Zespół DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików) - jak rozpoznać i kiedy wymaga terapii?

Czym jest syndrom DDA?

Syndrom DDA nie jest klasyfikowany oficjalnie jako jednostka chorobowa, nie można go zatem zdiagnozować. Jest to raczej określenie pewnego stanu emocjonalnego, zachowań czy wzorców, jakie przejawiają w dorosłym życiu osoby wychowujące się w rodzinach, w których przynajmniej jedno z rodziców było alkoholikiem. Syndrom DDA to zespół cech, które objawiają się w dorosłym życiu, a związane są z trudnymi doświadczeniami w dzieciństwie.

Schematy zachowań

Często osoby z rodzin alkoholików przejawiają w dzieciństwie pewne schematy zachowań i postaw. Przyjmują je próbując uciec od otaczającego ich problemu.

Bohater rodziny

Jednym z nich jest bohater rodziny, czyli dziecko bardzo odpowiedzialne. Jest nim zazwyczaj najstarsze dziecko z rodziny. Czuje się odpowiedzialne za naprawienie sytuacji w domu, staje się rodzicem dla swojego rodzeństwa. Takie dziecko dobrze się uczy, z zewnątrz sprawia wrażenie silnego, niepotrzebującego pomocy innych. Przejmuje obowiązki dorosłego, rezygnując ze swojego dzieciństwa.

Dziecko dopasowane

Dziecko dopasowane to zazwyczaj młodsze dziecko, które potrafi dostosować się pozornie do sytuacji. Ma starsze odpowiedzialne rodzeństwo, które się nim opiekuje. Sprawia wrażenie dziecka elastycznego, pozornie nic nie może go zranić, nie angażuje się emocjonalnie.

Dziecko rozjemca

Dziecko rozjemca czuje się odpowiedzialne za łagodzenie konfliktów rodzinnych. Usiłuje rozwiązać problemy wszystkich dookoła ignorując własne potrzeby.

Dziecko odgrywające się

Dziecko odgrywające się z problemami radzi sobie gniewem. Wyładowuje swoją złość poprzez skrajnie nieodpowiedzialne zachowania, łamiąc prawo, sięgając po używki czy wyładowując swój ból i gniew na innych. Zachowaniem takim odwraca uwagę od problemu alkoholizmu w rodzinie.

Dziecko zagubione

Dziecko zagubione to takie, które zanadto nie wyróżnia się wśród tłumu, stara się być niewidzialne. Izoluje się od rówieśników, dorasta w poczuciu krzywdy i osamotnienia.

Dziecko maskotka

Dziecko maskotka to zazwyczaj najmłodsze dziecko w rodzinie alkoholików. Stara się żartami i śmiesznym zachowaniem odwrócić uwagę od problemów rodzinnych. Obiera sobie za cel rozweselenie innych i rozładowanie atmosfery. Według niego w ten sposób dostarcza rodzinie poczucie szczęścia. Zazwyczaj dziecko takie pełni rolę klasowego błazna, ponieważ za wszelką cenę stara się wszystkich rozbawić, mimo wewnętrznego cierpienia. 

Jakie cechy wykazuje dorosłe dziecko alkoholików?

Dorosłe dzieci alkoholików wykazują szereg cech, które wynikają ze złych doświadczeń z dzieciństwa. Osoby takie:

• poszukują akceptacji i aprobaty od drugiej osoby;
• wykazują potrzebę pomocy i opieki od innych;
• często mają trudności w wyrażaniu własnych opinii i podejmowaniu działań na własną rękę;
• w obawie przed odrzuceniem często podporządkowują się innym zaniedbując własne potrzeby i pragnienia;
• cechuje lęk przed utratą bliskości drugiego człowieka i samotnością;
• często biorą na swoje barki zbyt dużo pracy i obowiązków, chcąc w ten sposób odciążyć innych;
• mają niskie poczucie własnej wartości, przeceniając jednocześnie zdolności innych osób;
• obarczają winą samych siebie za przewinienia czy problemy bliskich;
• mają skłonności do wprowadzania się w stan zależności emocjonalnej od drugiej osoby, często z osobami toksycznymi;
• w sytuacjach stresowych wymagających podjęcia trudnych decyzji wykazują się bezradnością i uległością wobec innych.

