Konopie (Cannabis L.) — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Konopie — właściwości

Właściwości konopi wynikają przede wszystkim z obecności kanabidiolu (CBD) oraz tetrahydrokannabinolu (THC). Na rynku jest zarejestrowanych 6 rodzajów medycznej marihuany. Podział wiąże się z różną zawartością CBD i THC w różnych odmianach suszu. Poza tymi związkami marihuana jest również źródłem terpenów. Substancje te wiążą się z efektem działania suszu. W zależności od nich dana odmiana może mieć działanie bardziej aktywizujące bądź relaksujące. Tetrahydrokannabinol jest substancją, która działa na niektóre obszary w mózgu oraz na zakończenia nerwowe układu współczulnego. THC odpowiada przede wszystkim za zmniejszenie odczuwanego bólu, wykazuje działanie psychoaktywne oraz wpływa na apetyt. CBD natomiast wywołuje efekt przeciwpadaczkowy, przeciwzapalny, przeciwlękowy, uspokajający i immunomodulujący.

Konopie — jak wyglądają i skąd pochodzą?

W medycynie używa się głównie dwóch podgatunków konopi: Cannabis sativa L. subsp. indica (konopie indyjskie) i Cannabis sativa L. subsp. sativa (konopia siewna). 

Konopie indyjskie osiągają wysokość do 3,5 metra, mają liście składające się z 9 do 11 odcinków. Pochodzą one z Indii, Iranu i Afganistanu.

Konopie siewne mają wysokość do 1,5 metra. Charakteryzują się pięciopalczastymi liśćmi, które w przeciwieństwie do konopi indyjskich, których liście są grube i mięsiste, są cienkie. Pierwotnie rosły na terenach Azji Środkowej i Afganistanu. 

Aktualnie podział na podgatunki Cannabis sativa L. subsp. indica i Cannabis sativa L. subsp. sativa nie odgrywa już tak istotnej roli, jak dawniej ze względu na krzyżowanie tych dwóch podgatunków w celu uzyskania roślin o pożądanych właściwościach.

Konopie — działanie, wskazania do stosowania

Konopie są zarejestrowane w Polsce jako surowiec farmakologiczny. Nie mają one dokumentu zwanego Charakterystyką Produktu Leczniczego (ChPL), w którym określone byłyby konkretne wskazania do ich stosowania. Na podstawie badań i opracowań medycznych, medyczną marihuanę przepisuje się osobom zmagającym się m.in. z:

• przewlekłymi bólami;
• epilepsją;
• dną moczanową;
• stwardnieniem rozsianym;
• zaburzeniami lękowymi;
• anoreksją;
• wymiotami związanymi z chemioterapią.

Konopie w stwardnieniu rozsianym

Medyczna marihuana jest stosowana u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym w celu zmniejszenia spastyczności mięśni, czyli ich zwiększonego napięcia, zmniejszenia bólu oraz redukcji stanów zapalnych. Stwardnienie rozsiane to choroba przewlekła, polegająca na demielinizacji ośrodkowego układu nerwowego. Terapeutyczne działanie konopi w tej jednostce chorobowej zostało udowodnione w badaniach klinicznych. Ważne jest jednak to, że marihuana nie powinna być stosowana w monoterapii, a jako leczenie uzupełniające.

Konopie — działanie przeciwbólowe

Kannabidiol (CBD) to substancja wykazująca działanie przeciwbólowe. Różne typy dostępnej w aptekach marihuany zawierają różne stężenia CBD. W przypadku przepisywania konopi w celu zredukowania bólu powinno dobrać się odpowiedni rodzaj mający największe szanse na zmniejszenie bólu u konkretnego pacjenta. 

Przeciwbólowe działanie medycznej marihuany jest wykorzystywane jako terapia uzupełniająca m.in. u pacjentów zmagających się z przewlekłym, silnym neuropatycznym bólem czy bólem występującym u pacjentów onkologicznych.

Konopie w epilepsji

CBD zawarte w konopiach ma działanie przeciwpadaczkowe. Właściwości te udowodniono w badaniach klinicznych. Potwierdziły one zmniejszenie ilości napadów padaczkowych oraz ich nasilenia u osób z zespołem Lennoxa-Gastauta (dziecięca encefalopatia padaczkowa) i zespołem Draveta (ciężka padaczka miokloniczna niemowląt). 

