Plastry przeciwbólowe - kiedy warto stosować?

Rodzaje plastrów o działaniu miejscowym

Plastry przeciwbólowe, w zależności od substancji leczniczej, którą zawierają, a także konstrukcji samego plastra, można podzielić na takie, które działają w całym organizmie, a także takie o działaniu miejscowym - tylko w miejscu przyklejenia plastra. Wiele z nich można kupić bez recepty, jednak niektóre plastry przeciwbólowe są dostępne tylko z przepisu lekarza. Plastry przeciwbólowe, w zależności od substancji leczniczej, którą zawierają, a także konstrukcji samego plastra, można podzielić na takie, które działają w całym organizmie, a także takie o działaniu miejscowym - tylko w miejscu przyklejenia plastra. Wiele z nich można kupić bez recepty, jednak niektóre plastry przeciwbólowe są dostępne tylko z przepisu lekarza.

Plastry przeciwbólowe rozgrzewające

To pierwszy rodzaj popularnych plastrów, dostępnych bez recepty. Stosuje się je najczęściej w bólach pleców i krzyża, a także szyi i ramion - zwłaszcza występujących często, na przykład w przebiegu chorób stawów.

Plastry te zawierają sproszkowane żelazo, które, po naklejeniu plastra ulega powolnemu utlenianiu, wytwarzając ciepło i stopniowo rozgrzewając plaster, a także skórę pod nim. Co ważne, w składzie takich plastrów nie występują typowe substancje przeciwbólowe - a mimo to nazwy handlowe popularnych leków przeciwbólowych często obecne są w nazwie plastrów. Dlatego zawsze przed zakupem warto zapytać farmaceutę o skład takiego plastra lub samemu sprawdzić tę informację na opakowaniu. 

Plastry rozgrzewające stanowią wygodną alternatywę dla termofora, ponieważ nie przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu. Trzeba jednak pamiętać, że nagrzewają się one do około 50ºC i mogą poparzyć, dlatego nie wolno stosować ich podczas snu lub u chorych, którzy nie będą w stanie zdjąć plastra, jeśli zrobi się za ciepły. Plastry przeciwbólowe rozgrzewające można też przykleić na bawełniane ubranie bezpośrednio dotykające skóry.

Plastry przeciwbólowe lecznicze

Ten drugi rodzaj plastrów bardzo łatwo pomylić z rozgrzewającymi - a to ze względu na podobne nazwy. Plastry przeciwbólowe lecznicze zawierają leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, które przechodzą z plastra do tkanki podskórnej w miejscu naklejenia i tam uśmierzają ból. Nadają się do krótszego stosowania niż plastry rozgrzewające (około 7 dni) w bólu spowodowanym stłuczeniem lub zwichnięciem, a także kontuzją sportową. Jeśli objawy nie ustąpią po tym czasie, warto zgłosić się do lekarza. Tych plastrów nie powinny stosować osoby uczulone na aspirynę i inne leki przeciwbólowe.

Plastry przeciwbólowe z kapsaicyną

Kapsaicyna jest substancją występującą naturalnie w różnych gatunkach papryki, np. pieprzu cayenne. Plastry, które ją zawierają, łączą w sobie właściwości rozgrzewające i przeciwbólowe, przynosząc ulgę w bólach krzyża, kręgosłupa, bólach kostno-stawowych, także tzw. „korzonkach”. W aptekach można znaleźć plastry zawierające kapsaicynę dostępne bez recepty. Często w składzie takich plastrów występują też inne substancje, jak salicylan glikolu, tymol, mentol czy kamfora.

Istnieją także plastry zawierające większe dawki kapsaicyny, stosowane tylko z przepisu lekarza w przypadku bólu spowodowanego chorobami nerwów obwodowych (neuropatiami).

Plastry przeciwbólowe chłodzące

Ten typ plastrów przeciwbólowych sprawdzi się w bólach głowy i migrenach. Może też stanowić wsparcie w walce z gorączką. Przykleja się go na czoło lub kark, a zawarty w składzie mentol powoduje uczucie schłodzenia. Częściej jednak spotyka się podobne preparaty w formie kompresów przykładanych do skóry lub na powieki jak np. plastry hydrożelowe.

Plastry z lidokainą i prylokainą

Zarówno lidokaina, jak i prylokaina należą do tej samej grupy leków znieczulających miejscowo. Są to substancje wykorzystywane bardzo szeroko, od tabletek do ssania po znieczulenie podczas zabiegów. Plastry zawierające 5% lidokainę są stosowane w bólach neuropatycznych, czyli spowodowanych uszkodzeniem i nieprawidłowym funkcjonowaniem nerwów czuciowych, także jako powikłanie w przebiegu różnych chorób, jak choćby neuropatii cukrzycowej lub po przebytym półpaścu. Jest to jednak preparat dostępny na receptę.

Bez recepty można dostać plastry, zawierające połączenie lidokainy i prylokainy. Taki plaster można przykleić na kilka godzin przed niektórymi zabiegami, na przykład nakłuciem lub cewnikowaniem żyły. Zapewni on znieczulenie w trakcie zabiegu.

Plastry przeciwbólowe o działaniu ogólnym

Są to tzw. systemy transdermalne, zawierające silne leki przeciwbólowe. Zwykle przykleja się je w miejscu określonym przez producenta, a substancja lecznicza wnika przez skórę i z krwią transportowana jest do docelowego miejsca działania.

Tego typu plastry zawierają najczęściej buprenorfinę lub fentanyl - leki z grupy opioidów. Ze względu na silne działanie i potencjał uzależniający leki te są dostępne wyłącznie na receptę i zarezerwowane do leczenia silnego bólu o charakterze przewlekłym (występującego stale). Najczęściej kojarzą się one ze stosowaniem w chorobach nowotworowych, mogą jednak zostać przepisane przez lekarza w przypadku silnego bólu spowodowanego innymi chorobami, kiedy nie działają słabsze leki przeciwbólowe.

O czym należy pamiętać stosując plastry przeciwbólowe?

Stosowanie plastrów przeciwbólowych zamiast leków doustnych niesie ze sobą pewne korzyści. Często działają długo i nie wymagają częstego przyjmowania tabletek, dodatkowo istnieją przesłanki o ich większym bezpieczeństwie stosowania. Omijając układ pokarmowy i uwalniając ściśle określoną ilość leku, mogą powodować mniej działań niepożądanych niż alternatywa doustna. Niemniej jednak, mają one pewne obostrzenia stosowania – nie należy stosować ich na skórę uszkodzoną, ranę lub zmiany skórne. Przed zastosowaniem w ciąży lub u dzieci poniżej 12. roku życia należy bezwzględnie poradzić się lekarza.

Autor