Wszewłoga górska — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Wszewłoga górska — właściwości

Wszewłoga górska to roślina bogata w różnorodne związki chemiczne, które nadają jej unikalne działanie lecznicze. Wśród nich znajdują się: 

• saponiny triterpenowe;
• flawonoidy;
• fenolokwasy: pochodne kwasu hydroksycynamonowego, kwas kawowy, kwas ferulowy;
• olejek eteryczny, złożony z ß-ocymenu, p-cymenu, y-terpinen, terpinolen
• kumaryny, takie jak umbeliferon;
• poliacetyleny.

Aby zachować wszystkie drogocenne substancje, surowiec należy suszyć w temperaturze nieprzekraczającej 30 stopni Celsjusza. Ekstrakty z tego ziela mają dzięki nim właściwości przeciwzapalne i antyseptyczne, które mogą być skuteczne w leczeniu trądziku, ropnych wyprysków oraz łysienia. Wszewłogę można też stosować w celu przeciwbólowym i zmniejszającym obrzęk, co może pomóc, chociażby w przypadku chorób reumatycznych. Ponadto wszewłoga ma właściwości wykrztuśne, moczopędne, rozkurczające, żółciopędne i żółciotwórcze oraz poprawiające krążenie krwi.

Wszewłoga górska — jak wygląda i skąd pochodzi?

Wszewłoga górska (łac. Meum athamanticum) to wieloletnia roślina zielna pochodząca z rodziny selerowatych (łac. Apiaceae). Roślina ta naturalnie występuje w górskich rejonach Europy, szczególnie w Alpach, Pirenejach, Sudetach i Karpatach. Preferuje stanowiska nasłonecznione, jednak nieczęsto rośnie w przydomowych ogrodach. W Polsce wszewłoga górska jest rośliną rzadką, objętą częściową ochroną, ale można ją spotkać na podgórskich łąkach oraz w zaroślach.

Ta niepozorna bylina osiąga wysokość od 50 do 60 centymetrów i ma grube podziemne kłącze. Charakteryzuje się ponadto delikatnymi, pierzastymi liśćmi z pochwiastymi nasadami. Jej łodyga jest kanciasto bruzdowana, czerwonawo nabiegła i rozgałęzia się w górnej części. Wyróżnia się ponadto drobnymi, białymi kwiatami zebranymi w baldachy. Szypuły baldachu są zazwyczaj kanciaste, czasem owłosione od wewnątrz. Owoce wszewłogi stanowią niewielkie, jajowate nieoskrzydlone rozłupnie. Zarówno owoce, jak i liście tej rośliny po roztarciu wydzielają przyjemny zapach, przypominający mieszaninę lubczyku i kopru włoskiego. 

Tradycyjny surowiec zielarski stanowi korzeń wszewłogi — Mei radix, choć często wykorzystywano również jej kwiaty, a nawet całe ziele.

Wszewłoga górska — działanie, wskazania do stosowania

Wszewłoga górska wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i wykrztuśne. Dzięki temu znajduje ona zastosowanie w łagodzeniu objawów kaszlu, kataru, przeziębienia i grypy. Ponadto działanie przeciwbólowe może pomóc w przypadku reumatyzmu i w bólach mięśniowych. Dodatkowo jej działanie moczopędne wspiera leczenie infekcji dróg moczowych i pomaga w usuwaniu nadmiaru płynów z organizmu. Co więcej, wszewłoga górska może być stosowana w przypadku problemów trawiennych, takich jak wzdęcia czy niestrawność, za sprawą zdolności rozkurczowych i żółciotwórczych. Poza tym uważa się, że wszewłoga zmniejsza ból podczas okresu, łagodzi dolegliwości menstruacyjne i reguluje cykl miesiączkowy. Roślina ta dawniej bywała z powodzeniem stosowana do oczyszczania i leczenia ran i oparzeń.

Wszewłoga górska na reumatyzm

Związki czynne zawarte w tej roślinie, takie jak saponiny triterpenowe i flawonoidy, redukują stan zapalny. Może to łagodzić objawy bólowe związane z chorobami reumatycznymi. Badania potwierdzają, że regularne stosowanie preparatów z wszewłogą górską może prowadzić do zmniejszenia obrzęków stawów oraz poprawy ich ruchomości.

Wszewłoga górska na infekcje dróg moczowych

Wszewłoga górska jest również stosowana w profilaktyce i leczeniu infekcji dróg moczowych. Roślina ta działa moczopędnie, a to sprzyja wypłukiwaniu bakterii z układu moczowego. Dodatkowo obecność substancji o działaniu antyseptycznym sprawia, że wszewłoga górska może hamować rozwój drobnoustrojów odpowiedzialnych za infekcje. Wykazano, że stosowanie wyciągów z wszewłogi górskiej zmniejsza częstotliwość nawrotów infekcji.

Wszewłoga górska na bóle menstruacyjne

Kobiety od wieków wykorzystują wszewłogę górską jako naturalny środek łagodzący bóle menstruacyjne. Roślina ta zawiera związki o działaniu rozkurczowym, które pomagają zmniejszyć napięcie mięśni gładkich macicy, co skutkuje redukcją bólów menstruacyjnych. Ponadto wszewłoga górska działa przeciwbólowo, co czyni ją wartościowym środkiem wspomagającym kobiety w trakcie menstruacji. 

