Żeń-szeń - właściwości zdrowotne korzenia z Dalekiego Wschodu

Żeń-szeń w tradycyjnej medycynie dalekiego Wschodu

Żeń-szeń (łac. Panax ginseng C. A. Mey) to przedstawiciel rodziny Araliaceae. Pochodzi z terenów Korei Północnej, wschodnich Chin i Nepalu. Obecnie jest już tam rzadko spotykany w postaci dziko rosnącej, jednakże na terenie północno-wschodnich Chin prowadzi się jego specjalne uprawy na większą skalę, przeznaczone do celów handlowych. Wysuszony korzeń żeń-szenia stanowi jeden z najważniejszych surowców medycyny chińskiej, mongolskiej i medycyny wschodniej Azji. Jest uznany za tradycyjny produkt leczniczy o szczególnych właściwościach i długiej tradycji stosowania, i posiada oficjalną monografią w Chińskiej Farmakopei. Co prawda, żeń-szeń jest głównie kojarzony ze środkiem tonizującym i adaptogennym jednak posiada jeszcze wiele innych korzystnych dla zdrowia właściwości.

Dlaczego żeń-szeń działa?

Żeń-szeń jest surowcem roślinnym tradycyjnym, ale jego lecznicze działanie potwierdzono także w wielu badaniach naukowych. Substancjami aktywnymi odpowiedzialnymi za właściwości żeń-szenia są należące do grupy związków o charakterze saponin triterpenowych ginsenozydy. To dzięki nim wykazuje on tak szerokie spektrum działania na organizm człowieka. Jest to znany adaptogen, który usprawnia funkcje mózgu, przeciwdziała stresowi i niweluje zmęczenie, wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwstarzeniowe, a także przeciwzapalne, naczynio-relaksujące, przeciwalergiczne, przeciwcukrzycowe czy przeciwnowotworowe. Działa przeciwzakrzepowo, poprawia profil lipidowy. Dodatkowo wzmacnia odporność, obniża poziom cukru we krwi, usprawnia pracę wątroby. Badania potwierdzają znaczną poprawę funkcji seksualnych wśród mężczyzn stosujących żeń-szeń, a u kobiet łagodzenie objawów klimakteryjnych. Dowiedziono, że suplementacja preparatami z żeń-szeniem zmniejsza uszkodzenia mięśni i reakcje zapalne wywołane wysiłkiem fizycznym.

Kiedy warto sięgnąć po żeń-szeń?

Preparaty z żeń-szeniem są szczególnie polecane osobom w stanach osłabienia fizycznego i psychicznego oraz wyniszczenia organizmu w wyniku długotrwałej choroby. Zalecany jest też pacjentom geriatrycznym. Asortyment suplementów diety z żeń-szeniem stale się powiększa, a produkty takie jak Żeń-szeń Forte NATURELL, Żeń-szeń Gal Polska, Żeń-szeń Ginseng, Olimp Żeń-szeń, Olimp Gold Żeń-szeń Complex, Rodzina Zdrowia Żeń-szeń optima, Solgar Żeń-szeń, ale także produkty złożone zawierające w składzie jego wyciągi np.: Bodymax Active, Bodymax 50+ cieszą się coraz większym zainteresowaniem. Taką suplementację powinno się prowadzić przez okres do 3 miesięcy, po czym należy zrobić przerwę.

Kto powinien unikać żeń-szenia?

Przeciwwskazaniem do stosowania jest uczulenie na substancję czynną. Ze względu na brak aktualnych danych naukowych, stosowanie preparatów z żeń-szeniem nie jest zalecane dzieciom i młodzieży do 18. roku życia oraz kobietom w ciąży i mamom karmiącym.

