Pokrzywa indyjska — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Pokrzywa indyjska — właściwości

Pokrzywa indyjska (łac. Coleus forskohlii) jest rośliną od lat cenioną ze względu na swoje właściwości zdrowotne, jak i walory estetyczne. Surowcem zielarskim, zawierającym najwyższą zawartość związków aktywnych jest ziele i korzeń pokrzywy indyjskiej. Jednak to korzeń jest bardziej skoncentrowany pod kątem zawartości związków biologicznie czynnych. 

Substancje, którym pokrzywa zawdzięcza działanie prozdrowotne, są głównie diterpeny, wśród których najbardziej znana jest forskolina. Poza tym roślina stanowi źródło związków, takich jak: α-amyryna, β-sitosterol, kwas betulinowy, α-cedrol oraz cytronelal i α-cedren. Z pokrzywy indyjskiej pozyskuje się także olejek eteryczny, w którym można znaleźć m.in. borneol, α-humulen,1,8-cyneol, α- i β-pinen, kamfen oraz γ-terpinen.

Mechanizm działania głównego związku aktywnego pokrzywy indyjskiej, czyli forskoliny, polega na aktywacji enzymu cyklazy adenylowej, z której powstaje związek cAMP, czyli cykliczny adenozyno-3′,5′-monofosforan. Cząsteczka ta jest w organizmie człowieka odpowiedzialna za regulację i wpływ na aktywność wielu enzymów w komórce. W niektórych chorobach obserwuje się spadek cAMP w komórkach i są to schorzenia, w których stosowanie pokrzywy może wywierać pozytywny wpływ na ich przebieg.

Pokrzywa indyjska — jak wygląda i skąd pochodzi?

Pokrzywa indyjska (łac. Coleus forskohlii) to roślina z rodziny jasnotowatych (łac. Lamiaceae), która charakteryzuje się liśćmi o jajowato-owalnym kształcie i ząbkowanych brzegach. Liście pokrzywy indyjskiej są mięsiste, mają intensywny zielony kolor z fioletowymi lub purpurowymi plamami. Roślina ta posiada proste i wzniesione łodygi, na których wyrastają kłosowate kwiatostany składające się z licznych, małych fioletowych lub białych kwiatów.

Pokrzywa indyjska występuje naturalnie głównie w obszarach subtropikalnych i tropikalnych, m.in. w Indiach, Nepalu, Tajlandii, na Sri Lance oraz w Ameryce Południowej i wielu krajach Afryki Wschodniej. Jest również uprawiana w innych regionach świata ze względu na swoje właściwości lecznicze i wykorzystywana jest od tysięcy lat m.in. w medycynie ajurwedyjskiej i hinduskiej. Ponadto, ze względu na walory estetyczne, jest chętnie uprawiana jako roślina ozdobna.

Pokrzywa indyjska — działanie, wskazania do stosowania

Korzenie i liście pokrzywy indyjskiej były wykorzystywane w celach leczniczych od tysięcy lat przez medycynę ajurwedyjską i hinduską. Przez wzgląd na mechanizm działania głównej substancji aktywnej zawartej w roślinie — forskoliny, pokrzywie indyjskiej przypisuje się pozytywny wpływ na przebieg wielu chorób. Należą do nich m.in. choroby, takie jak astma, nadciśnienie, otyłość, zaburzenia układu krążenia i łuszczyca. Wspólnym mianownikiem powyższych schorzeń jest to, że obserwuje się w nich spadek poziomu wewnątrzkomórkowego cAMP, a forskolina aktywuje jego syntezę w organizmie. Wzrost stężenia cAMP w komórkach skutkuje pozytywnym wpływem na przebieg tych schorzeń.  

Pokrzywa indyjska a wspomaganie odchudzania

Wysoka zawartość forskoliny w korzeniu pokrzywy indyjskiej może przyczyniać się do wzmożonego procesu lipolizy w komórkach tłuszczowych, tym samym zwiększając proces spalania tkanki tłuszczowej. Pokrzywa indyjska jest składnikiem wielu preparatów wspomagających odchudzanie. Należy jednak pamiętać, że bez dostosowanej do możliwości pacjenta aktywności fizycznej i wprowadzenia deficytu kalorycznego, takie produkty nie sprawią, że pacjent zacznie tracić samoistnie kilogramy, a tkanka tłuszczowa ulegnie znacznej redukcji. 

Poza nasileniem lipolizy pokrzywa indyjska może wpływać na wspomaganie rozwoju tkanki mięśniowej, dlatego jest chętnie stosowana przez pacjentów, którym zależy na rekompozycji sylwetki — uwidocznieniu i zwiększeniu masy mięśniowej, przy jednoczesnej redukcji tkanki tłuszczowej. 

