Guarana - działanie, zastosowanie. Czy guarana jest szkodliwa?

Co to jest guarana?

Guarana (łac. Paullinia cupana) jest pnącą rośliną z rodziny mydleńcowatych, która występuje w Ameryce Południowej, głównie w Brazylii. Surowcem zielarskim są nasiona guarany, wykorzystywane ze względu na najwyższą wśród roślin zdolność do syntezy kofeiny. Okazuje się, że zawartość kofeiny w guaranie może wynosić nawet do 7-8%, ponad dwukrotnie więcej niż w nasionach kawy.

Guarana - właściwości

Za działanie guarany odpowiadają liczne substancje aktywne. Nasiona są bogatym źródłem ksantyn, głównie kofeiny, teofiliny i teobrominy. Kofeina zawarta w guaranie pozwala zachować więcej energii w ciągu dnia i zwiększyć koncentrację, gdyż przedostając się do mózgu, działa przeciwstawnie do adenozyny - cząsteczki sygnalizującej organizmowi zmęczenie. Zanim jednak kofeina dotrze do mózgu, musi przejść przez układ pokarmowy, a następnie przedostać się do krwi i pokonać barierę krew-mózg. Trwa to zazwyczaj od 20 do 40 minut. 

Czas od spożycia kofeiny do odczucia jej efektów wykorzystują zwolennicy tzw. “drzemki kofeinowej”. Dzięki drzemce w organizmie zmniejsza się ilość adenozyny, a po około 20 minutach zaczyna działać kofeina, która dodatkowo potęguje zmniejszenie uczucia zmęczenia i działa pobudzająco.

Kofeina wzmaga również procesy termogenezy oraz przyspiesza metabolizm, co może okazać się pozytywnym zjawiskiem w kontekście odchudzania. Ponadto kofeina wpływa na hamowanie powstawania komórek tłuszczowych oraz przyspiesza ich rozpad. 
  
Nasiona guarany są również bogate w taniny. Związki te są wykorzystywane w medycynie tradycyjnej do leczenia biegunek przez wzgląd na swoje działanie ściągające. Obecność tanin sprawia, że kofeina zawarta w nasionach guarany uwalnia się z nich stopniowo, dając efekt pobudzenia trwający zdecydowanie dłużej niż po wypiciu filiżanki kawy.

Poza tym guarana jest źródłem antyoksydantów takich jak katechina i epikatechina. Przeciwutleniacze te chronią organizm przed stresem oksydacyjnym, spowalniając procesy starzenia, a także zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.

Kiedy warto stosować guaranę?

Guaranę warto włączyć do swojej diety w stanach wzmożonego wysiłku, zarówno fizycznego jak i psychicznego. Guarana jest stosowana przez sportowców ze względu na zmniejszenie uczucia zmęczenia i zwiększenie wydolności fizycznej, pobudza bowiem wydzielanie takich przekaźników jak adrenalina i dopamina. Stosowanie guarany jest polecane również u osób pracujących umysłowo, które odczuwają znużenie, osłabienie i zmniejszoną zdolność koncentracji, pomimo odpowiedniej ilości snu.

Nasiona guarany są zalecane osobom chcącym zredukować masę ciała dzięki jej działaniu przyspieszającemu metabolizm. Kofeina znajdująca się w guaranie może dodatkowo hamować ośrodek sytości, zmniejszając tym samym uczucie głodu. Należy mieć na uwadze, że samo stosowanie guarany, bez aktywności fizycznej i deficytu kalorycznego nie wpłynie na zmniejszenie masy ciała, ale jej dodatkowa podaż przy racjonalnej diecie i zwiększonym wysiłku fizycznym może przynieść pozytywne rezultaty.

Guarana - przeciwwskazania do stosowania

Pomimo wielu zalet płynących z włączenia nasion guarany do diety, istnieją pewne przeciwwskazania do jej stosowania. Ze względu na możliwy wzrost ciśnienia, guarany nie powinny spożywać osoby ze stwierdzonym nadciśnieniem tętniczym. Ponadto nadmiar kofeiny może powodować dodatkowe skutki uboczne, takie jak kołatanie serca lub niepokój. Kofeina wzmaga także wydzielanie kwasu solnego w żołądku, dlatego powinny jej unikać osoby cierpiące na chorobę wrzodową. Pamiętajmy, że guarana jest przeciwwskazana u ciężarnych oraz kobiet karmiących piersią. 

Guarana w proszku, kapsułkach czy do picia?

Preparaty zawierające w składzie guaranę występują w kilku postaciach, takich jak kapsułki, proszek oraz krople, zarejestrowane jako suplementy diety. Guaranę w proszku można włączyć do diety, dodając ją do koktajli lub pijąc porcję zmielonych ziaren wymieszanych ze szklanką wody. Guarana jest także składnikiem wielu preparatów złożonych, rekomendowanych w stanach wzmożonego wysiłku umysłowego (Vigor Up) oraz przeznaczonych dla osób dążących do redukcji masy ciała (Thermline Forte, 2BeSLim).

Wybrane preparaty znajdziesz i zarezerwujesz w aptece za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. Siwek, R., Witkowska-Banaszczak, E., Szamański, M.,  (2013). Kofeina w lekach i suplementach diety – znaczenie w lecznictwie. Farmacja Polska, 69 (7), 541-549.
2. Elizabeth, A., F., S., Torres, da C. Pinaffi-Langley, A., C., de Souza Figueira, M., Cordeiro, K., S., Negrão, L., D., Soares, M., J., da Silva, C., P., Zsigovics Alfino, M., C., Sampaio, G., R.,  de Camargo, A., C. (2022). Effects of the consumption of guarana on human health: A narrative review. Compr rev Food Sci Food Saf., s. 272-295. DOI: 10.1111/1541-4337.12862.

Autor