Testy alergiczne – sprawdź, co Cię uczula

Czym jest alergia i skąd się bierze?

Alergia, potocznie uczulenie, występuje jako efekt nadmiernej i nieprawidłowej reakcji naszego układu immunologicznego na skutek kontaktu z niektórymi substancjami, zwanymi alergenami. U zdrowych osób organizm nie reaguje na kontakt z tymi substancjami – nie powodują one żadnych nieprzyjemnych dolegliwości. U alergików kontakt z alergenem najczęściej kończy się uciązliwymi objawami, a w skrajnych przypadkach reakcjami groźnymi dla zdrowia np. wstrząsem anafilaktycznym. Dzieje się tak, ponieważ organizm zaczyna uwalniać histaminę, która jest odpowiedzialna za zdecydowaną większość objawów alergii. U niektórych osób reakcja uczuleniowa pojawia się już przy pierwszym kontakcie z daną substancją, u innych może wystąpić nawet po kilku latach ekspozycji na alergen.

Alergie mogą występować sezonowo (np. alergie na pyłki roślin) lub bez względu na porę roku (np. alergia na roztocza, kurz). Wśród najczęściej alergizujących substancji wymienia się: pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt (np. psa lub kota) oraz niektóre pokarmy (np. cytrusy, truskawki, mleko krowie). Alergenami mogą być także leki, a właściwie zawarte w nich substancje aktywne (np. penicylina, paracetamol, leki miejscowo znieczulające). Niejednokrotnie alergie wywołują kosmetyki, tworzywa sztuczne i inne materiały, które mają kontakt ze skórą.

Testy alergiczne – kiedy warto je zrobić?

U większości osób objawy alergii są łatwe do rozpoznania. Jeżeli wiosną i latem dokucza nam kichanie i wodnisty katar, świszczący kaszel oraz łzawienie i swędzenie oczu, pewnie są to objawy alergii na pyłki roślin, które są najczęstszą przyczyną uczuleń. Niepokój powinny wzbudzać także niespotykane wcześniej reakcje skórne w postaci wysypki, pokrzywki i pęcherzyków, które pojawiły się po kontakcie z jakimś materiałem lub substancją. Warto też zwrócić uwagę na to, jak nasz układ pokarmowy reaguje na niektóre produkty spożywcze. Bóle brzucha, biegunki, uporczywe gazy po wypiciu mleka czy zjedzeniu pieczywa mogą wskazywać na alergię pokarmową.

Jeżeli obserwujemy u siebie podobne dolegliwości, powinniśmy złożyć wizytę w gabinecie lekarza rodzinnego, który skieruje nas do alergologa – specjalisty w zakresie chorób wywoływanych przez alergeny. W procesie diagnostycznym alergolog zbierze niezbędne informacje na temat częstości występowania, charaktery i nasilenia objawów, a także wykona testy alergiczne. Dzięki nim można zidentyfikować czynnik wywołujący alergię i rozpocząć odpowiednie leczenie.

Rodzaje testów alergicznych

Podstawową metodą w diagnozowaniu alergii są testy skórne, które wykonuje się przy podejrzeniu alergii wziewnych, pokarmowych oraz alergii na jad owadów. W trakcie tych testów na powierzchnię skóry nakłada się związki chemiczne, które wywołują reakcje alergiczne. Testy wykonuje się w okresie braku jakichkolwiek objawów alergii. Jeżeli pacjent stosuje leki przeciwalergiczne, na minimum dwa tygodnie przed badaniem powinien je odstawić, aby nie zafałszowały wyniku. Uzyskane wyniki interpretuje się na podstawie występujących zmian na skórze, które pojawiły się po kontakcie z alergenem. Ten typ diagnostyki stosuje się u dorosłych oraz dzieci po 4. roku życia. 
Wyróżnia się trzy typy testów skórnych:

• testy alergiczne punktowe – to obecnie najczęściej wykorzystywana metoda diagnostyczna. Na niezmienioną chorobowo skórę przedramienia nanosi się niewielkie kropelki roztworu, zawierające potencjalny alergen. Następnie przy pomocy małego noża chirurgicznego wykonuje się małe nacięcie, aby alergen mógł dotrzeć do górnych warstw skóry. Konieczne jest wykonanie dwóch prób kontrolnych – z histamina i roztworem soli fizjologicznej – by mieć pewność, że badanie wykonano prawidłowo. Przy histaminie wynik zawsze jest dodatni, zaś przy roztworze soli fizjologicznej zawsze jest ujemny;
• testy alergiczne śródskórne – charakteryzują się większą czułością, niż testy punktowe. Niewielkie ilości alergenów wstrzykuje się podskórnie, a następnie obserwuje powstałe zmiany;
• naskórkowe testy płatkowe (NTP) – ten typ testy stosuje się w celu zidentyfikowania czynnika odpowiedzialnego za objawy alergii kontaktowej. Typowy zestaw składa się z metali (nikiel, kobalt, chrom), konserwantów, barwników, substancji zapachowych i leków. Na skórę pleców pacjenta nakleja się specjalne komory zawierające alergen. Istotny jest czas bezpośredniego kontaktu alergenu ze skórą. Pierwszy odczyt zmian następuje po 48 godzinach, następny po upływie 72 godzin od rozpoczęcia badania.

Dużą wiarygodnością charakteryzują się teksty z krwi, które przeprowadza się u dzieci już od 6. miesiąca życia i osób dorosłych. Celem tego badania jest oznaczenie specyficznych przeciwciał IgE występujących w krwi pacjenta. Zaletą tej metody jest możliwość wykonania badania u osób, które z różnych powodów nie mogą odstawić leków przeciwhistaminowych, a także pacjentów, u których wystąpiły objawy alergii.

Jak walczyć z alergią?

Jeżeli jesteśmy jeszcze przed wizytą u alergologa, a już teraz dokuczają nam uciążliwe objawy alergii, możemy spróbować pomóc sobie środkami dostępnymi w aptece. W leczeniu farmakologicznym wykorzystuje się m.in. doustne leki antyhistaminowe, które hamują wydzielanie histaminy (np. Allertec WZF, Allegra, Claritine Active, Hitaxa Fast, Zyrtec UCB).

W złagodzeniu kataru alergicznego pomocne będą krople zmniejszające przekrwienie śluzówki i udrażniające nos (np. Acatar Control, Otrivin Allergy, Xylorin Alergia). Świąd i zaczerwienienie oczu skutecznie złagodzą preparaty aplikowane bezpośrednio do worka spojówkowego. Mogą to być zwykłe krople nawilżające, które wypłuczą alergen lub krople łagodzące objawy alergii (np. Allergo-Comod, Polcrom, Ektin). Skórne reakcje alergiczne w postaci wysypki możemy łagodzić doustnymi lekami antyhistaminowymi i preparatami stosowanymi miejscowo (np. Fenistil żel, Maxicortan krem, Hydrocortisonum 0,5% krem).

Autor