Acai — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Acai — właściwości

Jagody acai mają unikalny profil odżywczy dla owocu, ponieważ są dość bogate w tłuszcze i mają niską zawartość cukrów prostych. Do tej pory nie znaleziono na świecie owocu, który pod względem wartości odżywczej mógłby z nimi konkurować. 

Największą zaletą owocu acai są antocyjany, które nadają im głęboki, purpurowy kolor i mają właściwości przeciwutleniające. Acai charakteryzuje się nie tylko bardzo wysoką zawartością antyoksydantów, ale także ich różnorodnością. Oprócz antocyjanów w składzie jagód acai znajdziemy także flawonoidy i fitosterole.

Ważne! 

Przeciwutleniacze w organizmie chronią przed różnymi jednostkami chorobowymi, ponieważ dzięki wymiataniu wolnych rodników, mogą neutralizować szkodliwe działanie stresu oksydacyjnego. Wolne rodniki, które nie zostały zneutralizowane przez przeciwutleniacze, zwiększają ryzyko uszkodzeń komórek, prowadząc np. do cukrzycy typu 2, raka i chorób serca.

Acai zawartością przeciwutleniaczy przewyższa inne, popularniejsze owoce bogate w przeciwutleniacze, takie jak borówki czy żurawina.

Białko, które znajduje się w acai, zawiera wszystkie aminokwasy egzogenne w zalecanych proporcjach. Jagody acai są bogate również w kwasy tłuszczowe - zwłaszcza oleinowy, palmitynowy i linolowy.

Acai — jak wygląda i skąd pochodzi?

Owoce acai mają średnicę około 1-2 cm i głęboką, purpurową barwę, mają też jedną pestkę. Ich miąższ jest koloru żółtego. Acai rośnie na drzewie palmowym zwanym euterpią warzywną (łac. Euterpe oleracea) w lasach deszczowych Ameryki Środkowej i Południowej. Smak tych jagód opisuje się jako mieszankę gorzkiej czekolady i jeżyn, z lekkim ziemistym posmakiem. Rdzenne ludy Amazonii od tysięcy lat wykorzystują acai jako źródło pożywienia i w medycynie naturalnej. 

Świeże jagody acai mają krótki okres przydatności do spożycia i nie są dostępne poza miejscem ich uprawy. Jako produkt eksportowy są sprzedawane w postaci mrożonego purée z owoców, suchego proszku lub wyciśniętego soku.

Acai — działanie, wskazania do stosowania

Włączenie jagód acai do swojego menu to bardzo przyjemna forma profilaktyki, ponieważ ich działanie przeciwzapalne obniża ryzyko chorób. Dodatkowo będą odżywiać organizm, ponieważ są produktem spożywczym bogatym w cenne składniki. Nie ma wskazań do stosowania acai. Nie jest to produkt leczniczy w medycynie konwencjonalnej. Natomiast jest wiele zalet jagód acai, które przemawiają za tym, że warto używać ich np. do przygotowywania antyoksydacyjnych koktajli.

Acai na raka

Niestety żaden produkt spożywczy nie jest magiczną tarczą przeciw rakowi. Natomiast istnieją produkty, które mogą wspierać organizm właśnie w zwalczaniu wolnych rodników, które mogą przyczyniać się do nowotworzenia.

Badania laboratoryjne wykorzystujące różne komórki nowotworowe wskazują, że antocyjany zawarte w jagodach acai:

• działają jako przeciwutleniacze;
• aktywują enzymy detoksykujące;
• zapobiegają proliferacji komórek nowotworowych;
• wywołują śmierć komórek nowotworowych;
• hamują początki tworzenia się nowotworów;
• zapobiegają inwazji komórek nowotworowych.

Zarówno badania na zwierzętach, jak i hodowlach kultur komórkowych in vitro ujawniły tego rodzaju działania przeciwnowotworowe owoców acai. Mogą odegrać znaczącą rolę w leczeniu raka w przyszłości, ale konieczne są dalsze badania, aby określić ich wpływ na ludzi.

