Jeżyna fałdowana — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Jeżyna fałdowana — właściwości

Skład chemiczny jeżyny fałdowanej może różnić się w zależności od siedliska rośliny. Substancje czynne zawarte w jeżynie to przede wszystkim garbniki (galotanoidy), triterpeny, proantocyjanidyny, alkaloidy, saponiny, sterole, flawonoidy, węglowodany i kwasy organiczne. Ponadto roślina bogata jest w witaminę C, witaminy z grupy B, pektyny, potas i magnez. 

Taki skład chemiczny powoduje, że jeżyna fałdowana wykazuje właściwości przeciwzapalne, ściągające, przeciwbiegunkowe, wiążące, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, a także ma słabe działanie hipoglikemiczne, napotne i przeciwgorączkowe. Dodatkowo jeżyna fałdowana pomaga oczyszczać organizm z produktów przemiany materii i pobudza pracę żołądka. Najsilniejsze właściwości wykazuje liść jeżyny fałdowanej, natomiast w drugiej kolejności pozostałe części rośliny.

Jeżyna fałdowana — jak wygląda i skąd pochodzi?

Jeżyna fałdowana (łac. Rubus plicatus, Rubus fruticosus, Rubus affinis) jest znanym kolczastym krzewem, który znajdziemy głównie w lasach, na polach, a także przy drogach. Roślina ta pochodzi z Europy, gdzie również występuje, ale spotykana jest także w Azji. W Polsce spotykana jest pospolicie i często stosowana jest w kuchni. 

Jeżyna fałdowana posiada liczne pędy, które mogą osiągnąć do 1,5 metra wysokości. Pędy płonne są kanciaste i pokryte licznymi, ostrymi kolcami. Liście jeżyny są nieparzystopierzastozłożone i 3-5-listkowe. Ich spód jest delikatnie owłosiony. Kwiaty jeżyny są białe lub jasnoróżowe, promieniste, pięciopłatkowe i zebrane na szczytach pędów w grona. Owocem jeżyny fałdowanej jest czarny, mięsisty i jadalny złożony pestkowiec. Tak, jak wcześniej wspomniano, surowcem zielarskim są liście jeżyny fałdowanej (łac. Rubi fruticosi folium). 

Jeżyna fałdowana — działanie, wskazania do stosowania

Jeżyna fałdowana stosowana jest głównie przy zaburzeniach żołądkowo-jelitowych, takich jak np. biegunka. Ponadto często ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne i słabe działanie przeciwgorączkowe i napotne, jeżyna dodawana jest do mieszanek ziołowych na przeziębienie. Jeżyna fałdowana stosowana była również w formie płukanek i okładów na stany zapalne jamy ustnej czy skóry. Roślina ta posiada wiele właściwości leczniczych. Przygotowuje się z niej nalewki, dżemy, soki, mieszanki ziołowe, a ze świeżych liści napary. Owoce często goszczą w kuchni w postaci nieprzetworzonej.  

Jeżyna fałdowana na skórę i przeciwzapalnie

Jeżyna fałdowana działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Z tego powodu, już od dawien dawna, stosowana była przy lekkich oparzeniach termicznych, stanach zapalnych skóry, egzemie czy trądziku pospolitym. Ponadto liście jeżyny w formie płukanek używano w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, przy zapaleniu dziąseł czy przyzębia. 

Jeżyna fałdowana na problemy żołądkowo-jelitowe

Jeżyna fałdowana głównie znana jest ze swojego pozytywnego działania w przypadku różnych zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Ze względu na wspomniane działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne, przeciwbiegunkowe i ściągające, sprawdzi się przy biegunkach przewlekłych i nawracających, w przewlekłym nieżycie żołądka, zgadze i nadkwaśności. Ponadto stosowanie naparów z liści jeżyny fałdowanej wesprze pracę jelit i żołądka.

