Stwardnienie rozsiane (SM) — przyczyny, objawy, dziedziczenie, leczenie, rokowania

Kto choruje na stwardnienie rozsiane?

W Polsce stwardnienie rozsiane występuje z częstością około 3 przypadków na 100 000 ludzi na rok. Choroba zaczyna się najczęściej między 20. a 40. rokiem życia. W populacji pediatrycznej szczyt zachorowania przypada na 10. rok życia i jest kilkukrotnie częstsze u dziewczynek niż chłopców. Czas przeżycia osób chorujących na stwardnienie rozsiane jest średnio krótszy o 6 lat w porównaniu z populacją ogólną. 

Postaci stwardnienia rozsianego

Stwardnienie rozsiane może przebiegać pod kilkoma postaciami klinicznymi. Podział opiera się na częstości i powtarzalności zaostrzeń (rzutów) i remisji. Wyróżniamy 4 typy:

• postać rzutowo-remisyjna (RRMS);
• postać wtórnie postępująca (SPMS);
• postać pierwotnie postępująca (PPMS);
• postać postępująco-rzutowa (PRMS).

Postać rzutowo-remisyjna

Rzut to nagłe zaostrzenie się objawów choroby lub pojawienie się nowych symptomów. W celu rozpoznania rzutu należy wykluczyć możliwość zaostrzenia objawów spowodowanego gorączką czy infekcją. Dodatkowo odstęp czasu od ostatniego rzutu musi być dłuższy niż miesiąc. Objawy pojawiające się przy pierwszych rzutach najczęściej cofają się całkowicie. Niestety kolejne zaostrzenia pozostawiają po sobie ograniczenie funkcji np. poznawczych, ruchowych czy seksualnych.

Postać wtórnie postępująca 

Postać ta charakteryzuje się stałym stopniowym pogorszeniem się stanu chorego. Ten typ stwardnienia rozsianego pojawia się najczęściej po kilkunastu latach wcześniejszych rzutów i remisji. Główną grupą pacjentów z postacią wtórnie postępującą są osoby po 40 roku życia. 

Postać pierwotnie postępująca i postępująco-rzutowa

Postać pierwotnie postępująca charakteryzuje się stosunkowo późnym początkiem. Pierwsze objawy tego typu stwardnienia rozsianego najczęściej pojawiają się po 40 roku życia. PPMS objawia się stale postępującym pogorszeniem objawów bez obecności rzutów choroby. 

W PRMS podobnie jak w PPMS nie występują okresy poprawy (remisji), natomiast na początku choroby może wystąpić jeden lub dwa rzuty.

Kto może zachorować na stwardnienie rozsiane?

Aktualnie nie są znane przyczyny stwardnienia rozsianego i nie ma jednego pewnego czynnika, którego wystąpienie jest bezpośrednio związane z wystąpieniem choroby. Uważa się, że zwiększone ryzyko pojawienia się choroby jest u osób m.in. z obecnym genem HLA-DRB1*1501. Choroba ta nie jest dziedziczna, natomiast u osób z krewnym I stopnia chorującym na SM ryzyko zachorowania jest większe.

Czynnikami środowiskowymi, które mogą mieć związek z zachorowaniem jest zakażenie wirusem Epsteina-Barra (EBV). U prawie wszystkich chorych stwierdza się obecność przeciwciał przeciwko temu patogenowi. Dodatkowo znaczenie ma niedobór witaminy D i palenie tytoniu.

Stwardnienie rozsiane — objawy

Objawy stwardnienia rozsianego są bardzo różnorodne. Najczęściej występują zaburzenia czucia w obrębie kończyn i drętwienia. Ponadto pojawiają się problemy z utrzymaniem równowagi i płynnością chodu. U większości pacjentów zaburzenia ruchowe zaczynają się od kończyn dolnych i obejmują osłabienie siły mięśniowej, spastycznie wzmożone napięcie i drżenia. U 30% chorych demielinizacja obejmuje nerw wzrokowy, a u 17% dochodzi do utraty wzroku w jednym oku. Chorzy z SM mają trudności z kontrolowaniem oddawania moczu i stolca. U części pojawiają się także zaburzenia poznawcze i psychopatologiczne.

Leczenie stwardnienia rozsianego

Wybór metody leczenia stwardnienia rozsianego jest zależny od aktualnego stanu pacjenta. Do leczenia rzutów stwardnienia rozsianego stosowane są glikokortykosteroidy m.in. metyloprednizolon. Modyfikację przebiegu, czyli zmniejszenie częstości i ciężkości rzutów można uzyskać dzięki preparatom interferonu β, fingolimodu, octanu glatirameru czy natalizumabu. Dodatkowo znaczenia ma również leczenie objawowe pod postacią m.in. fizykoterapii, leków zmniejszających spastyczność mięśni czy leków zmniejszających dolegliwości bólowe np. gabapentyny.

Niezbędne preparaty możesz zarezerwować w wybranej aptece z łatwością i bez konieczności wychodzenia z domu za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. STWARDNIENIE ROZSIANE – OBJAWY KLINICZNE I PRZEBIEG CHOROBY. Neurologia Praktyczna. Dostępne na: https://neurologia-praktyczna.pl/a1326/Stwardnienie-rozsiane-----objawy-kliniczne-i-przebieg-choroby-.html.  (Dostęp: 01.2024).
2. R. Dobson, G. Giovannoni, (2020). Stwardnienie rozsiane. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/sm/wytyczne/238872,stwardnienie-rozsiane. (Dostęp: 01.2024).

Autor