Acai na serce

Silne działanie antyoksydacyjne to również pozytywny wpływ na zdrowie serca. Co ciekawe, poziom kwasów tłuszczowych w acai jest zbliżony do ich ilości w oliwie z oliwek, a pozytywny wpływ oliwy na choroby serca jest bardzo dobrze przebadany.

Ponadto acai zawiera fitosterole, które zapobiegają wchłanianiu się cholesterolu przez organizm. 

Małe badanie wykazało, że spożywanie 200 ml soku z jagód acai dziennie przez cztery tygodnie spowodowało wzrost o 7,7% stężenia cholesterolu HDL („dobry” cholesterol) u osób, które piły sok. Wyższe poziomy HDL mogą zmniejszyć ryzyko chorób serca i udaru.

Inne badania sugerują, że acai może pomóc regulować poziom cukru we krwi, ciśnienie krwi i poziom insuliny. Prawidłowe działanie gospodarki węglowodanowej to w konsekwencji zmniejszenie ryzyka chorób serca i często też normalizacja masy ciała. 

Nie ma badań potwierdzających skuteczność acai w odchudzaniu. Natomiast opinia na temat powiązania otyłości z wysokim poziomem cukru we krwi jest dobrze przebadana, więc pośrednio jagody acai mogą wspomagać odchudzanie, ale na pewno nie jako jedyna interwencja. 

Acai na zdrowie mózgu

Dieta bogata w przeciwutleniacze i polifenole może obniżać ryzyko chorób neurodegeneracyjnych. Kilka badań wykazało ten rodzaj efektu ochronnego u szczurów laboratoryjnych. Przeciwutleniacze w acai wymiatając wolne rodniki, zmniejszają stan zapalny w organizmie i może to pozytywnie wpływać na pamięć i uczenie się. Jednym ze sposobów utrzymania zdrowia mózgu jest proces w organizmie znany jako autogafia. Polega na „czyszczeniu” komórek toksycznych lub nieprawidłowych. Dzięki temu mogą tworzyć się nowe połączenia nerwowe, poprawiając komunikację między neuronami. W miarę starzenia się organizmu ten proces działa mniej efektywnie. W testach laboratoryjnych wyszło, że ekstrakt z acai pomaga stymulować tą  „sprzątającą” reakcję w komórkach mózgowych.

Acai — jak dawkować?

Acai można wprowadzić do swojej diety w ramach urozmaicenia codziennych posiłków. Można korzystać z purée, proszku i soku. Jak wkomponować to do swoich posiłków? Kilka przykładów:

• użyć pulpy z acai do przygotowania ulubionego koktajlu, aby wzbogacić go w przeciwutleniacze;
• posypać proszkiem z acai owsiankę, jogurt czy pudding chia;
• zrobić popularną miskę zdrowia - acai bowl, czyli proszek lub pulpa z acai zmiksowana np. z mrożonymi bananami, jogurtem i masłem orzechowym, a na wierzchu posypana dodatkowo owocami i nasionami.

Leki i suplementy zawierające acai

Świeże jagody acai mają krótki okres przydatności do spożycia. Są przetwarzane, eksportowane i powszechnie dostępne w postaci suszonej, mrożonej, jako sok, proszek, składnik w produktach spożywczych oraz w postaci tabletek.

Kupując je w postaci przetworzonej pulpy, warto sprawdzić etykietę ze składem i upewnić się, że nie zawierają dodatkowych składników, ponieważ część takich produktów ma bardzo wysoką zawartość dodanego cukru. 

Sok z acai jest bogaty w przeciwutleniacze, ale jest pozbawiony błonnika i często ma dodany cukier. Jeśli jest filtrowany, może zawierać też mniej przeciwutleniaczy. 

Proszek z acai dostarcza najbardziej skoncentrowaną ilość składników odżywczych. Natomiast forma purée czy pulpy to najlepszy sposób, aby cieszyć się smakiem jagód acai.