Czy syndrom DDA można wyleczyć?

Syndrom DDA nie jest jest klasyfikowany jako jednostka chorobowa, nie ma więc określonego schematu leczenia. Nie znajdziemy nigdzie oficjalnych wytycznych, zwłaszcza że w przypadku każdej osoby z DDA podejście do kwestii terapii jest indywidualne.

Sposobem radzenia sobie z syndromem DDA jest specjalistyczna pomoc, którą osoby takie mogą uzyskać od psychologów lub terapeutów. W zależności od stanu dorosłego dziecka alkoholików, terapia DDA jest dostosowana do indywidualnych potrzeb. Preferowaną formą pomocy jest psychoterapia i praca nad samym sobą z pomocą terapeuty. 

W niektórych przypadkach wskazana jest farmakoterapia, jednak zastosowane leki i schematy są ustalane z lekarzem prowadzącym na podstawie problemów zdrowotnych pacjenta. W przypadku farmakoterapii zastosowane leki pomagają zminimalizować objawy takie jak lęk, fobia, problemy z bezsennością czy depresja. Często stosowane są leki przeciwpsychotyczne, przeciwdepresyjne i/lub nasenne.

Dostępność wybranych preparatów w najbliższych aptekach sprawdzisz bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl.

DDA w związku

Dorosłe dzieci alkoholików często borykają się z problemami w relacjach z drugą osobą, zwłaszcza w związkach. Mają trudności w budowaniu zdrowej relacji międzyludzkiej, polegającej na wzajemnym zaufaniu i otwartości wobec bliskiej osoby. Mają tendencje do wybierania toksycznych partnerów.

Problem taki wynika z traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa, gdzie mieli do czynienia z niestabilnymi i często nieprzewidywalnymi sytuacjami. Osoby z syndromem DDA nie zostały nauczone odpowiednich wzorców i wartości, jakimi powinny się kierować w związkach. Prowadzi to do trudności w budowaniu otwartości emocjonalnej oraz zaufania do bliskiej osoby.

Dorosłe dzieci alkoholików często mają tendencję do przejmowania roli rodziców dla swojego rodzeństwa, co może również oddziaływać na późniejsze budowanie relacji w dorosłym życiu.

Syndrom DDA nie jest jednak wyrokiem, osoby takie są w stanie zbudować zdrową relację z drugim człowiekiem. Bardzo ważne jest odpowiednie wsparcie terapeutyczne i systematyczna praca nad związkiem z partnerem.

Bibliografia:

1. Chodkiewicz, J., Wilska, A. (2008). Stan zdrowia, wsparcie społeczne i zadowolenie z życia Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA) korzystających z pomocy terapeutycznej. Alkoholizm i narkomania, 21(2), s. 135-152.
2. Ryś, M., Wódz, E. (2003). Role podejmowane w rodzinie alkoholowej a struktura potrzeb u dorosłych dzieci alkoholików. Studia Psychologica., s. 107-122.
3. Bobkowicz-Lewartowska, L. (2013). Związki partnerskie dorosłych dzieci alkoholików. Przegląd naukowo-medyczny. Edukacja dla bezpieczeństwa., s. 115-128.
4. Wysocka, M., Sternik, A. (2021). Syndrom DDA lub DDD – dziedzictwo wzrastania w dysfunkcyjnej rodzinie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/aktualnosci/261687,syndrom-dda-lub-ddd-dziedzictwo-wzrastania-w-dysfunkcyjnej-rodzinie. (Dostęp 03.2023).