Białoporek brzozowy — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Białoporek brzozowy — właściwości

Pniarek brzozowy zawiera w dużej ilości kwasy nienasycone, a w mniejszej kwasy nasycone, głównie kwas linolowy i linolenowy. Dodatkowo huba brzozowa bogata jest w cukry, takie jak D-arabinitol, D-mannitol czy trehaloza. Grzyb zawiera również tokoferole, β-karoten, likopen oraz kwas askorbinowy, które mają właściwości antyoksydacyjne. Ponadto w białoporku zawarte są takie substancje jak betulina, lupeol, kwas betulinowy, nadtlenek ergosterolu, kwas fomefficinowy itp. W jego fito składzie wykryto ogólną obecność fenoli, natomiast nie wykryto kwasów fenolowych.  

Za smak huby odpowiadają takie substancje jak alkohole: 1-okten-3-ol i 3-oktenol. Skład grzyba może różnić się w zależności od miejsca występowania czy wieku okazu.

Właściwości lecznicze białoporka zbadano, używając surowych ekstraktów, lecz także użyto do badań ekstraktów wodnych, etanolowych oraz wodno-etanolowych. Wykazały one m.in. działanie przeciwwirusowe i przeciwdrobnoustrojowe. Białoporek brzozowy posiada wiele właściwości leczniczych, które mogą być przydatne w przyszłości w leczeniu różnego typu nowotworów. 

Białoporek brzozowy — jak wygląda i skąd pochodzi?

Białoporek brzozowy (łac. Piptoporus betulinus, Fomitopsis betulina), znany jest również jako pniarek brzozowy czy huba brzozowa. Nazwa białoporek brzozowy została zmieniona w 2021 r. na pniarek brzozowy, ze względu na niespójności z nazwą naukową. Jest to grzyb, który pasożytuje na drzewach, głównie na brzozach. Należy do rodziny pniarkowatych (łac. Fomitopsidaceae) i jest to grzyb niejadalny. 

Występuje pospolicie na całej półkuli północnej, w Polsce znajdziemy go w każdym regionie. Owocnik pniarka osiąga do 30 cm średnicy. Do pnia drzewa przyrasta bokiem, ma kształt poduszki, a od górnej strony jest biały lub żółto-biały i posiada matową, złuszczającą się skórkę.

Miąższ pniarka jest zwarty, biały oraz łykowaty, a po wyschnięciu staje się korkowaty. Owocnikami, które pod względem leczniczym są najbardziej obiecujące, są białe, cylindryczne, o gładkiej powierzchni zarodniki. 

Białoporek brzozowy to grzyb jednoroczny.

Białoporek brzozowy — działanie, wskazania do stosowania

W medycynie ludowej pniarek brzozowy używany był do leczenia nowotworów, ale także stosowano go przeciwko drobnoustrojom i jako środek przeciwzapalny. Obecne badania wykazały działanie immunostymulujące, przeciwpasożytnicze, przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, a także neuroprotekcyjne. Oznacza to, że pniarka brzozowego można uznać za obiecujące źródło substancji, które pomogą w walce z nowotworami, pasożytami czy infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi. Istnieją doniesienia, w których podano, że huba brzozowa może poprawiać pamięć, pracę mózgu czy obniżyć ciśnienie, natomiast nadal brakuje wystarczającej ilości danych, aby to potwierdzić.

Białoporek brzozowy na drobnoustroje i pasożyty

Wiele badań wykazało szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego i przeciwwirusowego. Użyto do nich ekstraktów F. betulina, których działanie wydaje się obiecujące w walce z infekcjami bakteryjnymi, wirusowymi czy pasożytami. Inni naukowcy (Stamets), stworzyli preparaty z białoporka brzozowego, które okazały się pomocne w leczeniu chorób bakteryjnych i wirusowych, takich jak gruźlica, opryszczka, grypa, zapalenie wątroby, SARS, czy infekcje spowodowane przez Eschiericha coli czy Staphylococcus aureus. Mimo to brakuje wystarczającej ilości badań, aby wprowadzić pniarka brzozowego jako preparat farmakologiczny do ogólnego stosowania.  

