Klitoria – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Klitoria – właściwości

Badania fitochemiczne wykazały, że klitoria ternateńska zawiera garbniki, węglowodany, saponiny, triterpenoidy, fenole, flawonoidy, białka, alkaloidy, antocyjany, glikozydy nasercowe, olejki lotne i steroidy.

Za fioletowe zabarwienie kwiatów klitorii odpowiedzialne są antocyjany. W odmianie o białych kwiatach nie są one jednak obecne. 

Klitoria – jak wygląda i skąd pochodzi?

Klitoria ternateńska (łac. Clitoria ternatea) należy do rodziny bobowatych (łac. Fabaceae). Jest rośliną pochodzącą z Azji, która została rozpowszechniona na wielu kontynentach. Obecnie można ją spotkać także w Afryce, Australii, Ameryce Północnej i Południowej. 

Klitoria to wieloletnia, ozdobna roślina o cienkich, wijących się łodygach, których długość dochodzi do 3 metrów. Ma pierzastozłożone liście z 2-4 parami eliptycznych listków oraz listkiem szczytowym. Kwiaty są pojedyncze, ciemnoniebieskie lub fioletowo-niebieskie z żółto-pomarańczowym środkiem, mają efektowny wygląd. Owoce mają formę lekko owłosionych strąków o długości 6-13 centymetrów. Wewnątrz strąku znajduje się do 10 cętkowanych nasion o barwie oliwkowej lub brązowej. 

Głównym surowcem zielarskim dostępnym w Polsce są suszone kwiaty klitorii. W Azji wykorzystuje się również jej liście, korzeń i nasiona. 

Klitoria – działanie, wskazania do stosowania

Klitoria ma szeroki zakres działań farmakologicznych, chociaż niektóre z nich zostały udowodnione tylko in vitro. Roślinie przypisuje się działanie przeciwdrobnoustrojowe, antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwnowotworowe, obniżające poziom cholesterolu, a także uważa się, że korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy i ośrodkowy układ nerwowy. 

Tradycyjnie korzeń klitorii stosowany był jako środek przeczyszczający. Często jednak w trakcie stosowania powodował ból brzucha. Z tego powodu odeszło się od jego użycia w celu wywołania efektu przeczyszczającego. Różne części rośliny były również stosowane jako środek wspomagający pamięć i zdolności umysłowe. Co więcej, po klitorię sięgano także w leczeniu epilepsji. 

Klitoria na ból i gorączkę

W badaniach na zwierzętach wykazano, że ekstrakt z korzenia klitorii ma zdolność obniżania gorączki. Efekt ten utrzymuje się do około 5 godzin. Badania wykazały, że działanie przeciwgorączkowe ekstraktu z klitorii jest porównywalne do działania przeciwgorączkowego paracetamolu. Co więcej, na zwierzętach zbadano siłę działania przeciwbólowego i przeciwzapalnego klitorii. Okazało się, że siła działania jest porównywalna z innym popularnym lekiem przeciwbólowym — diklofenakiem. Warto również zauważyć, że roślina wykazuje też działanie antynocyceptywne (przeciwbólowe) zarówno na poziomie ośrodkowego, jak i obwodowego układu nerwowego. Sugeruje się, że działanie to wynika z interakcji składników czynnych ekstraktu z receptorami opioidowymi. 

Klitoria na cukrzycę

Przeciwcukrzycowe działanie różnych ekstraktów z klitorii zostało zbadane na zwierzętach. W toku badań wykazano, że klitoria wykazuje działanie obniżające poziom glukozy we krwi, a szczególnie przy jej długotrwałym stosowaniu. Okazało się również, że ma ona zdolność obniżania stężenia hemoglobiny glikowanej. Na chwilę obecną uważa się, że mechanizmem stojącym za tym działaniem jest zwiększenie wydzielania insuliny przez trzustkę oraz nasilenie procesów przekształcania glukozy w glikogen. Dodatkową korzyścią, którą zaobserwowano u młodych zwierząt cierpiących z powodu cukrzycy, było zmniejszenie nasilenia procesów zapalnych zachodzących w trzustce. 

Klitoria na pamięć i trudności psychiczne

W medycynie ludowej klitoria była szeroko stosowana w celu poprawy pamięci oraz poprawy inteligencji. W badaniach na młodych szczurach wykazano, że podawanie ekstraktu z klitorii powoduje zwiększenie liczby połączeń i rozgałęzień w neuronach wywodzących się z ciała migdałowatego. Oprócz tego, w badaniach na zwierzętach zauważono, że roślina ta charakteryzuje się dodatkowym działaniem przeciwlękowym i przeciwdepresyjnym, które wynika z jej właściwości zwiększających stężenie dwóch istotnym neuroprzekaźników, a mianowicie noradrenaliny i serotoniny. Zauważono, że stosowanie ekstraktu z rośliny pomaga również zwierzętom z objawami zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych. Efekt ten można przypisać hamowaniu wychwytu zwrotnego serotoniny przez składniki aktywne ekstraktu. 

Klitoria – jak dawkować?

Dostępne są głównie suszone kwiaty klitorii, które wykorzystuje się do otrzymania naparu. W celu przygotowania naparu o zjawiskowym niebieskim kolorze należy zalać 5 kwiatów klitorii 200 mililitrami wrzątku. Po dodaniu cytryny do takiej herbaty stanie się ona fioletowa. 

Leki i suplementy zawierające klitorię

Dostępne są przede wszystkim suszone kwiaty, wykorzystywane do otrzymania naparu z klitorii. 

Klitoria w ciąży

Nie wiadomo czy i w jaki sposób klitoria wpływa na kobiety ciężarne, a także na rozwijający się płód. Dlatego należy unikać jej spożywania w trakcie ciąży. 

Klitoria – przeciwwskazania i środki ostrożności

Nie są znane przeciwwskazania do stosowania klitorii ternateńskiej. 

Klitoria – możliwe działania niepożądane

Tradycyjnie klitoria stosowana jest od wielu lat. Nie zaobserwowano w tym czasie wystąpienia działań niepożądanych. Roślina wydaje się bezpieczna. Sugeruje się, że przy stosowaniu bardzo dużych dawek klitorii może wystąpić nadmierne uspokojenie. 

Klitoria – interakcje z lekami i innymi ziołami

Nie są dostępne dane na temat interakcji klitorii z lekami, ziołami czy suplementami diety. Jeśli stale przyjmujesz jakieś leki, przed zastosowaniem klitorii skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. 

Klitoria w Ziołopedii – podsumowanie

Herbata z klitorii jest nie tylko atrakcją wizualną. Ma wieloletnią tradycję stosowania. Pojawia się coraz więcej badań potwierdzających jej użycie w medycynie ludowej. Roślina może być przydatna w przypadku cukrzycy i w celu poprawy pamięci. Na uwagę zasługuje również jej domniemane działanie przeciwbólowe. 

Bibliografia

1. Al-Snafi, Ali. (2016). Pharmacological importance of Clitoria ternatea – A review. IOSR Journal of Pharmacy. 6. 68-83.

Autor