Dur brzuszny - przyczyny, objawy, leczenie. Kiedy zaleca się szczepienie przeciw durowi brzusznemu?

Dur brzuszny (tyfus) - przyczyny występowania

Dur brzuszny, nazywany inaczej tyfusem plamistym, jest chorobą ogólnoustrojową, za którą odpowiada zakażenie bakterią Salmonella typhi. Na tyfus chorują tylko ludzie, a rezerwuarem bakterii są chorzy oraz nosiciele, czyli osoby, które wyzdrowiały, ale w ich kale i moczu wciąż obecne są bakterie. Schorzenie nazywane jest również “chorobą brudnych rąk”, dlatego że przenosi się za pośrednictwem wody i żywności zanieczyszczonej wydalinami zakażonych, jak również przez kontakty bezpośrednie z nosicielami. Okres wylęgania choroby różni się w zależności od wielkości dawki zakażającej, czyli liczby spożytych bakterii. Może wynosić od 1 do 9 tygodni, jednak najczęściej waha się w przedziale od 10 do 14 dni. 

Jakie są objawy duru brzusznego?

Pałeczki duru brzusznego przedostają się z układu pokarmowego do układu chłonnego, gdzie szybko się namnażają. Po około 2 tygodniach od zakażenia bakterie dostają się do krwi, co doprowadza do rozległej bakteriemii, której towarzyszy rozsiewanie toksyn bakteryjnych po całym organizmie. Wydzielanie toksyn jest równoznaczne z wystąpieniem objawów klinicznych. Zalicza się do nich:

• wysoką gorączkę,
• bóle głowy i złe samopoczucie, 
• zaparcia, 
• biegunki, 
• wzdęcia, 
• powiększenie wątroby i śledziony, 
• spowolnienie tętna, 
• apatię i senność,
• spowolnienie ruchowe,
• suchy kaszel,
• wysypkę na skórze klatki piersiowej.

Dzieci, w odróżnieniu od dorosłych, przechodzą dur brzuszny łagodnie, a charakterystyczne dla nich objawy to głównie powiększenie śledziony i dodatnie objawy oponowe. 

Przebieg duru brzusznego u dorosłych określa się jako ciężki, zaś po przejściu fazy ostrej choroby może dojść do wystąpienia groźnych powikłań, m.in. uszkodzenia wątroby i mięśnia sercowego, a także zapalenia płuc, zakrzepowego zapalenia żył, zapalenia pęcherzyka żółciowego i dróg moczowych, zapalenia stawów i kości, a nawet zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu.   

Dur brzuszny jest chorobą, której śmiertelność waha się od 10% u osób nieleczonych antybiotykami, do około 2% w przypadku pacjentów podejmujących leczenie przyczynowe.

Jak leczyć dur brzuszny?

Leczenie duru brzusznego obejmuje postępowanie przyczynowe, z uwzględnieniem odpowiedniego antybiotyku oraz leczenie objawowe, mające na celu złagodzenie występujących u pacjenta symptomów. W przebiegu zatrucia pałeczkami duru brzusznego istotne jest także wyrównywanie zaburzeń wodno-elektrolitowych. Leczeniem pierwszego rzutu są chemioterapeutyki z grupy fluorochinolonów, przede wszystkim cyprofloksacyna, podawana w dawce 500 mg, dwa razy dziennie przez 7 dni. Postępowaniem z wyboru u dzieci jest terapia cefalosporynami. 

Wybrane leki znajdziesz i zarezerwujesz w dowolnej aptece za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Szczepionka na dur brzuszny - kiedy ma sens?

Istnieją dwa rodzaje szczepionki przeciwko durowi brzusznemu:

• inaktywowana, która zawiera całe komórki pałeczek duru brzusznego; 
• polisacharydowa, składająca się z wyizolowanego fragmentu otoczki bakterii. 

Po szczepieniu może dojść do wystąpienia odczynu poszczepiennego, przejawiającego się najczęściej obrzękiem i zaczerwienieniem w miejscu podania lub gorączką. Rzadziej działania niepożądane występują po podaniu szczepionki polisacharydowej. 

W Polsce szczepionka na tyfus jest zalecana pracownikom służb komunalnych oraz osobom wyjeżdżającym do krajów Azji Południowej oraz Ameryki Południowej i Środkowej, w których dur brzuszny występuje endemicznie. Szczepienie na tyfus może zostać ponadto zalecone w razie wystąpienia klęski żywiołowej, w której występuje utrudniony dostęp do wody pitnej. Zarówno po zaszczepieniu, jak i po przejściu duru brzusznego, odporność na zachorowanie utrzymuje się od 3 do 5 lat.  

Bibliografia:

1. Kuchar, E. (2017). Dur brzuszny. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/163255,dur-brzuszny. (Dostęp: 11.2022).
2. Cyprofloksacyna (ciprofloxacin). Medycyna praktyczna. Indeks. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/63680,Cipronex-tabletki-powlekane. (Dostęp: 11.2022).
3. Podsumowanie - Szczepionka przeciw durowi brzusznemu (2021). Dostępne na: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/dur-brzuszny/. (Dostęp: 11.2022).