Bylica piołun — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Bylica piołun — właściwości

Ziele piołunu zawiera liczne gorzkie glikozydy (m.in. absyntynę, anabsyntynę i artabsynę), związki kumarynowe, olejki eteryczne (w których obecny jest m.in. tujon), flawonoidy, garbniki, żywice, kwasy organiczne, alkohole cukrowe i sole mineralne. Dzięki takiej kombinacji aktywnych składników piołun:

• wzmaga funkcje wydzielnicze układu pokarmowego i przyspiesza przemianę materii, zwiększa wydzielanie żółci i pobudza łaknienie, rozkurcza mięśnie gładkie przewodu pokarmowego;
• działa ochronnie na komórki wątroby;
• wykazuje działanie przeciwbakteryjne (m.in. przeciw Escherichia coli i pałeczkom Salmonelli) i przeciwgrzybicze;
• stosowany zewnętrznie pomaga zwalczać pasożyty skóry (świerzbowce, wszy) oraz owsiki, dla których jest toksyczny;
• wspomaga leczenie chorób skórnych.

Bylica piołun — jak wygląda i skąd pochodzi?

Bylica piołun (łac. Artemisia absinthium L.), psia ruta, absynt, panieńskie ziele, wermut, bielica — to tylko kilka określeń na tę samą roślinę z rodziny astrowatych (łac. Astraceae). Piołun występuje naturalnie na terenach Afryki Północnej, Azji oraz Europy, lecz został zawleczony również w inne rejony świata. W Polsce jest pospolitym chwastem, spotykanym głównie na niżu, miedzach, nieużytkach, leśnych polanach i przydrożach. Wyróżniają go szarozielone, jedwabiście owłosione listki oraz kwiaty barwy żółtej, zebrane w kuliste koszyczki tworzące rozłożystą wiechę.

Surowcem zielarskim jest ziele piołunu (łac. Abisinthii herba), czyli liście oraz słabo ulistnione szczyty pędów tej rośliny. Surowiec zielarski ziela piołunu powinien zawierać nie mniej niż 2 ml/kg olejku eterycznego.

Bylica piołun — działanie, wskazania do stosowania

Dawniej piołun uważano za roślinę o ogromnej mocy, wykorzystując go do rytuałów oczyszczających i religijnych (np. okadzano nim domy zmarłych) oraz odczyniania uroków. Wykorzystywano go również medycynie ludowej na problemy żołądkowe, schorzenia wątroby i układu moczowego, obniżenie gorączki. Współcześnie piołun znajduje zastosowanie w lecznictwie, głównie przy dolegliwościach układu pokarmowego.

Bylica piołun na trawienie i apetyt

Piołun oraz jego ekstrakty wchodzą w skład preparatów złożonych stosowanych w problemach trawiennych i zaburzeniach apetytu. Preparaty te pomagają w niestrawnościach i rozmaitych nieżytach żołądkowych oraz łagodzą objawy, takie jak: zgaga, wzdęcia, uczucie pełności w żołądku, odbijanie. Ziele to też jest dostępne w formie suszu lub saszetek do zaparzania, z których można przygotować napar z piołunu lub ziołową kąpiel. Piołun wspiera pracę wątroby i ułatwia trawienie tłuszczów, wykazuje też działanie rozkurczowe, dlatego bywa stosowany w łagodzeniu bólu menstruacyjnego.

Bylica piołun na pasożyty na skórze

Alkoholowe wyciągi z ziela bylicy piołun znalazły zastosowanie w zwalczaniu pasożytów bytujących na skórze (wszy, świerzbowców). Nalewką z piołunu (tzw. piołunówką) smaruje się zmienioną chorobowo skórę.

Bylica piołun w produkcji alkoholu

Piołun od dawien dawna znajduje zastosowanie w przemyśle alkoholowym. Wykorzystuje się go do wytwarzania białych win aromatyzowanych ziołami, czyli wermutów, ziołowych wódek oraz gorzkich likierów żołądkowych. Najbardziej znanym alkoholem na bazie tego ziela jest absynt - wysokoprocentowy napój alkoholowy sporządzany z piołunu, kopru włoskiego, anyżu oraz innych ziół. Trunek ten był niegdyś niezwykle popularny wśród artystów (pijali go między innymi Vincent van Gogh i Ernest Hemingway), uważano bowiem, że działa psychoaktywnie i wywołuje halucynacje. Okazało się jednak, że to dawka czyni truciznę, a podobne dolegliwości pojawiały się przy spożywaniu nadmiarowych ilości tego alkoholu, często z nieznanych źródeł.

