L-Karnityna - jak działa i kiedy warto ją uzupełnić?

Co to jest L-karnityna?

L-karnityna po raz pierwszy została wyizolowana z mięśni (mięso – łac. carnus) w 1905 roku, stąd pochodzi też jej nazwa. Ze względu na podobny do witamin z grupy B mechanizm działania nazywana była witaminą B_T. Jednak według klasycznej definicji witamin L-karnityna nie może być do nich zaliczana, ponieważ nie spełnia kryteriów klasyfikacji. Stąd też często nazywana jest substancją witaminopochodną. Powstaje endogennie z dwóch aminokwasów -  lizyny i metioniny - w wątrobie, nerkach i mózgu. Pod względem chemicznym L-karnityna to L-3-hydroksy-4-N,N,N-trimetyloaminomaślan. Występuje w postaci dwóch izomerów L i D. Jednakże ze względu na powinowactwo do układów transportujących, tylko izomer L-karnityny wykazuje aktywność biologiczną.

Funkcje L-karnityny w organizmie człowieka

W organizmie L-karnityna pełni wiele funkcji:

• uczestniczy w metabolizmie lipidów, wykazuje zdolność do obniżenia poziomu triacylogliceroli i cholesterolu;
• odpowiedzialna jest za transport długołańcuchowych kwasów tłuszczowych do mitochondriów gdzie następuję ich przemiana w energię niezbędną do prawidłowego funkcjonowania komórek;
• wpływa na aktywność hormonów, takich jak testosteron, czy hormony tarczycy. Te ostatnie odpowiedzialne są za spalanie tłuszczów. W niedoczynności tarczycy, gdy poziom hormonów jest obniżony, zmniejsza się ich spalanie, tłuszcze zaczynają się kumulować i obniża się poziom karnityny;
• bierze udział w transporcie zbędnych metabolitów z komórki na zewnątrz;
• nasila procesy spalania kwasów tłuszczowych, przez co hamuje powstawanie tkanki tłuszczowej, a tym samym otyłości. W następstwie jej działania zmniejsza się zapotrzebowanie kaloryczne;
• jej duża zawartość w tkance brunatnej noworodków wskazuje na jej ważną rolę w procesie termogenezy i udział w adaptacji organizmu do środowiska zewnętrznego;
• uczestniczy w przemianach węglowodanów.  Jej wysoki poziom w mięśniach zmniejsza wykorzystywanie glikogenu jako materiału energetycznego. Jest to szczególnie istotne w warunkach intensywnego wysiłku fizycznego;
• ma działanie przeciwutleniające. Ochrania i stabilizuje białka i fosfolipidy wchodzące w skład błon komórkowych (np. stabilizuje błony komórkowe czerwonych krwinek – erytrocytów);
• ma zdolność chelatowania (trwałego łączenia  substancji organicznej z jonami metalu) takich pierwiastków jak: ołów, kadm, żelazo. Umożliwia ich transport i usuwanie dużej ilości.

Normy spożycia i zapotrzebowanie na L-karnityny

Nie ma ściśle określonej normy spożycia karnityny przez człowieka. Z badań wynika, że dorosła osoba powinna dostarczyć do swojego organizmu od 0,3 do 1,9 mg/na dzień/kg masy ciała. Przyjmuje się, iż dzienny górny limit spożycia karnityny wynosi ok. 15 mg. Zapotrzebowanie na ten związek jest realizowane w 75-80% przez dietę i 20-25% przez endogenną syntezę. Podczas posiłków możemy dostarczyć od 20-200 mg karnityny dziennie, jednak przy dużej konsumpcji mięsa bogatego w tą substancję ilość ta może wzrosnąć do 300 mg. Do produktów spożywczych bogatych w L-karnitynę zaliczamy: mięso kangura (637 mg/100 g), duże ilości znajdziemy też w koninie (423 mg/100 g). Z bardziej popularnych dań: filet z kurczaka (34,4 mg/100 g), mięso mielone wieprzowe (60,8 mg/100 g). Produkty mleczne, owoce i warzywa zawierają niewielkie ilości karnityny np. ser Camembert  (5,5 mg/100 g), ser kozi (1,82 mg/100 g), twaróg  (29,9 mg/100 g), maślanka (38,5 mg/100 g), ogórek (4,46 mg/100 g), pieczarki (29,8 mg/100 g), pomarańcze (0,36 mg/100 g). Dlatego też osoby stosujące dietę wegetariańską powinny stosować suplementy uzupełniające ten związek.

