Astma aspirynowa - czym jest i co powoduje jej występowanie?

Co to jest astma aspirynowa?

Astma jest przewlekłą zapalną chorobą dróg oddechowych, charakteryzującą się dusznością, kaszlem i świszczącym oddechem. Objawy te spowodowane są skurczem mięśni gładkich dróg oddechowych, obrzękiem błony śluzowej oraz przebudową ściany oskrzeli.

Czynniki wywołujące ataki astmy to między innymi:

• zakażenia układu oddechowego;
• dym tytoniowy;
• środki chemiczne;
• alergeny;
• wysiłek fizyczny;
• napady paniki;
• leki;
• zanieczyszczenia powietrza.

Astma aspirynowa to rodzaj astmy nasilany przez aspirynę. Charakteryzuje się ona nadwrażliwością na kwas acetylosalicylowy oraz inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, inaczej NLPZ. Bezpośrednio po zażyciu leku dochodzi do gwałtownego napadu duszności. Chorzy na astmę, u których dodatkowo występuje przewlekły nieżyt nosa i zatok oraz polipy, mają większą predyspozycję do wystąpienia astmy aspirynowej. Wystąpienie tych trzech dolegliwości nazywane jest triadą aspirynową.

Jakie są przyczyny astmy aspirynowej?

Przyczyny astmy aspirynowej nie są do końca poznane. Uważa się, że napady po zażyciu aspiryny oraz NLPZ są związane z zahamowaniem przez te leki enzymu - cyklooksygenazy, a dokładniej jednej z dwóch jego odmian - COX-1. Zahamowanie tej odmiany enzymu powoduje powstawanie zwiększonej liczby czynników wywołujących skurcz oskrzeli i napad duszności.

Jakie są objawy astmy aspirynowej?

W przypadku astmy aspirynowej zażycie nawet niewielkiej ilości aspiryny czy innych leków z grupy NLPZ może prowadzić do poważnych duszności, a nawet śmierci. Do objawów astmy aspirynowej należą także:

• wodnisty wyciek z nosa,
• zablokowany nos,
• łzawienie,
• kichanie, 
• ucisk w klatce piersiowej,
• świszczący oddech,
• obrzęk warg, języka i krtani,
• pokrzywka,
• świąd skóry,
• zaczerwienienie twarzy,
• zagrażający życiu wstrząs (niekiedy).

Jak rozpoznać astmę aspirynową?

Rozpoznanie astmy aspirynowej opiera się na przeprowadzeniu dokładnego wywiadu oraz w głównej mierze na przeprowadzeniu prób prowokacyjnych. Polegają one na podaniu czynnika powodującego atak astmy, w tym przypadku aspiryny w stopniowo zwiększonych dawkach, aż do wywołania ataku. Próbę prowokacyjną przeprowadza się w ośrodkach specjalistycznych, zaopatrzonych w specjalny sprzęt i środki do podania w przypadku napadu lub wystąpienia wstrząsu. Wyróżnia się cztery rodzaje prób prowokacyjnych:

• doustną;
• wziewną;
• donosową;
• dospojówkową.

Donosowe testy prowokacyjne są jedną z bezpieczniejszych metod diagnostyki astmy aspirynowej. Dobrze sprawdzają się u osób z bardzo niskim progiem wrażliwości na kwas acetylosalicylowy, u których występuje wysokie ryzyko uogólnionej reakcji na aspirynę.

Jak leczyć astmę aspirynową?

Najważniejsze w leczeniu i zapobieganiu napadom duszności w astmie aspirynowej jest unikanie aspiryny oraz leków z grupy NLPZ. Hamowanie napadów astmy aspirynowej oraz kontrola choroby przebiega tak samo jak leczenie zwykłej postaci astmy. W tym schorzeniu stosowane są leki:

• glikokortykosteroidy wziewne oraz doustne;
• leki z grupy β2-mimetyków wziewnych;
• leki przeciwcholinergiczne;
• leki przeciwleukotrienowe;
• leki biologiczne.

Stosowanie wyżej wymienionych leków jest uzależnione od stopnia kontroli astmy oraz zaleceń lekarza, a także preferencji pacjenta.

Jakie leki mogą być bezpiecznie stosowane w astmie aspirynowej?

Pacjenci z astmą aspirynową powinni zostać poinformowani przez lekarza, jakich leków powinni unikać. Zazwyczaj otrzymują listę preparatów przeciwwskazanych do stosowania. Z racji tego, że lista leków należących do grupy NLPZ jest dość długa i stale się poszerza, aby ułatwić funkcjonowanie wymienić można leki przeciwbólowe, które pacjenci z astmą aspirynową mogą bezpiecznie stosować. Do grupy tych leków należą:

• paracetamol,
• koksyby - celekoksyb, etorykoksyb, rotykoksyb,
• opioidowe leki przeciwbólowe, jak tramadol.

W przypadku łagodnego bólu zastosować można paracetamol. Inne leki wymienione powyżej stosowane są tylko na zlecenie lekarza.

Pacjenci cierpiący na astmę aspirynową powinni zwracać szczególna uwagę na stosowane leki przeciwbólowe. Ważne jest, aby dokładnie czytać ulotki oraz korzystać z listy otrzymanej od lekarza, a także zasięgnąć porady farmaceuty przy zakupie leku bez recepty, z uwagi na mnogość preparatów z tą samą substancją występującą pod różnymi nazwami handlowymi.

Dostępność wybranych leków w najbliższych aptekach sprawdzisz bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. Kupczyk, M., Kuna, P. (2008). Nadwrażliwość na aspirynę I Inne Niesteroidowe Leki przeciwzapalne—mechanizmy, Diagnostyka, terapia. Advances in Respiratory Medicine, 76(5), s. 366–377.
2. Mejza, F. (2017). Astma aspirynowa. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/astma/wszystkooastmie/cowartowiedziec/45952,astma-aspirynowa. (Dostęp: 01.2023)
3. Niżankowska-Mogilnicka, E., Bochenek, G., Gajewski, P., Mejza, F. (2022). Astma. Podręcznik Interna - Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.7. (Dostęp: 01.2023)

Autor