Jak działa pompa insulinowa i kiedy się ją stosuje?

Osobista pompa insulinowa – czym jest?

Osobista pompa insulinowa (OPI) jest niewielkim urządzeniem, służącym do stałego podawania insuliny do tkanki podskórnej, skąd jest ona wchłaniania do krwiobiegu. Ma postać niewielkiego pudełka i zbudowana jest z pojemnika z insuliną oraz drenu i wkłucia (tzw. zestaw infuzyjny), przez które transportowana jest insulina. Wkłucie wykonuje się zazwyczaj na brzuchu lub pośladku, przymocowując je do skóry plastrem. Zmienia się je nie rzadziej niż co 3 dni, a pojemnik na insulinę wymienia się po każdej skończonej fiolce preparatu. Pompę insulinową należy nosić zawsze przy sobie, schowaną w kieszeni, przymocowaną do paska spodni czy stanika (w zależności od miejsca wkłucia).

W osobistych pompach insulinowych stosuje się krótko działające insuliny ludzkie oraz szybko działające analogi insuliny.

Jak działa pompa insulinowa?

Podawanie insuliny za pomocą osobistej pompy insulinowej przypominać ma fizjologiczne wydzielanie insuliny przez zdrową trzustkę. Zdrowy narząd w ciągu dnia uwalnia do krwi niewielkie dawki insuliny, które zmieniają się w zależności od pory dnia. Pompa insulinowa naśladuje to działanie wykonując wlewy podstawowe, które przypominać mają podstawowe wydzielanie insuliny. Schemat dawkowania powinien zostać zaprogramowany przez lekarza zgodnie z zapotrzebowaniem pacjenta, by urządzenie automatycznie dostarczało właściwe dawki insuliny. 

Nieco inaczej wygląda kwestia tzw. bolusa poposiłkowego, czyli dawki insuliny, która ma naśladować poposiłkowe wydzielanie insuliny przez zdrową trzustkę. Pacjent sam musi zdecydować o dawce insuliny, dostosowując ją do planowanego posiłku (ilości spożywanych węglowodanów, tłuszczów i białka). Urządzenie nie jest w stanie samodzielnie skorygować dawki insuliny.

Terapia przy pomocy pompy insulinowej (pulsacyjny sposób podawania insuliny) sprawia, że pacjent w ciągu doby przyjmuje mniejsze dawki insuliny niż przy stosowaniu np. penów. Ponadto pompę można zaprogramować tak, by była dostosowana do aktualnej aktywności. Właściwie stosowana pompa insulinowa może wyraźnie poprawić komfort życia pacjenta i pomóc osiągnąć zalecane wartości glikemii.

Typy bolusów

Dzięki pompie insulinowej pacjent ma możliwość podania różnych rodzajów bolusów, dopasowanych do rodzaju spożywanego posiłku. Bolus prosty (zwykły) stosuje się przed posiłkami składającymi się głównie z węglowodanów prostych i polega on na podaniu całej dawki insuliny przedposiłkowej. Z kolei bolus przedłużony charakteryzuje się rozłożeniem dawki insuliny w czasie, co ma uzasadnienie przy posiłkach bogatych w tłuszcze i białka, które spowalniają wchłanianie spożytych węglowodanów. Bolus złożony (wielofalowy) stanowi połączenie bolusa prostego z przedłużonym. Część dawki insuliny podawana jest od razu, aby obniżyć glikemię po spożyciu węglowodanów, a kolejna dawka jest rozłożona w czasie.

Umiejętne stosowanie różnych rodzajów bolusów pozwala pacjentowi zabezpieczyć się przed niebezpiecznymi skutkami hiperglikemii.

Jakie są wskazania do leczenia z użyciem pompy insulinowej?

Leczenie osobistą pompą insulinową stosuje się u pacjentów z cukrzycą typu 1, rzadziej przy innych postaciach tej choroby. Wskazaniami do leczenia są też:

• bardzo aktywny lub nieregularny tryb życia (np. nienormowany czas pracy);
• obecność powikłań cukrzycowych;
• nawracające epizody hipoglikemii lub nieświadomość jej występowania;
• hiperglikemia we wczesnych godzinach porannych;
• cukrzyca u kobiety planującej ciążę oraz cukrzyca ciążowa.

Ze względu na konieczność podawania małych dawek insuliny leczenie przy pomocy pompy insulinowej sprawdza się też u dzieci i młodzieży.

Wady i zalety pompy insulinowej

Stosowanie osobistej pompy insulinowej ma wiele zalet. Pacjent może w łatwy sposób dawkować insulinę, bez konieczności dodatkowych wkłuć. Dawkowanie to jest bardziej precyzyjne, możliwa jest też korekta dawki insuliny w dowolnej chwili. Ta dowolność sprawia jednak, że wielu pacjentów spożywa pewne posiłki bez ograniczeń, nie stosując się do ogólnych zaleceń żywieniowych dla diabetyków, czego konsekwencją jest przyrost masy ciała. Istotnym ograniczeniem w przypadku pomp insulinowych jest ich wysoka cena, która waha się od kilku do nawet kilkunastu tysięcy. Im bardziej zaawansowane technologicznie i funkcjonalne urządzenie, tym jego cena będzie wyższa. 

W Polsce pacjentom do 26. roku życia chorującym na cukrzycę typu 1 przysługuje refundacja na pompę insulinową wraz z zestawem infuzyjnym. W przypadku starszych pacjentów obowiązuje częściowa refundacja zestawów infuzyjnych, natomiast osoby te nie są już objęte refundacją samego urządzenia.

Autor