Preparaty zawierające L-karnitynę

Do suplementów diety dostępnych  w aptekach zawierających w swoim składzie L-karnitynę zaliczamy: Therm Line forte, Rekarnival, Olimp L-karnityna 500 Forte Plus , Asystor Slim, Olimp L-karnityna Plus. Karnityna występuje także w połączeniu z m.in. z zielona herbatą np. Olimp CLA z zieloną herbatą + L-karnityna. Dostępna jest także jako herbatka fix - Red Slim Tea. W świetle aktualnych badań toksykologicznych L-karnityna jest substancją nieszkodliwą i bezpieczną. Do głównych zaobserwowanych działań niepożądanych po doustnym spożyciu tej substancji zaliczamy: zaburzenia żołądkowo-jelitowe takie jak bóle brzucha, okresowe nudności, biegunka. Należy jednak pamiętać, że biodostępność L-karnityny w suplementach diety jest ok. czterokrotnie niższa niż z pożywienia.

Objawy niedoborów L-karnityny

Niedobór L-karnityny możemy podzielić na pierwotny i wtórny. Często jednym z pierwszych objawów braku karnityny w organizmie są miopatie (uszkodzenia mięśni), kardiomiopatie (nieprawidłowości w obrębie mięśnia sercowego), osłabienie mięśniowe, czy niewydolność serca. Niewydolność wątroby i zespół objawów encefalopatii wątrobowej powstaje w wyniku odkładania się w wątrobie zaktywowanych cząsteczek kwasów tłuszczowych w postaci acetylo-CoA oraz triacylogliceroli.

Niedobory wtórne są spowodowanie chorobami nerek, wątroby oraz nieprawidłowym transportem i wchłanianiem L-karnityny do tkanek. Dlatego na niedobory tego związku narażeni są w szczególności wegetarianie, noworodki żywione pozajelitowo, osoby zażywające leki przeciw AIDS, przeciwpadaczkowe oraz osoby dializowane.

Czy warto stosować L-karnitynę?

Stosowanie L-karnityny jako suplementu diety powinno być rozważone przez osoby, które na co dzień nie spożywają mięsa – ponieważ u nich można zaobserwować niedobór  tego związku w organizmie. Ma ona na pewno duże znaczenie dla sportowców uprawiających sporty o charakterze wytrzymałościowych np. rowerzyści, biegacze długodystansowi, czy pływacy. U nich podczas długotrwałego treningu, spada znacznie poziom karnityny, co przekłada się na słabą regenerację mięśni. Dlatego sportowcy przyjmujący ten suplement diety mogą liczyć na wydłużenie czasu aktywności fizycznej przy jednoczesnym zachowaniu intensywności treningu. A jak wygląda kwestia stosowania L-karnityny w celu pozbycia się zbędnej tkanki tłuszczowej? Badania wykazały, że samo stosowanie preparatu z L-karnityną nie wystarcza, konieczne jest wprowadzenie do swojej diety posiłków z odpowiednim bilansem kalorycznym oraz wdrożenie aktywności fizycznej. Włączenie tych trzech zasad do swojego codziennego życia z pewnością pozwoli nam zgubić kilka kilogramów.

Źródła:

http://www.phmd.pl/api/files/view/1818.pdf
http://www.wple.net/plek/numery_2013/numer-2-2013/85-91.pdf

Autor