Jak działa wkładka domaciczna?

Czym jest wkładka domaciczna?

Wkładka domaciczna, nazywana też wkładką wewnątrzmaciczną (ang. Intra Uterine Device, IUD) lub potocznie spiralą, jest środkiem antykoncepcyjnym umieszczanym wewnątrz macicy. Mierzy zaledwie kilka centymetrów, a kształtem przeważnie przypomina literę T. Może być wykonana z bezpiecznego dla zdrowia plastiku z dodatkiem miedzi, rzadziej platyny, srebra, czy złota. Część wkładek zawiera hormony, które są stopniowo uwalniane.

Początkowo wkładka domaciczna pełniła zupełnie inną rolę niż obecne. Zaprojektowano ją w celu leczenia tyłozgięcia macicy. Założenie wkładki zapewniało bardziej korzystne ułożenie macicy, jednak metoda ta nie zwiększała możliwości zapłodnienia. Mimo to znaleziono dla niej inne działanie – antykoncepcyjne.

Rodzaje wkładek domacicznych

Wyróżnia się dwa rodzaje wkładek wewnątrzmacicznych:

• miedziana wkładka domaciczna – zbudowana jest z obojętnego dla organizmu tworzywa oraz miedzi (np. Nova T 380, Copper T 380A). W obrębie macicy wywołuje swoisty stan zapalny i tym samym oddziałuje na plemniki, komórki jajowe i śluzówkę macicy, uniemożliwiając zapłodnienie. Nie wpływa na czynność gonad i nie zaburza naturalnego cyklu, więc każdego miesiąca występują krwawienia menstruacyjne. Wkładkę usuwa się po 5 latach (lub później), niezależnie od dnia cyklu;

• hormonalna wkładka domaciczna – łączy w sobie działanie klasycznej wkładki domacicznej i antykoncepcji hormonalnej (np. Mirena, Levosert, Kyleena, Jaydess). Zawiera wbudowany zbiorniczek, który stopniowo uwalnia hormony (progestagen). Prócz zmiany gęstości śluzu, który ogranicza plemnikom zdolność przemieszczania się, hormony zmieniają strukturę błony śluzowej macicy oraz hamują owulację. Stężenie hormonów jest na tyle niskie, że wkładka nie przyczynia się do ustąpienia menstruacji, jednak krwawienia mogą być skąpe. Działanie antykoncepcyjne wkładek tego typu utrzymuje się od 3 do 5 lat, w zależności od wielkości wkładki i dobowej ilości uwalnianego hormonu.

Jaka jest skuteczność wkładki domacicznej?

Wkładki domaciczne charakteryzują się różną skutecznością ochrony przez ciążą. Skuteczność tej metody antykoncepcji określana jest współczynnikiem Pearla. Wskaźnik ten pokazuje liczbę ciąż wśród 1000 kobiet, które stosowały daną metodą antykoncepcji przez dwanaście miesięcy. Im niższy jest wskaźnik Pearla, tym wyższa jest skuteczność metody antykoncepcyjnej.

Podaje się dwie wartości, które dotyczą „typowego stosowania” (TS) oraz „idealnego stosowania” (IS). Przy typowym stosowaniu zakłada się, że metoda antykoncepcyjna nie zawsze była stosowana prawidłowo lub nie przy każdym stosunku, zaś idealne stosowane zakłada brak ewentualnych błędów ludzkich.

Wskaźnik Pearla dla wkładki miedzianej wynosi od 1,2 (IS) do 3 (TS). Wkładka hormonalna cechuje się większą skutecznością, ponieważ współczynnik Pearla wynosi od 0,1 (IS) do 0,3 (TS).

Dla kogo wkładka domaciczna?

Wkładkę wewnątrzmaciczną najczęściej zaleca się kobietom, które już rodziły, jednak z powodzeniem stosuje się ją także u nieródek.

Choć wkładka domaciczna jest skuteczną i wygodną formą antykoncepcji, nie każda kobieta może ją stosować. Nie zaleca się tej metody u kobiet cierpiących na ostre stany zapalne dróg rodnych, zmagających się z mięśniakami macicy lub wadami wrodzonymi tego narządu, jak również u pacjentek z bardzo obfitymi i bolesnymi krwawieniami menstruacyjnymi.

Przeciwwskazaniem do założenia wkładki wewnątrzmacicznej są niektóre choroby (np. cukrzyca, choroby serca), krwawienia z dróg rodnych o nieustalonej przyczynie, przewlekłe zapalenia przydatków oraz uczulenie na którykolwiek element wkładki.

Jak i gdzie założyć wkładkę domaciczną?

Wkładkę wewnątrzmaciczną może założyć ginekolog. Zaleca się wykonać ten zabieg podczas ostatniego dnia menstruacji, ponieważ w tym momencie kanał szyjki macicy jest bardziej rozchylony, co ułatwia aplikację. Lekarz umieszcza wkładkę w macicy, a po jej prawidłowym założeniu przycina wystające nitki, które umożliwiają kontrolę ułożenia wkładki oraz jej późniejsze usunięcie. Oczywiście przed założeniem wkładki konieczne jest wykonanie niezbędnych badań ginekologicznych w celu wykluczenia możliwych przeciwwskazań.

Co ważne, zakładanie wkładki domacicznej refundowane jest przez NFZ, jednak koszt zakupu wkładki spoczywa na pacjentce. Cena wkładki potrafi być bardzo zróżnicowana. Zazwyczaj zapłacimy za nią od 100 do 1000 zł.

Wady i zalety wkładki domacicznej

Niewątpliwa zaletą wkładki domacicznej jest jej wysoka skuteczność oraz fakt, że nie trzeba o niej pamiętać każdego dnia. Jest to metoda całkowicie odwracalna, a do tego długoterminowa, co nieco równoważy jej wysoki koszt. Dodatkową zaletą jest zmniejszenie obfitości krwawień menstruacyjnych (w przypadku wkładki hormonalnej) oraz brak interakcji z przyjmowanymi doustnie lekami.

Istnieją jednak minusy tego rozwiązania. Przy stosowaniu wkładki wewnątrzmacicznej możliwe jest występowanie zakażeń narządów miednicy mniejszej oraz bardziej obfite krwawienia (przy wkładce miedzianej) lub plamienia. Niektóre kobiety skarżą się na bóle brzucha, jednak dolegliwości te powinny ustąpić po kilku tygodniach od założenia wkładki. Wiele zależy od tego, czy wkładka została założona umiejętnie. Jeżeli zrobiono to źle, może powodować ból. Taka sytuacja wymaga kolejnej wizyty u ginekologa i usunięcia wkładki. Wreszcie należy pamiętać o tym, że wkładka domaciczna nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Autor