Odra - objawy, leczenie i powikłania. Kiedy szczepić dziecko na odrę?

Czym jest odra?

Odra jest ostrą, wysoce zakaźną chorobą wirusową. Przenosi się z człowieka na człowieka drogą powietrzno-kropelkową lub poprzez kontakt z wydzielinami jamy nosowo-gardłowej chorego. Następnie przedostaje się do wnętrza poprzez błony śluzowe dróg oddechowych oraz spojówki. Odporność na odrę nabywana jest dzięki szczepieniom lub poprzez przebycie choroby. Ze względu na ciężki przebieg i ryzyko powikłań wprowadzono obowiązek szczepień ochronnych u dzieci. Dzięki temu udało się znacznie obniżyć liczbę zachorowań. Jednak Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego podaje, że ze względu na rosnącą tendencję do unikania przez rodziców szczepień u najmłodszych, liczba pacjentów, u których zdiagnozowano odrę, ponownie zaczyna wzrastać. Pamiętajmy, że u osób nieuodpornionych ryzyko zarażenia od chorego pacjenta wynosi powyżej 90%. Dodatkowo, wirus pozostaje zakaźny nawet po 2 godzinach bytowania na powierzchniach martwych (np. blatach, klamkach) lub po zawieszeniu w powietrzu, a więc zarazić można się także po opuszczeniu pomieszczenia przez osobę chorą.

Odra - przebieg choroby

Przebieg odry dzielimy na cztery okresy: wylęgania, zwiastunów, wysypkową i zdrowienia. Chory zaraża od momentu pojawienia się objawów zwiastunowych, do 4. dnia od wystąpienia wysypki. 

Okres wylęgania

Okres wylęgania trwa zazwyczaj od 9 do 11 dni od momentu zakażenia. Najczęściej przebiega bezobjawowo, jednak u części pacjentów może wystąpić osłabienie, brak apetytu lub podwyższenie ciepłoty ciała.

Okres zwiastunów

Okres zwiastunów (nazywany też niekiedy nieżytowym) trwa około 3-4 dni. W tym czasie u pacjenta rozwija się wysoka gorączka, sięgająca nawet 40 °C, nieżyt nosa oraz męczący, suchy kaszel. Dodatkowo, dochodzi do zapalenia spojówek ze światłowstrętem, łzawieniem oczu, a nawet obrzękiem powiek. Około 2-3 dnia okresu zwiastunów pojawiają się charakterystyczne plamki Koplika. Występują one na błonie śluzowej policzków i przyjmują postać biało-szarych grudek. Zazwyczaj poprzedzają okres wysypkowy o 1-2 dni.

Okres wysypkowy

Okres wysypkowy trwa do 4 dni i objawia się ciemnoczerwonymi wykwitami na skórze, które mogą zlewać się ze sobą. Ma charakter zstępujący, rozpoczyna się za uszami, na twarzy i wzdłuż linii włosów, a następnie obejmuje tułów i kończyny. Co istotne, nie obejmuje skóry owłosionej głowy. Równolegle z wysypką ponownie pojawia się gorączka. Ustępowanie wykwitów zachodzi w takiej samej kolejności, w jakiej pojawiły się na skórze. U młodszych dzieci przechodzących odrę, może wystąpić biegunka i wymioty.

Okres zdrowienia

W okresie zdrowienia obserwujemy spadek gorączki i ustępowanie wysypki, po której pozostać mogą przebarwienia i obszary intensywnego złuszczania naskórka. Stopniowo poprawia się stan ogólny i apetyt pacjenta. Zaleca się wypoczynek i regenerację, które sprzyjają powrotowi do pełni sił.

Powikłania odry

Na powikłania odry najczęściej narażone są niemowlęta oraz dorośli, zwłaszcza w stanie niedożywienia i z niedoborami odporności komórkowej. Do najczęstszych powikłań odry należą zapalenie ucha środkowego, płuc lub mięśnia sercowego oraz wtórne zakażenia bakteryjne. Bardzo niebezpieczne są powikłania neurologiczne, prowadzące do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Niestety, wszystkie wymienione choroby mogą prowadzić do zgonu.

Jak leczyć odrę?

Obecnie leczenie polega na łagodzeniu objawów. W celu zbicia gorączki stosuje się substancje przeciwgorączkowe m.in. paracetamol czy ibuprofen, dostępne w postaci czopków (Paracetamol Hasco czopki, Paracetamol Farmina czopki, Nurofen czopki), tabletek (Paracetamol Biofarm, Ibuprom) lub zawiesin (Paracetamol Hasco zawiesina, Pedicetamol, Ibufen dla dzieci). Bardzo istotne jest regularne nawadnianie pacjenta. Pomocne mogą okazać się dostępne w aptece elektrolity (Litorsal, Orsalit). W przypadku powikłań bakteryjnych, konieczna jest włączenie antybiotykoterapii. 

Pamiętaj, że dostępność szukanych przez Ciebie preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić w serwisie KtoMaLek.pl.

Szczepienia przeciw odrze

Według Programu Szczepień Ochronnych każde dziecko powinno zostać zaszczepione szczepionką MMR w 13.-15. miesiącu życia oraz dawką uzupełniającą w 6. roku życia. W przypadku dorosłych szczepienie jest zalecane w następujących przypadkach:

• u osób, które z różnych względów nie zostały zaszczepione w dzieciństwie;
• u osób, które otrzymały tylko jedną dawkę szczepionki;
• u młodych kobiet, które pracują w środowiskach dziecięcych.

Wszelkie wątpliwości dotyczące szczepień najlepiej wyjaśnić podczas rozmowy z lekarzem. Dodatkowe informacje znaleźć można również na stronie internetowej Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego.

Autor