Białoporek brzozowy na raka

Już nasi przodkowie próbowali zapobiegać nowotworom, stosując pniarka brzozowego. Badania wykazały obiecujące działanie przeciwnowotworowe ekstraktów etanolowych z owocników białoporka brzozowego. Ekstrakty badano na komórkach raka piersi, raka płuc i gruczolakoraka okrężnicy. W efekcie wykazano działanie antyproliferacyjne badanych ekstraktów. 

Owocniki huby brzozowej są obiecujące, aby móc je wykorzystać w przyszłości w leczeniu różnego rodzaju raka.

Białoporek brzozowy — jak dawkować?

Brakuje danych dotyczących dawkowania białoporka brzozowego. Z tego powodu, nie powinno się stosować huby brzozowej samodzielnie. 

Leki i suplementy diety zawierające białoporek brzozowy

Brakuje danych dotyczących leków bądź suplementów diety, które zawierają w swoim składzie białoporek brzozowy. 

Białoporek brzozowy w ciąży

Białoporek nie jest grzybem jadalnym, dlatego nie należy go spożywać. Dodatkowo brakuje danych, dotyczących bezpieczeństwa stosowania ekstraktów z białoporku czy jego wysuszonej postaci. Kobiety w ciąży i kobiety karmiące nie powinny go spożywać. 

Białoporek brzozowy — przeciwwskazania i środki ostrożności

Tak jak wyżej wspomniano, nie należy spożywać pniarka ze względu na możliwe działanie drażniące układ pokarmowy. Brakuje również danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania wyciągów z białoporka brzozowego, dlatego nie należy go stosować samodzielnie.

Białoporek brzozowy — możliwe działania niepożądane 

Białoporek brzozowy uznawany jest za grzyb niejadalny. Ze względu na gorzki smak może powodować podrażnienie żołądka i jelit. Brakuje danych na temat innych działań niepożądanych.

Białoporek brzozowy — interakcje z lekami i innymi ziołami

Brakuje danych dotyczących możliwych interakcji białoporka z lekami i innymi ziołami.

Białoporek brzozowy w Ziołopedii — podsumowanie

Białoporek brzozowy, a tak naprawdę od niedawna występujący pod nazwą pniarek brzozowy, to grzyb o obiecujących właściwościach przeciwnowotworowych, przeciwwirusowych, przeciwbakteryjnych, a także przeciwzapalnych. Jest on jeszcze nieprzebadany w dostatecznym stopniu. Zwiększenie zainteresowania pniarkiem mogłoby otworzyć nowy rozdział w leczeniu różnego rodzaju nowotworów, które obecnie stanowią wyzwanie dla medycyny. 

Bibliografia

1. Pleszczyńska, M., Wiater, A., Siwulski, M., Lemieszek, M. K., Kunaszewska, J., Kaczor, J., Rzeski, W., Janusz, G., & Szczodrak, J. (2016). Cultivation and utility of Piptoporus betulinus fruiting bodies as a source of anticancer agents. World journal of microbiology & biotechnology, 32(9), 151. https://doi.org/10.1007/s11274-016-2114-4
2. Pleszczyńska, M., Lemieszek, M. K., Siwulski, M., Wiater, A., Rzeski, W., & Szczodrak, J. (2017). Fomitopsis betulina (formerly Piptoporus betulinus): the Iceman's polypore fungus with modern biotechnological potential. World journal of microbiology & biotechnology, 33(5), 83. https://doi.org/10.1007/s11274-017-2247-0
3. Sułkowska-Ziaja, K., Szewczyk, A., Galanty, A., Gdula-Argasińska, J., & Muszyńska, B. (2018). Chemical composition and biological activity of extracts from fruiting bodies and mycelial cultures of Fomitopsis betulina. Molecular biology reports, 45(6), 2535–2544. https://doi.org/10.1007/s11033-018-4420-4 

Autor