Katar alergiczny - jak z nim walczyć?

Katar alergiczny – przyczyny

Katar alergiczny, katar sienny, alergiczny nieżyt nosa i spojówek – pod tymi nazwami kryje się zapalenie błony śluzowej nosa, wywołane reakcją IgE-zależną. Katar pojawia się na skutek kontaktu z alergenem, w wyniku czego komórki zapalne w ludzkim organizmie zaczynają wytwarzać skierowane przeciw niemu swoiste IgE (immunoglubuliny E). 

Przyczyną kataru alergicznego najczęściej są pyłki roślin wiatropylnych, które utrzymują się w powietrzu. Rośliny pylić zaczynają już wczesną wiosną, co trwa nawet do późnej jesieni. Problemem są nie tylko pyłki roślin, lecz także zarodniki grzybów pleśniowych Cladosporium,  Alternaria, Penicillium i Aspergillus, których wysokie stężenie obserwuje się latem i jesienią, jednak w powietrzu mogą być obecne cały rok, także w zamkniętych pomieszczeniach. Alergenami mogą być też roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt domowych i niektóre pokarmy. Gdy alergeny osadzają się na śluzówce nosa (a także spojówek oczu), organizm niemal natychmiast zaczyna uwalniać histaminę, która odpowiada za wszystkie nieprzyjemne dolegliwości kojarzone z alergią. 

W Polsce co 4. dorosły zmaga się z katarem siennym. Pierwsze objawy pojawiają się już w dzieciństwie i nasilają wraz z wiekiem. Szacuje się, że na całym świecie nawet 10-30% populacji może cierpieć na katar alergiczny.

Objawy kataru alergicznego

Katar alergiczny występujący na skutek kontaktu z pyłkami roślin, objawia się obfitym i wodnistym wyciekiem z nosa, kichaniem oraz swędzeniem i zaczerwienieniem skóry nosa. Obrzęk śluzówki powoduje uczucie zatkanego nosa i trudności z oddychaniem. Wraz z katarem występują też objawy ze strony oczu w postaci zaczerwienienia i obrzęku powiek, świądu i przekrwienia gałek ocznych. Pocierając oczy chory odczuwa chwilową ulgę, jednak po chwili nieprzyjemne dolegliwości powracają ze zwiększoną intensywnością.

Katar alergiczny a katar przy przeziębieniu

Katar sienny i katar występujący podczas przeziębienia mają podobny przebieg, co bywa mylące i może opóźniać rozpoznanie przyczyny alergii. Różnią je jednak przyczyny występowania oraz charakter i czas utrzymywania się objawów.

Katar będący efektem infekcji zazwyczaj ma podłoże wirusowe lub bakteryjne. Towarzyszy mu ogólne uczucie rozbicia, podwyższona temperatura ciała, bóle głowy i mięśni, a także kaszel i ból gardła. Wydzielina z początku jest wodnista, jednak po 2-3 dniach gęstnieje i mętnieje, przybierając zielonkawe lub żółtawe zabarwienie. Objawy utrzymują się przez około 7 dni. Choć przeziębić się można o każdej porze roku, szczyt zachorowań przypada na okres jesienno-zimowy.

Katar alergiczny pojawia się gwałtownie lub do kilku godzin po kontakcie z alergenem. Występuje sezonowo (w okresie pylenia roślin) lub całorocznie (alergia na roztocza, sierść zwierząt itp.). Jeżeli każdego roku, mniej więcej w tym samym okresie dopada nas uciążliwy katar, można przypuszczać, że jesteśmy uczuleni na pyłki rośliny, która pyli w tym okresie. Objawy nasilające się podczas przebywania w domu mogą wskazywać na alergię na roztocza. Katar alergiczny jest wodnisty i cieknący, może utrzymywać się przez wiele tygodni. Wraz z nim występują „salwy” kichania i kaszlu, które są wyczerpujące i zaburzają codzienne funkcjonowanie. Po przyjęciu leków antyhistaminowych następuje znacząca poprawa stanu chorego, czego nie obserwuje się przy katarze infekcyjnym.

Jak walczyć z katarem alergicznym?

Podstawą w walce z alergicznym nieżytem nosa jest ograniczenie kontaktu z alergenem. Jeżeli regularnie obserwujemy u siebie opisane wcześniej objawy, wskazanym jest skonsultować je z lekarzem rodzinnym, który skieruje nas do alergologa. Specjalista ten pomoże rozpoznać przyczynę alergii i zaordynuje skuteczne leczenie.

W leczeniu kataru alergicznego stosuje się tzw. leki antyhistaminowe (m.in. cetyryzynę, loratadynę, lewocetyryzynę, desloratadynę), które nie dopuszczają do pojawienia się uciążliwych objawów lub zapobiegają narastaniu tych już występujących. Aby udrożnić zatkany nos, zmniejszyć obrzęk błony śluzowej i ograniczyć kichanie można sięgnąć po przeciwalergiczne krople do nosa. Jeżeli wystąpił świąd i łzawienie oczu, pomocne będą krople do oczu, które wypłuczą alergen i złagodzą. Przy wystąpieniu objawów oczy i nos można przepłukiwać roztworem soli fizjologicznej (np. NEBUSIN ISOTONIC (0,9% NaCl), Polpharma 0,9% Nacl Izotoniczny, NaCl 0,9% Symphar), która nawilży przesuszoną śluzówkę i pomoże pozbyć się alergenu.

Objawy o znacznym nasileniu i pogarszające komfort życia pacjenta mogą wymagać leczenie donosowymi kortykosteroidami, o czym decyduje lekarz alergolog. Inną metodą terapii jest immunoterapia alergenowa, czyli odczulanie. Zazwyczaj decydują się na nią pacjenci, u których leczenie farmakologiczne nie przynosi poprawy, a wyeliminowanie kontaktu z alergenem nie jest możliwe. Najpierw lekarz wykonuje testy alergiczne, by precyzyjnie zidentyfikować źródło reakcji alergicznej. Gdy to się uda, pacjentowi podaje się coraz większe dawki odpowiednio spreparowanego alergenu, co ma sprawić, by układ odpornościowy zaczął go tolerować. Skuteczność immunoterapii zależna jest od doboru odpowiedniej szczepionki, systematyczności oraz stosowania się przez pacjenta do zaleceń lekarza.

Autor