Jeżyna fałdowana na wzmocnienie organizmu

Jeżyna fałdowana w formie naparów pomoże w oczyszczeniu organizmu z produktów przemiany materii. Co więcej, wzmocni organizm w różnego rodzaju stanach osłabienia, np. po przebytej chorobie. Dodatkowo jeżyna fałdowana ze względu na słabe działanie przeciwgorączkowe i napotne, może być dodana do kuracji na przeziębienie w postaci soku, nalewki czy naparów.

Jeżyna fałdowana — jak dawkować?

Suszone liście w ilości 1-2 łyżki należy zalać szklanką wody, całość doprowadzić do wrzenia, a następnie pozostawić do wystygnięcia. Tak sporządzony napar można spożywać 2-3 razy dziennie lub stosować zewnętrznie do przemywania skóry, lub w formie okładów czy płukanek. Jeżynę fałdowaną, która wchodzi w skład mieszanek ziołowych, nalewek i innych suplementów diety, należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta.

Leki i suplementy zawierające jeżynę fałdowaną

Jeżyna fałdowana wchodzi w skład wielu płynów doustnych, a także mieszanek ziołowych na wzmocnienie organizmu czy na zaburzenia oddawania moczu. Jeżyna fałdowana jest często składnikiem pastylek na chrypkę, czy też na zapalenie i ból gardła. 

Jeżyna fałdowana w ciąży

Brakuje większej ilości danych, dotyczących bezpieczeństwa stosowania jeżyny fałdowanej u kobiet w ciąży. Z tego powodu, każda planowana suplementacja tą rośliną, powinna być skonsultowana z lekarzem.

Jeżyna fałdowana — przeciwwskazania i środki ostrożności

Spożywanie owoców jeżyny fałdowanej jest bezpieczne, natomiast brakuje szczegółowych danych dotyczących bezpiecznych maksymalnych dawek liści jeżyny fałdowanej, które można przyjąć. Środki ostrożności powinny zachować kobiety w ciąży, karmiące piersią, a także dzieci do lat 12. Przeciwwskazaniami do stosowania jeżyny fałdowanej jest nadwrażliwość na którąkolwiek substancję zawartą w tej roślinie. 

Jeżyna fałdowana — możliwe działania niepożądane

Brakuje danych dotyczących możliwych działań niepożądanych wywołanych przez jeżynę fałdowaną.

Jeżyna fałdowana — interakcje z lekami i innymi ziołami

Brakuje danych dotyczących możliwych interakcji jeżyny fałdowanej z lekami bądź innymi ziołami. 

Jeżyna fałdowana w Ziołopedii — podsumowanie

Jeżyna fałdowana występuje pospolicie na terenie całej Polski. Oprócz walorów smakowych ma liczne właściwości lecznicze. Sprawdzi się głównie przy biegunkach, zaburzeniach żołądkowo-jelitowych i różnego rodzaju stanach zapalnych. Jeżyna fałdowana bardzo często rośnie w naszym pobliżu, mimo to większość z nas nie jest świadoma o jej właściwościach leczniczych, a także szerokim zastosowaniu. 

Bibliografia

1. Gudej. J., Owczarek. A. (2012). ROŚLINNE SUROWCE LECZNICZE – BADANIA MAKROSKOPOWO-MIKROSKOPOWE. Skrypt do ćwiczeń z farmakognozji. UNIWERSYTET MEDYCZNY W ŁODZI, KATEDRA I ZAKŁAD FARMAKOGNOZJI. 
2. Rubus fruticosus L. Materia Medica Opoliensis. Dostępne na: https://mmo.uni.opole.pl/details?item=gatunki&id=668 (dostęp 15.06.2024)
3. Verma, Rameshwar & Gangrade, Tushar & Punasiya, Rakesh & Ghulaxe, Chetan. (2014). Rubus fruticosus (blackberry) use as an herbal medicine. Pharmacognosy reviews. 8. 101-4. 10.4103/0973-7847.134239. 

Autor