Agorafobia, czyli lęk przed otwartą przestrzenią. Jak radzić sobie z tym zaburzeniem?

Agorafobia – czym jest?

Agorafobia z języka starogreckiego dosłownie oznacza lęk przed otwartą przestrzenią (agora – „plac” „rynek”, phobos – „strach”, „lęk”). Istota tego zaburzenia polega na odczuwaniu strachu w sytuacjach lub miejscach, gdzie trudno jest uzyskać natychmiastową pomoc w razie potrzeby. Są to np. takie sytuacje, w których człowiek pozostaje sam na sam ze sobą lub miejsca, z których trudno się wydostać, takie jak jak tłumy ludzi, zamknięte pomieszczenia czy środki komunikacji miejskiej. Osoby chorujące na agorafobię unikają tego typu miejsc ze względu na obawę, że wydostanie się z nich będzie utrudnione. Takie zachowanie może doprowadzić do fobii społecznej i braku wychodzenia z domu. Ponadto, osoby z lękiem przestrzeni są narażone na pojawienie się napadów lęku. O ile napady paniki mogą się zdarzać bez agorafobii, o tyle nie jest pewne, czy może istnieć agorafobia bez napadów paniki.

Jakie są objawy agorafobii?

U osób zmagających się z lękiem przed otwartą przestrzenią można zaobserwować objawy, takie jak:

• przyspieszenie rytmu serca;
• duszność;
• nadmierne pocenie się;
• drżenie mięśni;
• ból w klatce piersiowej;
• zawroty głowy;
• uderzenia gorąca;
• przyspieszony i pogłębiony oddech;
• biegunka;
• drętwienie.

Objawy te jednak mogą się różnić w zależności od osoby, u której postawiono diagnozę agorafobii. Poza objawami cielesnymi wymienionymi powyżej, pojawiający się lęk może również dawać objawy na tle psychicznym. Występuje m.in. obawa przed śmiercią czy utratą kontroli sytuacji.

Agorafobia (lęk przestrzeni) – przyczyny

Na podstawie aktualnego stanu wiedzy, przyczyny tej dolegliwości nie są jednoznaczne. Do powstania agorafobii może przyczynić wiele różnych czynników, do których najczęściej zalicza się:

• predyspozycje biologiczne, czyli nieprawidłowości w przekaźnictwie różnego rodzaju substancji, np. serotoniny, lub zmiany czynnościowe i strukturalne w mózgu;
• czynniki psychospołeczne, takie jak płeć żeńska, status społeczny, poziom wykształcenia, młody wiek czy poczucie samotności. 

Ponadto, agorafobia może pojawić się po przejściu przez traumatyczne wydarzenie, np. wypadek czy śmierć bliskiej osoby. 

Agorafobia – jak radzić sobie z tym zaburzeniem?

Osoby ze zdiagnozowaną agorafobią powinny być poddane prawidłowemu leczeniu. Postępowanie terapeutyczne polega na wprowadzeniu farmakoterapii oraz psychoterapii. Często te metody są wprowadzone jednocześnie w proces terapeutyczny. 

Jeśli wśród bliskich zauważasz problem z wychodzeniem z domu czy duży lęk przed otwartymi przestrzeniami – warto dołożyć wszelkich starań, aby chory udał się na wizytę do lekarza psychiatry w celu ustalenia diagnozy i ewentualnego leczenia. 

Jedną z metod leczenia napadów lęku przed otwartą przestrzenią jest wprowadzenie terapii poznawczo-behawioralnej pod okiem psychoterapeuty specjalizującego się w tym nurcie. Psychoterapia pomaga poradzić sobie z pojawiającymi się lękami.

Leczenie agorafobii

Drugą metodą leczenia agorafobii jest wprowadzenie odpowiedniej farmakoterapii. Lekami, które są najczęściej stosowane są u osób z lękiem przed otwartą przestrzenią są leki przeciwdepresyjne z grupy:

• SSRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny;
• SNRI – inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny.

Dodatkowo, na początku leczenia lekarz prowadzący może podjąć decyzję o włączeniu leków przeciwlękowych z grupy benzodiazepin, które dadzą szybszą poprawę stanu zdrowia. Leki te jednak działają uzależniająco, dlatego wprowadza się je jedynie na krótki okres czasu i pod ścisłą kontrolą lekarza. W trakcie całego leczenia należy być pod stałą opieką specjalisty, który decyduje o przedłużeniu farmakoterapii, zwiększeniu czy zmniejszeniu leków. Nie należy odstawiać leków na własną rękę ze względu na możliwość pogorszenia się stanu psychicznego.

Ponadto, w leczeniu agorafobii przydatne będzie również zadbanie o:

• prawidłową i odżywczą dietę;
• odpowiednią ilość snu;
• regularną aktywność fizyczną;
• treningi relaksacyjne;
• techniki redukcji stresu oparte na uważności.

Dostępność preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Czy agorafobia jest uleczalna?

Odpowiednia psychoterapia i farmakoterapia pozwalają na znaczne zmniejszenie objawów pojawiających się w przebiegu agorafobii, co również przekłada się na poprawę jakości życia. Zaburzenia lękowe są jednak chorobą o charakterze przewlekłym, dlatego nie zawsze obserwuje się całkowite wyleczenie. W przypadku agorafobii szacuje się uleczalność u około 10% przypadków.

Bibliografia:

1. Rybicka, W. (2023). Agorafobia – czym jest? Jakie są jej objawy i przyczyny oraz jak wygląda leczenie? Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/324231,agorafobia-czym-jest-jakie-sa-jej-objawy-i-przyczyny-oraz-jak-wyglada-leczenie. (Dostęp: czerwiec 2023).
2. Małyszczak, K. (2013). Napady paniki – jak przerwać błędne koło. Stany nagłe. Psychiatria po Dyplomie Medical Tribune, 12, s. 30-35.

Autor