Acai w ciąży

Jagody acai mogą być cennym źródłem przeciwutleniaczy u kobiet w ciąży. Można spożywać je w ramach różnorodnej, odżywczej i zbilansowanej diety, która jest bardzo ważna w okresie ciąży. Najlepiej wykorzystać niesłodzone purée do przygotowania acai bowl. Nie warto w okresie ciąży sięgać po suplementy z acai, ponieważ często nie są to w pełni przebadane produkty i trudno o pewność co do ich bezpieczeństwa.

Acai — przeciwwskazania i środki ostrożności

Biorąc pod uwagę, że acai to zdrowy owoc bogaty w przeciwutleniacze, jego spożywanie jest ogólnie bezpieczne dla większości ludzi. Nie ma skutków ubocznych związanych z jego umiarkowanym spożywaniem w diecie. Jest natomiast jedno ostrzeżenie, aby nie przeceniać związanych z nim korzyści zdrowotnych. Trzeba pamiętać, że całościowy styl życia i nawyki żywieniowe są najważniejsze, aby cieszyć się dobrym zdrowiem. Lepiej na co dzień mieć zdrową, zbilansowaną dietę niż skupiać się tylko na jednym produkcie spożywczym jak np. acai jako klucz do utraty masy ciała czy lepszego zdrowia.

Acai — możliwe działania niepożądane

Picie nieprzetworzonego soku z acai zostało powiązane z chorobą Chagasa. Ta choroba jest wywołana przez pasożyta Trypanosoma cruzi i może być groźna dla życia. Dlatego powinno spożywać się tylko odpowiednio przetworzone i bezpieczne do spożycia produkty acai.

Acai — interakcje z lekami i innymi ziołami

Acai nie wchodzi w istotne klinicznie interakcje z lekami i ziołami. Bardzo duże dawki jagody acai mogą wpływać na wynik badania rezonansu magnetycznego z kontrastem. Należy tymczasowo wyłączyć je z diety przed planowanym badaniem lub poinformować lekarza o ich spożywaniu.

Acai w Ziołopedii — podsumowanie

Acai ze względu na wysoki potencjał prozdrowotny uznawana jest za superfoods. Jagody acai nie zostały jeszcze szeroko zbadane. Brakuje wiarygodnych dowodów naukowych, które potwierdziłyby bezpieczeństwo i skuteczność produktów z acai. Mimo że początkowe badania są obiecujące, należy poczekać na ugruntowanie pozycji jagód acai w ziołolecznictwie.

Bibliografia

1. Schauss, A. G., Wu, X., Prior, R. L., Ou, B., Huang, D., Owens, J., Shanbrom, E. (2006). Antioxidant capacity and other bioactivities of the freeze-dried Amazonian palm berry, Euterpe oleraceae mart.(acai). Journal of agricultural and food chemistry, 54(22), 8604-8610.
2. Mertens-Talcott, S. U., Rios, J., Jilma-Stohlawetz, P., Pacheco-Palencia, L. A., Meibohm, B., Talcott, S. T., & Derendorf, H. (2008). Pharmacokinetics of anthocyanins and antioxidant effects after the consumption of anthocyanin-rich acai juice and pulp (Euterpe oleracea Mart.) in human healthy volunteers. Journal of agricultural and food chemistry, 56(17), 7796-7802.
3. Cieślik E., Topolska K., Skład chemiczny i właściwości funkcjonalne jagody acai (Euterpe oleracea Matr.), Postępy Fitoterapii 3/2012, s. 188-191.
4. de Liz, S., Cardoso, A. L., Copetti, C. L. K., de Fragas Hinnig, P., Vieira, F. G. K., da Silva, E. L., Di Pietro, P. F. (2020). Açaí (Euterpe oleracea Mart.) and juçara (Euterpe edulis Mart.) juices improved HDL-c levels and antioxidant defense of healthy adults in a 4-week randomized cross-over study. Clinical Nutrition, 39(12), 3629-3636.

Autor