Kurza ślepota (ślepota zmierzchowa) — co ją wywołuje? Objawy, leczenie, profilaktyka

Co wywołuje kurzą ślepotę?

Kurza ślepota może być osobną chorobą lub też składową zespołu chorób organizmu. Istnieje kilka czynników wywołujących ślepotę zmierzchową: uszkodzenie pręcików, niedobór rodopsyny, niedobór witaminy A lub może ona zostać uwarunkowana genetycznie.

Uszkodzenie pręcików

W ludzkich oczach wyróżniamy dwa rodzaje zakończeń nerwowych odpowiedzialnych za proces widzenia: czopki i pręciki. Prawidłowy odbiór kolorów zachodzi w czopkach, które odpowiadają za widzenie w normalnych warunkach natężenia światła. W sytuacjach osłabionego światła główną rolę odgrywają pręciki, odpowiedzialne za widzenie czarno-białe oraz w ciemności i generalnie w pogorszonym oświetleniu. To właśnie ich uszkodzenie odpowiedzialne jest za wywoływanie kurzej ślepoty.

Niedobór rodopsyny i witaminy A

Kurza ślepota może wystąpić jednak również bez uszkodzenia pręcików. Kolejną przyczyną ślepoty zmierzchowej może być niedobór barwnika — rodopsyny. Odpowiedzialna jest ona za pochłanianie światła przez komórki wzrokowe. Jej nieprawidłowe działanie zachodzi przy brakach w organizmie witaminy A, która jest niezbędna do jej syntezy. Niedobór witaminy A jest również bezpośrednio związany z procesem uszkadzania pręcików, powodując tym samym występowanie ślepoty zmierzchowej.

Kurza ślepota uwarunkowana genetycznie

Kurza ślepota może być również uwarunkowana genetycznie. Takie sytuacje są niezwykle rzadkie, ale mogą się zdarzyć. Mechanizm dziedziczenia tej choroby jest skomplikowany i może zachodzić w różny sposób, ostatecznie dając ten sam obraz objawów. W sytuacji genetycznego dziedziczenia choroby został wyróżniony typ kurzej ślepoty, który nazywa się wrodzoną stacjonarną ślepotą zmierzchową.

Czynniki ryzyka rozwoju kurzej ślepoty

Kurza ślepota powstaje na skutek mechanizmów opisanych powyżej. Istnieją również inne, dodatkowe czynniki ryzyka jej rozwoju. Należą do nich np.: 

• choroba nerwu wzrokowego; 
• zaćma; 
• problemy z przyswajaniem witamin; 
• spożywanie alkoholu w nadmiarze;
• zaburzenia odżywiania.

Kurza ślepota — objawy

Kurza ślepota to choroba wzroku, która objawia się przede wszystkim pogorszeniem widzenia po zmroku lub przy ograniczonym świetle. Charakterystyczną cechą ślepoty zmierzchowej jest zauważalne pogorszenie widzenia po przejściu z jasnego do ciemnego pomieszczenia. W ciemności również dochodzi do trudności z rozpoznawaniem kształtów i twarzy. W zaawansowanej postaci choroby dochodzi do uszkodzenia wzroku i ograniczonego pola widzenia, które nazywane jest widzeniem tunelowym. W takim razie jak widzi osoba z kurzą ślepotą? Widzenie takie porównywane jest przez pacjentów do patrzenia przez lornetkę. 

Ślepota zmierzchowa to nie tylko ograniczenie widzenia w ciemności. Nieleczona może doprowadzić do zaczerwienienia oraz suchości i podrażnień oczu. Związana jest również z innymi objawami, takimi jak zez, oczopląs czy krótkowzroczność.

Jak diagnozować kurzą ślepotę?

Kurza ślepota rozpoznawana jest przez lekarza okulistę. Po zaobserwowaniu u siebie niepokojących objawów, w szczególności pogorszenia widzenia po zmroku, należy udać się na kontrolę w celu zbadania ślepoty zmierzchowej. Badanie obejmuje przede wszystkim badanie dna oka i ocenę pola widzenia. Lekarz może również wykonać dodatkowe badania, takie jak zmierzenie poziomu witaminy A, badanie elektrofizjologiczne oraz elektroretinogram, czyli badanie poprawności funkcjonowania pręcików i czopków w oku.

Kurza ślepota — leczenie

Kurza ślepota leczona jest przede wszystkim poprzez uzupełnienie niedoboru witaminy A. Wcześniej jednak należy zbadać jej poziom, żeby potwierdzić, czy to właśnie jest przyczyna ślepoty zmierzchowej. Jeżeli przyczyna wystąpienia choroby jest inna, konieczna może okazać się operacja. 

W przypadku leczenia objawów towarzyszących m.in. podrażnienia i suchości oka, należy stosować np. krople nawilżające z kwasem hialuronowym lub hialuronianem sodu. Na zaczerwienienie oczu bardzo dobrze sprawdzą się natomiast krople zawierające w składzie tetryzolinę.

Dostępność preparatów z witaminą A oraz kropli do oczu w aptekach w Twojej okolicy sprawdzisz na stronie KtoMaLek.pl.

Kurza ślepota — profilaktyka

Kurza ślepota wywołana jest najczęściej niedoborem witamin A. W celu profilaktyki należy zadbać o odpowiednie uzupełnienie jej poziomu w formie suplementacji lub zbilansowanej diety. Produktami o dużej zawartości witaminy A, których spożycie można zwiększyć w profilaktyce ślepoty zmierzchowej, są przede wszystkim: jaja kurze, ryby, nabiał i produkty mleczne oraz warzywa, takie jak marchewka, czerwona papryka, brokuły, pomidor i szpinak.

Bibliografia

1. Bojarowicz, H., Płowiec, A. (2010). Wpływ witaminy A na kondycję skóry. Probl Hig Epidemiol, 91(3). s. 352-356.
2. Sochacka-Tatara, E. (2013). Wybrane aspekty epidemiologii żywienia. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. 
3. Stodolska-Nowak, A., Siwiec-Prościńska, J. (2018). Ślepota zmierzchowa. Okulistyka po dyplomie. Dostępne na: https://podyplomie.pl/okulistyka/31073,slepota-zmierzchowa (Dostęp: 02.2025).

Autorzy