Wilżyna ciernista — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Wilżyna ciernista — właściwości

Wilżyna ciernista (łac. Ononis spinosa) jest rośliną stosowaną w ziołolecznictwie już od czasów starożytności. Jako środek leczniczy wykorzystuje się jej korzeń, przypisując mu głównie działanie diuretyczne, ale nie tylko. 

Właściwości prozdrowotne wilżyna zawdzięcza obecności flawonoidów (ononina, onospina), olejków eterycznych, glikozydów (spinonina), steroli roślinnych, lektyn i garbników.

Wilżyna ciernista — jak wygląda i skąd pochodzi?

Wilżyna ciernista jest półkrzewem z rodziny bobowatych (łac. Fabaceae), występującym w Europie, części Afryki i Azji. W Polsce można ją spotkać głównie w północno-zachodniej części kraju. 

Osiąga wysokość do 60 centymetrów, posiada zdrewniałe łodygi z cierniami oraz owalne liście. Jej kwiaty są motylkowe, ciemnoróżowe. Owocem jest strąk z jednym nasionem. Kwitnie od czerwca do września, charakteryzując się specyficznym zapachem.

Wilżyna ciernista — działanie, wskazania do stosowania

Wilżyna ciernista ma właściwości moczopędne, działając jako diuretyk, co pomaga w redukcji obrzęków i eliminacji nadmiaru elektrolitów. W niektórych krajach przypisywano jej także działanie przeciwkaszlowe i przeczyszczające. 

W medycynie ludowej stosowano jej korzeń do leczenia objawów menopauzy, reumatyzmu oraz jako profilaktykę powstawania kamieni moczanowych. 

Ostatnie badania koncentrują się również na jej działaniu przeciwbakteryjnym.

Wilżyna ciernista — działanie diuretyczne

Działanie diuretyczne wilżyny ciernistej zostało potwierdzone w badaniach. Ekstrakty z wilżyny mają działanie moczopędne, prawdopodobnie dzięki dużej zawartości flawonoidów. Tę właściwość można by było wykorzystać w leczeniu stanów, takich jak zapalenie dróg moczowych czy nadmierny obrzęk. 

Szczególną ostrożność powinny zachować osoby z niewydolnością serca, które decydują się na suplementację ekstraktów z Ononis spinosa!

Wilżyna ciernista — działanie przeciwbakteryjne

Na przełomie ostatnich dekad dużą popularnością wśród badaczy cieszą się prace nad roślinami o potencjalnym działaniu przeciwbakteryjnym. Zjawisko to jest związane z coraz szybciej rosnącą antybiotykoopornością bakterii, co sprawia, że znane i używane dotychczas antybiotyki są coraz częściej nieskuteczne. 

Naukowcy sprawdzili również wpływ ekstraktów wilżyny ciernistej na hamowanie aktywności niektórych bakterii. Wyniki prac wykazały działanie przeciwko Klebsiella pneumoniae, Haemophilus influenzae, Pseudomonas aeruginosa i Acinetobacter baumannii oraz Streptococcus pneumoniae, Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus i Staphylococcus epidermidis. Chociaż wyniki dotychczasowych prac są obiecujące, to potrzebne są dalsze badania w tym zakresie.

Wilżyna ciernista — działanie antyoksydacyjne

Wilżyna ciernista zawiera w swoim składzie flawonoidy, które są ważnymi antyoksydantami.

Działanie antyoksydacyjne polega na usuwaniu z organizmu wolnych rodników zwanych również reaktywnymi formami tlenu (ROS). Wolne rodniki są wysoce aktywnymi formami tlenu, które występując w nadmiarze, zaburzają funkcje komórkowe i prowadzą do uszkodzenia komórek. ROS są jednym z elementów wpływających na powstawanie chorób takich, jak:

• miażdżyca;
• cukrzyca;
• choroby nowotworowe;
• choroby neurodegeneracyjne (m.in. choroba Alzheimera i Parkinsona). 

Antyoksydanty dzięki neutralizowaniu reaktywnych form tlenu wpływają więc profilaktycznie na organizm. W duże ich ilości bogate są m.in. owoce.

Wilżyna ciernista — jak dawkować?

Dawkowanie korzenia wilżyny ciernistej powinno być zgodne z zalecanym dawkowaniem obecnym na ulotce dołączonej do danego produktu. 

Odwar z suszonego korzenia wilżyny można przygotować przez zalanie 2 łyżeczek suszonego surowca jedną szklanką wody, a następnie gotowanie przez 5 minut. Odcedzony odwar należy odstawić na kilkadziesiąt minut do ostygnięcia.

Leki i suplementy zawierające wilżynę ciernistą 

Na rynku nie ma dostępnych leków z wilżyną ciernistą. W aptekach prawdopodobnie też nie znajdziemy suplementów z korzeniem wilżyny. W niektórych sklepach zielarskich można natomiast nabyć suszony korzeń służący do przygotowania odwarów i naparów.

Wilżyna ciernista w ciąży

Ze względu na brak badań sprawdzających wpływ korzenia wilżyny na kobiety w ciąży oraz na dziecko, nie zaleca się jej suplementacji w tym okresie. W przypadku chęci rozpoczęcia suplementacji jakiejkolwiek substancji w czasie ciąży i laktacji powinno się skonsultować z ginekologiem!

Wilżyna ciernista — przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazaniem do stosowania ekstraktów i odwarów z wilżyny ciernistej jest uczulenie na tę roślinę. 

Ze względu na efekt diuretyczny, osoby z niewydolnością serca powinny zachować szczególną ostrożność przy chęci suplementacji tej rośliny. 

Preparaty z Ononis spinosa są przeciwwskazane również u pacjentów, którym z różnych przyczyn zdarza się nie przyjmować wystarczającej ilości płynów w ciągu doby. 

Kobiety w ciąży i w okresie karmienia piersią oraz osoby poniżej 12. roku życia nie powinny stosować wilżyny ciernistej.

Wilżyna ciernista — możliwe działania niepożądane

Europejska Agencja Leków nie podaje występowania skutków ubocznych u osób zażywających wilżynę ciernistą. Warto jednak pamiętać, że przyjmowanie jakiejkolwiek substancji w nadmiarze może wiązać się z występowaniem objawów zatrucia.

Wilżyna ciernista — interakcje z lekami i innymi ziołami

Nie są znane interakcje wilżyny ciernistej z innymi lekami.

Wilżyna ciernista w Ziołopedii — podsumowanie

Wilżyna ciernista to roślina powszechnie występująca na kilku kontynentach. Jej działanie prozdrowotne zostało opisane przez Europejską Agencję Leków, która potwierdza jej diuretyczne działanie, jednak aktualnie jest ono traktowane jedynie jako element medycyny tradycyjnej. W celu leczenia jakichkolwiek chorób lub pojawienia się objawów wymienionych w tekście zaleca się skonsultowanie się z lekarzem w celu doboru odpowiedniej terapii.

Bibliografia

1. EMA: Community herbal monograph on Ononis spinosa L., radix, 2013.
2. Al-Snafi, A. E. (2020). The traditional uses, constituents and pharmacological effects of Ononis spinosa. IOSR Journal of Pharmacy, 10(2), 53-59.

Autor