Ksylometazolina – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, skutki uboczne

Jak działa ksylometazolina?

Ksylometazolina to popularna substancja stosowana miejscowo w celu udrożnienia zatkanego nosa. Jej działanie polega na pobudzeniu receptorów alfa-adrenergicznych, co prowadzi do obkurczenia naczyń krwionośnych w śluzówce nosa, a tym samym zmniejszenia obrzęku i wysięku.

Ksylometazolina zaczyna działać już po 5-10 minutach od aplikacji, a efekt odetkanego nosa utrzymuje się do kilku godzin.

Na rynku dostępne są preparaty z ksylometazoliną zarówno dla dorosłych (roztwór 0,1%), jak i dla dzieci (roztwór 0,05%). Poza stężeniem, mogą różnić się dodatkowymi substancjami nawilżającymi lub regenerujacymi błonę śluzową nosa, takimi jak kwas hialuronowy lub dekspantenol. Lek ten dostępny jest w trzech postaciach: kropli, aerozolu i żelu.

Ksylometazolina działa tylko i wyłącznie objawowo, nie stosujemy jej w celu skrócenia czasu trwania infekcji czy zapobiegania chorobie.

Kiedy stosować ksylometazolinę?

Preparaty z ksylometazoliną stosowane są powszechnie w przebiegu kataru różnego pochodzenia, między innymi w:

• alergicznym nieżycie nosa w połączeniu z lekami przeciwhistaminowymi;
• przy gęstym, zalegającym katarze;
• w zapaleniu zatok;
• w ostrym zapaleniu ucha w celu poprawy drożności trąbki Eustachiusza;
• przed zabiegami w celu poprawy drożności i widoczności pola operacyjnego w jamie nosowo-gardłowej.

Jak stosować preparaty z ksylometazoliną?

Bez względu na postać, preparaty z ksylometazoliną należy stosować zawsze zgodnie z zaleceniem lekarza, farmaceuty lub informacjami zawartymi w ulotce.

Leki z ksylometazoliną mają rejestrację już od drugiego roku życia, jednak w przypadku tak małych dzieci, należy rozważyć inne alternatywy - inhalacje izotoniczną lub hipertoniczną solą fizjologiczną oraz aerozole do nosa z wodą morską. Preparaty z ksylometazoliną należy podawać w ostateczności raz dziennie, nie dłużej niż 3-5 dni. 

Dla starszych pacjentów ksylometazolinę dawkuje się:

• od 6. do 11. roku życia - 1-2 razy na dobę po 1 dawce do każdego otworu nosowego
• od 12. roku życia - do 3 razy dziennie po 1 dawce do każdego otworu nosowego

Nie należy stosować preparatów z ksylometazoliną dłużej niż 5-7 dni. 

W przeciwieństwie do kropli, podczas aplikacji aerozolu nie powinno się odchylać głowy do tyłu, gdyż grozi to połknięciem części dawki leku.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania ksylometazoliny?

Ksylometazoliny nie należy stosować u osób z:

• suchym zanikowym zapaleniem nosa;
• przewlekłym nieżytem nosa i jamy nosowo-gardłowej;
• jaskrą z zamkniętym kątem przesączania;
• nadwrażliwość na ksylometazolinę;
• u pacjentów po operacji usunięcia przysadki;
• kobiety w ciąży.

Ksylometazolina może być bezpiecznie stosowana przez kobiety karmiące, należy jednak zwrócić uwagę na prawidłową aplikację i uważać, aby nie połknąć preparatu.

Jakie skutki uboczne może powodować ksylometazolina?

Jak każda substancja, ksylometazolina może powodować działania niepożądane, do których należą:

• pieczenie i suchość błony śluzowej;
• kichanie;
• ogólnoustrojowe działania niepożądane, takie jak: osłabienie, kołatanie serca, podwyższone ciśnienie, jednak zdarzają się one bardzo rzadko.

Czy ksylometazolina uzależnia?

Preparaty z ksylometazoliną powinny być stosowane tylko doraźnie i przez krótki czas, do 7 dni. Dłuższe lub przewlekłe używanie tych leków może doprowadzić do wystąpienia tak zwanego kataru “z odbicia” lub kataru polekowego, a następnie uzależnienia od ksylometazoliny.

Jak więc rozpoznać takie uzależnienie? Niepokojący powinien być dla nas fakt, że coraz częściej sięgamy po preparaty z ksylometazoliną, a bez codziennego ich stosowania, nie jesteśmy w stanie normalnie oddychać. U osób nadużywających tej substancji, błona śluzowa nosa jest nieustannie przesuszona, podrażniona, mogą pojawiać się krwawienia. Oprócz typowych objawów, u części pacjentów dochodzi do utraty węchu, a w ekstremalnych warunkach zaniku błony śluzowej nosa i odsłonięcia chrząstki. Najgroźniejszym powikłaniem jest powstanie ubytków w przegrodzie nosa - perforacji. 

Niestety, łatwa dostępność ksylometazoliny sprzyja narastaniu zjawiska uzależnień, dlatego tak ważne jest zachowanie czujności i stosowanie zakupionych preparatów przez krótki czas, zgodnie z zaleceniami.

Dostępność wybranych preparatów w najbliższej aptece, bez wychodzenia z domu, sprawdzisz na portalu KtoMaLek.pl.

Autor