Kiedy zachować szczególną ostrożność, czyli interakcje żeń-szenia z lekami

Szczególną ostrożność przy stosowaniu preparatów z żeń-szeniem należy zachować podczas stosowania innych środków leczniczych. Ze względu na możliwość wystąpienia interakcji z innymi przyjmowanymi lekami nie powinno stosować się ich równocześnie z lekami takimi jak:

• lit, tranylcypromina, moklobemid – może nastąpić nasilenie działania tych leków, a w konsekwencji dojść do wzrostu stymulacji psychoaktywnej warfaryna,
• acenokumarol – istnieje ryzyko nasilenia działania tych leków, czego konsekwencją jest wzrost ryzyka krwawień,
• insulina oraz doustne leki przeciwcukrzycowe – ze względu na działanie obniżające stężenie glukozy przez żeń-szeń może dojść do hipoglikemii,
• amlodypina, diltiazem, enalapryl, kaptopryl – może zmniejszać skuteczność działania leków stosowanych w nadciśnieniu,
• kofeina – możliwy wzrost ciśnienia i przyspieszenie akcji serca.

Działania niepożądane żeń-szenia

Stosowanie preparatów z żeń-szeniem może, u niektórych osób, wywołać skutki uboczne związane z pobudzeniem OUN objawiające się bezsennością, nerwowością. Mogą pojawić się też nadciśnienie, bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka i zaparcia.

Bibliografia:

1. Eisenbrand G., Tang W.: Panax ginseng C. A. Mey. Chinese Drug of Plant Origin. Chemistry, Pharmacology, and Use in Traditonal and Modern Medicine, Springer, Berlin, 1992 , 711-737.
2. European Medicines Agency. https://www.ema.europa.eu/documents/herbal-summary/ginseng-root-summary-public_en.pdf
3. Kiefer D., Pantuso T.: Panax ginseng. American Family Physician, 2003, 68,1539-1542.
4. Kim JH.: Pharmacological and medical applications of Panax ginseng and ginsenosides: a review for use in cardiovascular diseases, Journal of Ginseng Research, 2018, 42, 264-269.
5. Kwang-tae C.: Botanical characteristics, pharmacological effects and medicinal components of Korean Panax ginseng C A Meyer. Acta Pharmacologica Sinica, 2008, 29, 1109-1118.
6.  European Medicines Agency. https://www.ema.europa.eu/medicines/herbal/ginseng-radix.
7. Reay J. L., Scholey A. B., Kennedy D. O.: Panax ginseng (G115) improves aspects of working memory performance and subjective ratings of calmness in healthy young adults. Human Psychopharmacology, 2010, 25, 462-471.
8. Oh K. J., Chae M. J., Lee H.S., Hong H. D., Park K.: Effects of Korean red ginseng on sexual arousal in menopausal women: placebo-controlled, double-blind crossover clinical study. The Journal of Sexual Medicine, 2010, 7, 1469-1477.
9.  Kim S. Y., Seo S. K., Choi Y. M., Jeon Y. E., Lim K. J., Cho S., Choi Y. S., Lee B. S.: Effects of red ginseng supplementation on menopausal symptoms and cardiovascular risk factors in postmenopausal women: a double-blind randomized controlled trial. Menopause, 2012, 19, 461-466.
10.  Kim H. G., Yoo S. R., Park H. J., Lee N. H., Shin J. W., Sathyanath R., Cho J. H., Son C. G.: Antioxidant effects of Panax ginseng C.A. Meyer in healthy subjects: a randomized, placebo-controlled clinical trial. Food and Chemical Toxicology, 2011, 49, 2229-2235.
11. Kim J. Y., Park J. Y., Kang H. J., Kim O. Y., Lee J. H.:  Beneficial effects of Korean red ginseng on lymphocyte DNA damage, antioxidant enzyme activity, and LDL oxidation in healthy participants: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Nutrition Journal, 2012, 19, 461-466.
12. Jung H. L., Kwak H. E., Kim S. S., Kim Y. C., Lee C. D., Byurn H. K., Kang H. Y.: Effects of Panax ginseng supplementation on muscle damage and inflammation after uphill treadmill running in humans. The American Journal of Chinese Medicine, 2011, 441-450.