Działanie to CBD zawdzięcza wpływowi na kanały jonowe, transportery neuroprzekaźników i receptory transbłonowe. Podobnie jak przy innych stanach, w których zalecane jest stosowanie marihuany medycznej, ważne jest, że nie powinno się jej używać w monoterapii, a jedynie jako leczenie uzupełniające.

Konopie — jak dawkować?

Dawkowanie medycznej marihuany jest empiryczne. Oznacza to, że osoby przyjmujące ją dobierają dawki w zależności od pojawienia się u nich efektów terapeutycznych. Medyczna marihuana jest najczęściej podgrzewana w waporyzatorze do 226-230 stopni Celsjusza, a następnie wdychana. Zasadą, jaką powinni kierować się pacjenci, jest „start low, go slow and stay low”. Według tej zasady po rozpoczęciu waporyzacji niewielką dawką należy odczekać 15 minut. Jeśli pożądany efekt terapeutyczny nie nastąpi, powoli zwiększa się dawkę.

Leki i suplementy zawierające konopie

Marihuana medyczna sprzedawana jest jako surowiec farmaceutyczny w aptece. Wydawana jest najczęściej jako susz w plastikowych pojemniczkach po 5 lub 10 gramów. 

Na rynku można również znaleźć olejki i kapsułki z CBD oraz kosmetyki zawierające konopie siewne. W niektórych sklepach dostępna jest kawa z nasion konopi, mająca wykazywać działanie pobudzające podobnie jak zwykła kawa, jednak bez udziału kofeiny.

Konopie w ciąży

Medyczna marihuana jest przeciwwskazana w ciąży i w okresie karmienia piersią.

Konopie — przeciwwskazania i środki ostrożności

Konopie nie powinny być stosowane przez pacjentów z niestabilnymi chorobami układu krążenia, u osób uczulonych na którykolwiek ze związków konopi, u osób niestabilnych psychiatrycznie, uzależnionych od innych substancji psychoaktywnych, czy u kobiet będących w ciąży lub karmiących piersią.

Konopie — możliwe działania niepożądane

Palenie marihuany może wywołać:

• podrażnienie gardła;
• kaszel;
• suchość w jamie ustnej;
• zawroty głowy;
• senność;
• tachykardię;
• zwiększenie apetytu;
• zmniejszenie uwagi;
• paranoję;
• zaburzenia koordynacji ruchowej.

Konopie — interakcje z lekami i innymi ziołami

Pacjenci stosujący warfarynę powinni zachować szczególną ostrożność, ponieważ połączenie jej z THC i CBD może spowodować wzrost jej stężenia we krwi. 

Podobny efekt występuje przy równoczesnym stosowaniu CBD z lekami przeciwpadaczkowymi, takimi jak topiramat, rufinamid, eslikarbazepina, zonisamid i walproiniany. W przypadku klobazamu stężenie może się zmniejszyć.

Konopie w Ziołopedii — podsumowanie

Medyczna marihuana według aktualnych badań jest preparatem, który dobrze sprawdza się w terapiach uzupełniających. Powinna ona jednak być stosowana tylko pod nadzorem lekarza, który ma odpowiednią wiedzę w tej dziedzinie. Dobranie odpowiedniego rodzaju marihuany zarejestrowanej w Polsce wymaga dokładnego przyjrzenia się każdemu przypadkowi z osobna. Dlatego w przypadku wystąpienia objawów lub chorób podanych w tekście skonsultuj się ze specjalistą w celu ustalenia odpowiedniego postępowania.

Bibliografia

1. Medyczna marihuana – co lekarz POZ powinien o niej wiedzieć. (2023). Podyplomie. https://podyplomie.pl/medical-tribune/35858,medyczna-marihuana-co-lekarz-poz-powinien-o-niej-wiedziec
2. Rock, E. M., & Parker, L. A. (2021). Constituents of Cannabis Sativa. Advances in experimental medicine and biology, 1264, 1–13.
3. Lattanzi, S., Brigo, F., Trinka, E., Zaccara, G., Cagnetti, C., Del Giovane, C., & Silvestrini, M. (2018). Efficacy and Safety of Cannabidiol in Epilepsy: A Systematic Review and Meta-Analysis. Drugs, 78(17), 1791–1804. 
4. Legare, C. A., Raup-Konsavage, W. M., & Vrana, K. E. (2022). Therapeutic potential of cannabis, cannabidiol, and cannabinoid-based pharmaceuticals. Pharmacology, 107(3-4), 131-149.

Autor