Jak wyleczyć zapalenie ucha zewnętrznego?

Budowa i funkcje ucha zewnętrznego

Na ludzkie ucho składa się ucho wewnętrzne, środkowe oraz zewnętrze. To ostatnie zbudowane jest z małżowin usznej, zewnętrznej części przewodu słuchowego oraz zewnętrznej powierzchni przewodu bębenkowego. Rolą ucha zewnętrznego jest wychwytywanie fal dźwiękowych, następnie ich wzmacnianie i precyzyjne kierowanie na błonę bębenkową, skąd trafia do głębiej położonych elementów układu słuchu.

Czynniki ryzyka zapalenia ucha zewnętrznego

Zapalenie ucha zewnętrznego (łac. otitis externa) jest powszechną dolegliwością, która dotyczy zarówno dzieci i dorosłych. Przeważnie obejmuje przewód słuchowy, nie brakuje jednak przypadków, gdy atakuje małżowinę uszną. Wśród najczęstszych przyczyn stanów zapalnych ucha zewnętrznego lekarze wymieniają zbyt dużą wilgotność w przewodzie słuchowym, spowodowaną m.in. przez częste kąpiele w zbiornikach wodnych. Ciepłe i wilgotne środowisko sprzyja rozwojowi różnych chorobotwórczych drobnoustrojów, a stąd już tylko krok do infekcji i stanu zapalnego. Dodatkowo woda dostająca się do przewodu słuchowego wypłukuje woskowinę, będącą naturalną barierą ochronną przed patogenami. Zapalenie ucha zewnętrznego bywa nazywane „uchem pływaka”, ponieważ jest to częsta przypadłość wśród osób korzystających z basenu.

Wpływ na rozwój infekcji mogą mieć również zmiany pH zachodzące w obrębie przewodu słuchowego. Przyczynić się do tego mogą niektóre kosmetyki do mycia i szampony. Wreszcie do zapalenia może dojść na skutek mikrourazu przewodu słuchowego. W tej kategorii prym wiedzie nieumiejętne czyszczenie uszu przy pomocy bawełnianych patyczków.

Zapalenie ucha zewnętrznego – co je wywołuje?

Stan zapalny ucha zewnętrznego wywołują różne drobnoustroje. Za infekcje bakteryjne najczęściej odpowiedzialne są pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) oraz gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), zaś infekcje o podłożu wirusowym odpowiada wirus opryszczki bądź wirus ospy wietrznej i półpaśca. W przypadku zakażeń grzybiczych dominującym drobnoustrojem są grzyby z rodzaju Candida i Aspergillus. Do zapalenia ucha zewnętrznego doprowadzić mogą także niektóre dermatozy, w tym łuszczyca, liszaj rumieniowaty i atopowe zapalenie skóry.

Lekarze wymieniają również tzw. ograniczone zapalenie przewodu słuchowego, zwane czyrakiem, na które bardziej narażone są osoby chorujące na cukrzycę lub cierpiące na znaczne niedobory pokarmowe. Tego rodzaju infekcję wywołują przede wszystkim bakterie Staphylococcus aureus i Streptococcus species.

Jak objawia się zapalenie ucha zewnętrznego?

Objawy zapalenia ucha zewnętrznego mogą być zróżnicowane, co zależne jest od przyczyny choroby. Typowym i niezależnym od etiologii objawem jest ból w okolicy zainfekowanego ucha, nasilający się przy poruszaniu żuchwą, a także przy uciskaniu małżowiny usznej. Ból poprzedzać może podrażnienie ucha, często bardzo intensywne, a przez to prowokujące pacjenta do uciskania i drapania skóry zewnętrznego przewodu słuchowego. Wkrótce pojawić się może obrzęk przewodu słuchowego, który zazwyczaj prowadzi do upośledzenia słuchu. Powyższym objawom towarzyszy rozbicie i znaczne osłabienie, ból głowy, a także gorączka będąca konsekwencją nasilającego się stanu zapalnego.

