Stomia – czym jest? Kiedy jest konieczna i jakie są rodzaje stomii?

Czym jest stomia?

Stomia to chirurgicznie wytworzone połączenie światła przewodu pokarmowego lub układu moczowego ze skórą. Niekiedy nazywana jest sztucznym odbytem. Jej zadaniem jest wprowadzenie substancji odżywczych do przewodu pokarmowego lub wyprowadzenia kału i moczu do specjalnego worka stomijnego na zewnątrz.

Jakie są rodzaje stomii?

W zależności od miejsca, z którego wyprowadzona jest stomia i funkcji jakie pełni, możemy wyróżnić kilka jej rodzajów: 

• odżywczą,
• odprowadzającą mocz – urostomię,
• odprowadzającą kał, w obrębie jelita cienkiego – ileostomię lub jejunostomię, zaś w obrębie jelita grubego – kolostomię,
• stomię czasową lub definitywną.

Kiedy stomia jest konieczna?

Podczas wielu operacji, zwłaszcza tych w obrębie jamy brzusznej, istnieje ryzyko wyprowadzenia stomii. Przed każdym takim zabiegiem pacjent jest dokładnie informowany o najbardziej prawdopodobnym przebiegu operacji oraz proszony o podpisanie zgody na ewentualne wyprowadzenie stomii.

Stomia wyprowadzana jest podczas różnych operacji związanych z nowotworami przewodu pokarmowego lub układu moczowego, w których guzy mogą prowadzić do zamknięcia światła przewodów. Taka konieczność zachodzi również w przypadku wycięcia całego narządu, jak odbytnica z odbytem lub pęcherz moczowy.

W niektórych sytuacjach istnieje również możliwość założenia stomii czasowej, w celu lepszego i szybszego zagojenia miejsca operowanego, na przykład podczas zespolenia dwóch fragmentów jelita. 

Stomię wyprowadza się także w przypadku rozległych urazów brzucha lub układu moczowego. Kolejnym wskazaniem są choroby przewodu pokarmowego, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, a także trudne w leczeniu przetoki odbytniczo-pęcherzowe i odbytniczo-pochwowe.

Czy można zlikwidować stomię?

Możliwość likwidacji zachodzi tylko i wyłącznie w przypadku stomii czasowych, pod warunkiem przywrócenia naturalnej drogi odprowadzania kału lub moczu. W niektórych przypadkach, już podczas zakładania stomii wiadomym jest, że będzie ona trwała – taka sytuacja ma miejsce podczas zabiegów trwałego usunięcia fragmentów przewodu pokarmowego lub moczowego. Nie ma wtedy możliwości zamknięcia stomii.

Jak prawidłowo pielęgnować stomię?

Każdy pacjent ze stomią lub jego opiekun przed opuszczeniem szpitala powinien zostać dokładnie przeszkolony z zakresu pielęgnacji stomii. Zalecane są również częste wizyty w poradni stomijnej w celu kontroli jej stanu. Samodzielne wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych nie jest trudne i możliwe do przeprowadzenia w domu. Wystarczy pamiętać o kilku prostych zasadach:

• zmiana worków powinna być dokładna i powolna;
• skórę wokół stomii należy przemywać odpowiednimi środkami do pielęgnacji i utrzymywać ją w czystości;
• nie należy używać do pielęgnacji preparatów drażniących, na przykład spirytusu. 

W aptekach dostępnych jest wiele preparatów w postaci pianek, żeli czy pudrów do pielęgnacji i zabezpieczenia stomii, na przykład Anusir Clean, wyroby medyczne z serii PRESENTA, Coloplast Pasta Stomijna czy Seni Care Pianka myjąco-pielęgnująca. Dostępność wybranych preparatów w najbliższej aptece, bez wychodzenia z domu, sprawdzisz na portalu KtoMaLek.pl.

Czy można normalnie żyć ze stomią?

Powszechne przekonania i obawy związane z posiadaniem stomii powodują, że często pacjenci nie wyrażają zgody na tego typu zabieg, bojąc się reakcji otoczenia i wykluczenia z życia społecznego. Niestety, nadal można spotkać opinie, że stomia brzydko pachnie, jest niehigieniczna, a nawet, że jest to choroba. Aby położyć kres stereotypom, poniżej przedstawiamy odpowiedzi na częste pytania, z jakimi mierzą się na co dzień stomicy.

Czy stomia brzydko pachnie?

Prawidłowo zamontowany worek stomijny jest szczelny i nie przepuszcza żadnych zapachów. Dzięki specjalnym filtrom węglowym nie jesteśmy się w stanie zorientować, że w naszym otoczeniu przebywa stomik. 

Czy ze stomią można pracować?

Jak najbardziej możliwy jest powrót do aktywności zawodowej ze stomią. Należy jednak unikać pracy związanej z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, takim jak dźwiganie lub częste pochylanie się.  

Czy ze stomią można uprawiać sport?

Powrót do sportu możliwy jest najwcześniej po 3 miesiącach od założenia stomii, po otrzymaniu zgody lekarza. Przeciwwskazane są jednak aktywności, mogące uszkodzić stomię, na przykład sporty walki.

Czy przy stomii należy zachować szczególną dietę? 

Po zabiegu wyłonienia stomii nie trzeba przechodzić na specjalne diety, wystarczy zdrowy, zbilansowany jadłospis. Warto jednak unikać nadmiernego spożywania produktów powodujących wzdęcia, takich jak cebula, kapusta, kalafior czy napoje gazowane oraz produktów mogących powodować biegunki. 

Czy mogę podróżować ze stomią?

Stomia nie nakłada ograniczeń w podróżowaniu, warto jednak nasze plany skonsultować z lekarzem, zwłaszcza jeśli od zabiegu minęło niewiele czasu. Należy pamiętać o spakowaniu zapasowych worków stomijnych i środków do pielęgnacji.

Czy po wyłonieniu stomii można mieć dzieci? 

Stomia nie wyklucza szans na ciążę. Warto jednak taką decyzję dokładnie omówić z lekarzem, a podczas ciąży być pod stałą opieką specjalisty.

Czy stomia wyklucza aktywność seksualną? 

Nie, pacjenci ze stomią zakładają rodziny, mają dzieci, prowadzą normalne życie intymne. Oczywiście może okazać się, że dotychczasowa forma aktywności seksualnej nie jest możliwa, warto wtedy wypróbować inne pozycje oraz zasięgnąć porady seksuologa.