Wszewłoga górska — jak dawkować?

Dawkowanie wszewłogi górskiej zależy od formy, w jakiej jest ona stosowana. W przypadku suszu z rośliny zaleca się przygotowywanie naparów, używając około 1-2 łyżeczek suszu na filiżankę wrzącej wody, parząc przez około 10 minut. Jeśli chodzi o ekstrakty lub nalewki, zalecane dawkowanie zazwyczaj wynosi od 20 do 30 kropli, 2-3 razy dziennie. Zawsze jednak warto skonsultować się z lekarzem lub fitoterapeutą, aby dostosować dawkowanie do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia pacjenta.

Leki i suplementy zawierające wszewłogę górską

Dostępne są różne preparaty zawierające wszewłogę górską, w tym kapsułki, tabletki, ekstrakty i nalewki. Najczęściej można spotkać na rynku postać suszu. Produkty te różnią się koncentracją substancji czynnych, co wpływa na ich skuteczność i sposób stosowania. Niektóre z suplementów diety z wszewłogą górską są przeznaczone do wspierania zdrowia stawów, inne zaś są formułowane z myślą o układzie moczowym lub wspomaganiu ogólnej odporności organizmu.

Uwaga!

Samodzielne zbiory wszewłogi nie są zalecane ze względu na duże ryzyko pomylenia jej z trującymi gatunkami roślin baldaszkowatych.

Wszewłoga górska w ciąży

Niestety brak jest wystarczających badań na temat bezpieczeństwa i skuteczności stosowania wszewłogi górskiej u kobiet w ciąży i podczas karmienia piersią. Z tego względu zaleca się unikanie suplementacji w tak szczególnym czasie, a w razie wątpliwości konsultacje z lekarzem.

Wszewłoga górska — przeciwwskazania i środki ostrożności

Choć wszewłoga górska ma liczne właściwości prozdrowotne, nie może być polecana każdemu. Muszą jej unikać, chociażby osoby z uczuleniem na rośliny z rodziny selerowatych, ponieważ może ona wywołać reakcje alergiczne. Wszewłogi nie powinno się także stosować u dzieci poniżej 12. roku życia oraz u kobiet karmiących piersią.

Wszewłoga górska — możliwe działania niepożądane

Stosowanie wszewłogi górskiej może wiązać się z pewnymi działaniami niepożądanymi. Najczęściej zgłaszane objawy to dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności, wymioty czy biegunka. Mogą one wystąpić zwłaszcza przy przedawkowaniu. Ponadto istnieje ryzyko reakcji alergicznych, objawiających się wysypką, swędzeniem skóry, a w skrajnych przypadkach nawet anafilaksją. Dlatego ważne jest, aby przestrzegać zalecanego dawkowania i obserwować reakcje swojego organizmu.

Wszewłoga górska — interakcje z lekami i innymi ziołami

Wszewłoga górska może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, co może zmieniać ich działanie lub nasilać skutki uboczne. Roślina ta może wpływać na metabolizm leków w wątrobie, zwłaszcza tych, które są rozkładane przez enzymy cytochromu P450. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe, leki na nadciśnienie oraz niektóre leki psychotropowe. Wszewłoga górska może również wchodzić w interakcje z innymi ziołami o działaniu moczopędnym lub uspokajającym, co może potęgować ich efekt.

Wszewłoga górska — podsumowanie

Wszewłoga górska jest cenną rośliną o szerokim spektrum działania leczniczego. Wykorzystywano ją od wieków w medycynie ludowej, dziś znajduje zastosowanie jako środek wspomagający leczenie reumatyzmu, infekcji dróg moczowych, bólów menstruacyjnych i wielu innych dolegliwości. Pomimo jej licznych korzyści, ważne jest stosowanie jej z rozwagą, zwłaszcza w kontekście potencjalnych interakcji z lekami i możliwości wystąpienia działań niepożądanych. Przed rozpoczęciem kuracji wszewłogą górską zaleca się konsultację z lekarzem lub specjalistą z zakresu ziołolecznictwa.

Bibliografia

1. Palá-Paúl, J., García-Jiménez, R., Pérez-Alonso, M. J., Velasco-Negueruela, A., & Sanz, J. (2004). Essential oil composition of the leaves and stems of Meum athamanticum Jacq., from Spain. Journal of chromatography. A, 1036(2), 245–247. https://doi.org/10.1016/j.chroma.2004.02.064
2. Zofia, N. Ł., Martyna, Z. D., Aleksandra, Z., & Tomasz, B. (2020). Comparison of the Antiaging and Protective Properties of Plants from the Apiaceae Family. Oxidative medicine and cellular longevity, 2020, 5307614. https://doi.org/10.1155/2020/5307614
3. Tesso, H., Kubeczka, K. H., & König, W. A. (2006). A new phthalide from the essential oil of Meum athamanticum. Flavour and fragrance journal, 21(4), 622-625.
4. Różański, H. (n.d.). Wszewłoga górska – Meum athamanticum Jacquin w praktycznej fitoterapii. Medycyna dawna i współczesna. Dostępne na: https://rozanski.li/2934/wszewloga-grska-meum-athamanticum-jacquin-w-praktycznej-fitoterapii/ (Dostęp dnia: 22.12.2024)

Autor