Densytometria - na czym polega to badanie?

Osteoporoza – cichy złodziej kości

Osteoporoza (łac. osteoporosis) to choroba metaboliczna szkieletu, w której przebiegu na skutek różnych czynników dochodzi do osłabienia struktury przestrzennej kości oraz zmniejszenia ich gęstości mineralnej. Konsekwencją tego stanu jest większe ryzyko złamań kości przy nawet niewielkich urazach.

Dominującym typem tego schorzenia jest osteoporoza pierwotna, związana ze starzeniem się organizmu. Pierwsze niepokojące zmiany mogą się pojawić już po ukończeniu 40. roku życia, najczęściej u kobiet, u których w okresie menopauzy następuje znaczny spadek stężenia estrogenów, co rzutuje na szybszą utratę masy kostnej i zmniejszenie gęstości tkanki kostnej. Niestety osteoporoza przez wiele lat może rozwijać się bezobjawowo, a rozpoznanie następuje dopiero w momencie złamania kości. Właśnie dlatego tak istotne jest, by osoby po 50. roku życia kontrolowały kondycję układu kostnego.

Na czym polega densytometria?

W diagnostyce osteoporozy wykonuje się kilka badań, a jednym z pierwszych na tej ścieżce jest densytometria. Jest to rodzaj badania rentgenowskiego, które umożliwia ocenę gęstości mineralnej kości oraz ryzyka ich złamań. Pozwala wykryć nie tylko zaawansowaną osteoporozę, ale też osteopenię (gdy gęstość mineralna kości jest poniżej normy).

Densytometria jest badaniem niebolesnym i nieinwazyjnym, trwa nie dłużej niż kilkanaście minut. Wykorzystuje się do niej aparat rentgenowski emitujący niewielką ilość promieniowania. Badaniu najczęściej poddaje się bliższy koniec kości udowej oraz odcinek lędźwiowy kręgosłupa, ale lekarz może zlecić wykonanie badania kości w innej lokalizacji.

Wynik badania wyrażany jest za pomocą dwóch wskaźników:

• T-score – gęstość kości pacjenta porównywana jest z gęstością kości zdrowych, młodych osób;
• Z-score – gęstość kości pacjenta porównywana jest z gęstością kości jego rówieśników.

Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia norma dla wskaźnika T wynosi od +1.0 do -1.0. Wynik pomiędzy -1.0 a -2.4 wskazuje na osteopenię, a równy lub mniejszy niż -2,5 świadczy o osteoporozie. Wskaźnik Z powinien wynosić więcej niż 0. Wyniki densytometrii powinny zostać zinterpretowane przez lekarza, który weźmie pod uwagę wiek pacjenta, płeć, predyspozycje rodzinne, współwystępujące choroby czy aktualnie stosowane leki.

Wskazania do densytometrii

Badanie densytometryczne wykonuje się u osób, u których zachodzi ryzyko rozwoju osteoporozy. Są to przede wszystkim kobiety po menopauzie i starsi mężczyźni, a także osoby z czynnikami ryzyka osteoporozy (np. będące w trakcie leczenia glikokortykosteroidami, w wyniku choroby narażone na utratę masy kostnej) i pacjenci, u których doszło do złamania niskoenergetycznego. Densytometrię kości wykonuje się też w celu oceny skuteczności stosowanego leczenia farmakologicznego przeciwko osteoporozie.

Jak przygotować się do badania?

Densytometria nie jest badaniem, które wymaga od pacjenta szczególnych przygotowań. Nie ma wymogu stawienia się na badanie na czczo, jednak w dniu poprzedzającym należy zrezygnować z suplementów wapnia, które mogłyby zafałszować wyniki.

Densytometria jest badaniem rentgenowskim, zatem w dniu badania należy mieć na sobie wygodne ubranie bez metalowych elementów (np. zamków, guzików) oraz zrezygnować z biżuterii.

Cała procedura trwa około 15 minut. Przed badaniem z pacjentem przeprowadzany jest krótki wywiad medyczny, ważne jest podanie swojego wzrostu i masy ciała. Następnie należy położyć się na stole pomiarowym, nad którym znajduje się ramię aparatu rentgenowskiego. Badanie jednej lokalizacji trwa około 2-3 minut, w tym czasie pacjent musi leżeć nieruchomo.

Densytrometria – przeciwwskazania

Badanie densytometryczne jest badaniem bezpiecznym, gdyż dawka promieniowania rentgenowskiego jest niska. Jednak istnieją pewne przeciwwskazania do wykonania tego badania.

Densytometrii nie przeprowadza się u kobiet w ciąży, gdyż promieniowanie jest szkodliwe dla płodu. Termin badania odraczany jest także u pacjentów, którzy w ciągu ostatnich dwóch dni brali udział w badaniu z użyciem środka kontrastowego (np. rezonans magnetyczny z kontrastem).

Złamania i duże zmiany zwyrodnieniowe mogą uniemożliwić wykonanie densytometrii w wybranym obszarze. Wówczas konieczne jest wybranie innej lokalizacji do oceny gęstości kości.