Jeśli infekcja ma podłoże wirusowe, w okolicy małżowiny usznej pojawić się mogą pęcherzykowate wykwity, podobne do tych w przebiegu półpaśca. Wystąpienie objawów skórnych zazwyczaj poprzedza silny ból ucha. U 9 na 10 chorych półpasiec uszny prowadzi do obwodowego porażenia lub niedowładu nerwu twarzowego.

Charakterystycznym objawem przy infekcjach o podłożu bakteryjnym jest ropny wyciek z ucha, zaś przy zakażeniach grzybiczych wydzielina jest gęsta i ma nieprzyjemny zapach.

Zapalenie ucha zewnętrznego – diagnostyka i leczenie

Objawy zapalenia ucha zewnętrznego są zazwyczaj intensywne i bardzo uciążliwe. Brak odpowiedniego leczenia grozi niebezpiecznymi powikłaniami, dlatego lepiej nie zwlekać z wizytą u lekarza. Konieczne jest przeprowadzenie badania laryngologicznego oraz określenie, z jakim rodzajem patogenu mamy do czynienia, by rozpocząć odpowiednie leczenie.

Przy infekcjach bakteryjnych stosuje się antybiotyki miejscowo (np. w formie kropli dousznych), a jeżeli występują objawy ogólne, konieczne może się okazać podanie antybiotyki o działaniu ogólnoustrojowym. Infekcje grzybicze wymagają podania środków przeciwgrzybiczych, zazwyczaj w formie maści lub zawiesiny. W leczeniu półpaśca usznego stosuje się leki przeciwwirusowe.

Celem terapii jest nie tylko wyeliminowanie patogenu, ale również zniwelowanie uciążliwych dolegliwości bólowych. Zazwyczaj stosuje się preparaty na bazie paracetamolu (np. APAP, Paracetamol Accord, Solpadeine, Panadol) bądź ibuprofenu (np. Ibuprom, Ibum, Nurofen, MIG), które w aptece można nabyć bez recepty. Przy zapalenia ucha lepiej sięgnąć po lek z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych na bazie ibuprofenu lub, w przypadku bólu o dużym nasileniu, metamizolu sodowego (Pyralgina) bądź ketoprofenu (np. Ketonal Sprint). Ważne jednak, by zawsze przestrzegać zalecanego dawkowania. Do miejscowego zastosowania można użyć kropli zawierających substancję znieczulającą miejscowo - lidokainę (np. Lix) lub przeciwzapalną – salicylan choliny (np. Otinum).

Jak uniknąć zapalenia ucha zewnętrznego?

Zapalenie ucha zewnętrznego bardzo często jest konsekwencją niewłaściwej higieny i braku dbałości zdrowie układu słuchu. Przestrzeganie kilku prostych zasad może uchronić nas przed nieprzyjemnym bólem i stosowaniem leków, dlatego warto je wdrożyć od razu.

Podstawowym błędem podczas czyszczenia uszu jest stosowanie bawełnianych patyczków. Można je stosować na powierzchni małżowiny usznej, jednak wtykanie ich w głąb przewodu słuchowego grozi podrażnieniami delikatnych tkanek. Chcąc zadbać o higienę uszu, lepiej sięgnąć po dostępne w aptekach środki do tego przeznaczone (np. A-Cerumen, Cerumex, Olivocap, Ottilan Med, Solwax Active, Vaxol). Preparaty te pomagają usuwać nadmiar woskowiny oraz chronić uszy przed infekcjami. Pamiętajmy jednak, by nie przesadzać z usuwaniem woskowiny, ponieważ jest ona naturalną barierą przez bakteriami, wirusami i grzybami.

Po dłuższym przebywaniu w wodzie należy pamiętać o tym, by dokładnie i zarazem delikatnie osuszyć uszy. Jeżeli często korzystamy z basenu, warto zastanowić się nad zakupem pływackich zatyczek do uszu, dzięki którym woda nie będzie miała dostępu do przewodu słuchowego.

Autor