Jak działa rozrusznik serca? Wskazania, operacja wszczepienia rozrusznika, rekonwalescencja i zalecenia

Czym jest rozrusznik serca?

Zdrowe serce posiada swój „naturalny rozrusznik serca”, czyli układ odpowiedzialny za wytwarzanie i przewodzenie impulsów nerwowych. Wśród nich wyróżnia się m.in. węzeł zatokowo-przedsionkowy. Zaburzenie jego działania może powodować liczne schorzenia, które w efekcie prowadzić mogą do konieczności wszczepienia stymulatora serca.

Rozrusznik serca jest niewielkim, elektrycznym urządzeniem wszczepianym przez kardiochirurga do mięśnia sercowego. Rozrusznik ma za zadanie pobudzić pracę serca, aby nadać mu prawidłowy rytm. Składa się ze stymulatora oraz elektrod, które wysyłają odpowiedniej mocy sygnały do serca, pobudzając jego rytm w przypadku zbyt wolnej akcji serca. Rozrusznik serca stanowi istotne narzędzie zarówno terapeutyczne, jak i diagnostyczne. Za pomocą elektromagnetycznej głowicy przykładanej w okolicę wszczepionego stymulatora kardiolog optymalizuje oraz ustawia indywidualnie parametry sprzętu dostosowane do potrzeb pacjenta. Zadaniem rozrusznika serca jest odczyt sygnałów sercowych oraz stymulacja pracy serca.

Komu wszczepia się rozrusznik serca?

Rozrusznik serca jest wszczepiany pacjentom, u których istnieje ryzyko nagłego zatrzymania krążenia lub praca serca jest bardzo nieregularna, co może doprowadzić do niedotlenienia również innych (nie tylko serca) narządów.  Najczęstsze wskazania obejmują: 

• napadowe lub utrwalone zaburzenia przewodnictwa w układzie przedsionkowo-komorowym;
• bradykardię i zahamowania zatokowe;
• niewydolność chronotropową (czyli brak przyspieszenia rytmu serca podczas wysiłku);
• bradykardię w przebiegu migotania przedsionków.

Kardiowerter defibrylator a rozrusznik serca

Kolejnym urządzeniem wszczepianym do mięśnia sercowego jest kardiowerter defibrylator. W większości przypadków zbudowany jest tak jak rozrusznik serca, ale posiada dodatkową część kardiowertująco-defibrylującą, czyli możliwość wykonania defibrylacji lub kardiowersji. Kardiowerter rozmiarem różni się od stymulatora, jest większy.

Wskazania do wszczepienia kardiowertera defibrylatora obejmują:

• częstoskurcz komorowy;
• napadowy częstoskurcz komorowy;
• zatrzymanie krążenia w przebiegu migotania komór.

Operacja wszczepiania rozrusznika serca

Do zabiegu wszczepienia rozrusznika serca kwalifikuje pacjenta lekarz kardiolog po uprzednio zebraniu wywiadu oraz szeregu badań. Zazwyczaj u chorego notowano brak sukcesu leczenia choroby środkami farmakologicznymi. Zabieg odbywa się na sali z dostępem do urządzeń RTG, EKG oraz tzw. analyzera do kontroli wszczepionego urządzenia. Operacja najczęściej wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym. Elektrody wprowadza się do serca poprzez układ żylny. Osoba z wszczepionym rozrusznikiem serca podlega regularnym kontrolom zarówno swojego zdrowia, jak i kondycji wszczepionego urządzenia.

Skutki uboczne po wszczepieniu rozrusznika serca

Jak każdy zabieg, wszczepienie rozrusznika serca wiąże się z potencjalnym ryzykiem wystąpienia powikłań. Wśród nich najczęstsze to:

• przebicie mięśnia sercowego;
• krwawienie do opłucnej, worka osierdziowego lub śródpiersia;
• odma opłucnowa;
• zator powietrzny;
• zakażenie rany pooperacyjnej;
• zakrzepowe zapalenie żył kończyny górnej;
• owrzodzenia nad rozrusznikiem serca;
• odleżyna.

W przypadku wystąpienia bólu w miejscu wszczepienia rozrusznika serca, gorączki, obrzęku czy zaczerwienienia w okolicy stymulatora, rozejścia się brzegów rany lub wystąpienia zmian skórnych w okolicy wszczepienia, należy pilnie zgłosić się do lekarza.

Rekonwalescencja i zalecenia po wszczepieniu rozrusznika serca

Po wszczepieniu rozrusznika serca pacjent pozostaje w szpitalu przez kilka dni, aby obserwować jego stan zdrowia oraz prawidłowość działania stymulatora. W tym czasie chory dostanie wiele wskazówek dotyczących rekonwalescencji oraz postępowania pozabiegowego. Jak wyglądają zalecenia dla pacjenta po wszczepieniu rozrusznika serca?

Powrót kończyny do sprawności

Po operacji pacjent odczuwa ograniczenie ruchomości kończyny – to normalne. W pierwszych godzinach, a nawet dniach lekarze poproszą o oszczędzanie kończyny, następnie będzie można swobodnie zwiększać zakres jej ruchomości.

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna jest jak najbardziej wskazana, ale przez okres około miesiąca powinna być to lekka aktywność, sprowadzająca się do spacerów. Stopniowo, wraz z prawidłowymi wynikami badań, można powrócić do umiarkowanych ćwiczeń fizycznych.

Używanie telefonu komórkowego

Zaleca się przykładanie telefonu komórkowego do strony przeciwnej do operowanej oraz nie noszenie telefonu przy piersi po stronie operowanej.

Rozrusznik serca a picie kawy

Wbrew głoszonym mitom, pacjenci po wszczepieniu rozrusznika serca nie muszą rezygnować z kawy. Jej dozwoloną ilość warto jednak przedyskutować z lekarzem.

Dostępność poszukiwanych preparatów sprawdzisz w pobliskich aptekach za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. Wiercińska, M. (2022). Tętno: prawidłowe, nieprawidłowe, spoczynkowe, wysiłkowe – normy, sposoby pomiaru. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/154834,tetno.
2. Raczak, G., Sominka, D. (2009). Wskazania do wszczepienia kardiowertera-defibrylatora. Forum Medycyny Rodzinnej, tom 3, nr 3, s. 165-172.
3. Kaczyńska, K., Czarnecka, J., Kobos, E., i inni (2017). Jakość życia chorych po wszczepieniu stymulatora serca. Pielęgniarstwo Polskie, nr 3(65).
4. Kargul, W., Młynarski, R., Piłat, E. (2005). Implantowanie stymulatorów serca i kardiowerterów-defibrylatorów. Chirurgia Polska, 7,4, s. 267-279.
5. Klaudel, J. (2004). Pacjent z rozrusznikiem serca. Choroby Serca i Naczyń, tom 1, nr 1., s. 51-71.