Bylica piołun — jak dawkować?

Jako tradycyjny produkt leczniczy roślinny ziele bylicy piołun stosuje się w leczeni braku apetytu i łagodnych zaburzeń żołądkowo-jelitowych. W tych dolegliwościach można go stosować w formie naparu.

Zaleca się 1 gram ziela piołunu zalać 150 ml wrzącej wody i odstawić do naparzania na 10 minut. Przestudzoną herbatę z piołunu najlepiej pić przed posiłkiem i zawsze powinien być to świeżo przygotowany napar. 

Dobowa dawka piołunu powinna wynosić nie więcej niż 2-3 gramy. Naparów z piołunu nie powinno się stosować dłużej niż dwa tygodnie. Jeżeli objawy nie ustępują, należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Leki i suplementy zawierające bylicę piołun

Bylica piołun w ciąży

Preparaty z piołunem nie powinny być stosowane u kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz u dzieci. 

Bylica piołun — przeciwwskazania i środki ostrożności

Piołunu powinny unikać osoby uczulone na rośliny z rodziny astrowatych, a także pacjenci zmagający się chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, hemoroidami, zapaleniem i niedrożnością dróg żółciowych oraz chorobami wątroby. Przeciwwskazaniem do stosowania piołunu jest też skłonność do występowania krwawień. 

Bylica piołun może osłabiać zdolność prowadzenia pojazdów, dlatego kierowcy nie powinni sięgać po preparaty zawierające piołun.

Bylica piołun — możliwe działania niepożądane

W skład olejku eterycznego obecnego w piołunie wchodzi tujon - związek toksyczny dla człowieka. Jego spożycie może powodować objawy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego i podrażnienia przewodu pokarmowego, objawiające się zaburzeniami psychicznymi, nudnościami i wymiotami. 

Z tego powodu należy ściśle przestrzegać dawkowania preparatów zawierających ziele lub wyciąg z piołunu.

Bylica piołun — interakcje z lekami i innymi ziołami

Stosowanie produktów leczniczych zawierających ziele piołunu może wpływać na aktywność leków działających przez receptory GABA.

Bylica piołun w Ziołopedii — podsumowanie

Bylica piołun to ziele o licznych właściwościach korzystnych dla zdrowia. Preparaty z piołunem wspierają pracę przewodu pokarmowego, zwiększając wydzielanie żółci i pobudzając łaknienie, a także działając hepatoprotekcyjnie. Piołun może być też pomocny w zwalczaniu pasożytów bytujących na skórze. Mimo to stosując piołun należy zachować szczególną ostrożność - w zbyt dużych dawkach działa on neurotoksycznie. Nim sięgniemy po preparaty z bylicą piołun, warto najpierw zasięgnąć opini lekarza lub farmaceuty.

Bibliografia

1. Żuraw B., Haratym W. "Rośliny dziko rosnące o właściwościach toksycznych". Alergoprofil 2014, Vol. 10, Nr 1: s. 19-27.
2. Hojden B. "Bylica piolun - w lecznictwie naszych przodkow i obecnie". Wiadomości Zielarskie 1995, t. 37, nr 10: s. 10-11.
3. Kiewlicz J., Malinowska P., Szymusiak H. "Aktywność przeciwrodnikowa wybranych wyciągów ziołowych". Problemy Higieny i Epidemiologii 2013, 94(2): s. 317-320.
4. Dr n. med. Wnęk D. "Bylica piołun – właściwości, działanie, zastosowanie". Medycyna Praktyczna dla Pacjentów. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/324200,bylica-piolun-wlasciwosci-dzialanie-zastosowanie
5. Absinthii herba - herbal medicinal product. European Medicines Agency (EMA). Dostępne na: https://www.ema.europa.eu/en/medicines/herbal/absinthii-herba 
6. Charakterystyka Produkru Leczniczego ZIELE PIOŁUNU, zioła do zaparzania, 1g/g. Dostępne na: https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/15063/characteristic

Autor