var. nigra as vasoprotective agents.
5. Papiez, M., Gancarczyk, M., & Bilińska, B. (2002). The compounds from the hollyhock extract (Althaea rosea Cav. var. nigra) affect the aromatization in rat testicular cells in vivo and in vitro. Folia histochemica et cytobiologica, 40(4), 353–359.

Autor