Pokrzywa indyjska a działanie moczopędne

Składniki zawarte w pokrzywie indyjskiej wykazują efekt diuretyczny. Ten działanie może być wykorzystane pomocniczo, w przypadku wystąpienia zakażeń układu moczowego, pomagając w mechanicznym wypłukiwaniu bakterii. Działanie moczopędne może także wpływać na parametry ciśnienia tętniczego, obniżając je. 

Pokrzywa indyjska a działanie na układ sercowo-naczyniowy

Forskolina może powodować obniżenie ciśnienia krwi oraz obniżać ciśnienie śródgałkowe u pacjentów cierpiących na jaskrę. Pacjenci, którzy leczą się z powodu nadciśnienia, powinni skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą przed wprowadzeniem do diety pokrzywy indyjskiej, ze względu na możliwość nadmiernego spadku ciśnienia krwi przy regularnym stosowaniu tego zioła. 

Pokrzywa indyjska — jak dawkować?

Ze względu na ograniczone dane dotyczące dawkowania preparatów zawierających wyciągi i ekstrakty z ziela i korzeni pokrzywy indyjskiej, należy zachować ostrożność przy stosowaniu tych preparatów i stosować się do rekomendacji konkretnego producenta.

Leki i suplementy zawierające pokrzywę indyjską

Preparaty zawierające pokrzywę indyjską są dostępne tylko w produktach o statusie suplementu diety. Występują one w postaci tabletek i kapsułek lub jako sproszkowane zioło do zaparzania. Często są łączone z innymi roślinami o działaniu stymulującym spalanie tkanki tłuszczowej, by wielokierunkowo wpływać na ten proces. 

Pokrzywa indyjska w ciąży

Ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania preparatów z pokrzywą indyjską w czasie ciąży, nie zaleca się ich stosowania przez kobiety ciężarne i karmiące piersią. 

Pokrzywa indyjska — przeciwwskazania i środki ostrożności

Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania produktów z pokrzywą indyjską, zwłaszcza u pacjentów z wrzodami żołądka oraz u których występuje niskie ciśnienie krwi. Nie należy stosować pokrzywy indyjskiej także u ciężarnych, kobiet w czasie laktacji oraz u dzieci. Ze względu na zwiększone ryzyko krwawień, należy przerwać kurację pokrzywą przed planowanymi zabiegami.   

Pokrzywa indyjska — możliwe działania niepożądane

Pokrzywa indyjska może powodować skutki uboczne, takie jak zwiększona sekrecja kwasu żołądkowego, i co za tym idzie, zwiększone ryzyko krwawień i perforacji żołądka.

Pokrzywa indyjska — interakcje z lekami i innymi ziołami

Pokrzywa indyjska może wchodzić w interakcje z warfaryną oraz wzmacniać działanie leków stosowanych w terapii nadciśnienia, ze względu na efekt diuretyczny.

Pokrzywa indyjska w Ziołopedii — podsumowanie

Pokrzywa indyjska jest ziołem cenionym od wielu tysiącleci. Obecnie, przez wzgląd na działanie pobudzające spalanie tkanki tłuszczowej, staje się coraz popularniejsza i sięga po nią większa ilość pacjentów. Wprowadzenie do diety tego zioła może pozytywnie wpływać na rekompozycję sylwetki przy jednocześnie prawidłowo prowadzonej diecie oraz wprowadzeniu dostosowanej do możliwości pacjenta aktywności fizycznej. Należy jednak obserwować organizm podczas takiej kuracji, ze względu na możliwe działania niepożądane.

Bibliografia

1. Baraniak, Justyna. "Coleus forskohlii Briq–biological and therapeutic activity." Postępy Fitoterapii (2016).
2. Pullaiah T. "Traditional Medicinal Uses and Pharmacognosy of Coleus forskohlii". Forskolin Natural Sources, Pharmacology and Biotechnology 2022: pp 13–29.
3. Kavitha C., Rajamani K., Vadivel E. "Coleus forskohlii: A comprehensive review on morphology, phytochemistry and pharmacological aspects". Journal of Medicinal Plants Research, Vol. 4(4) pp. 278-285, 18 February, 2010 
4. "Effects of Coleus Forskohlii Supplementation on Body Composition and Hematological Profiles in Mildly Overweight Women". Journal of the International Society of Sports Nutrition 2005, Volume 2, article number 54. Dostępne na: https://link.springer.com/article/10.1186/1550-2783-2-2-54

Autor