Co roku kupujemy ok. 30 mln opakowań leków psychotropowych i odurzających

Rynek leków psychotropowych

Leki psychotropowe i odurzające wpływają na działanie ośrodkowego układu nerwowego, dlatego stosuje się je w leczeniu depresji, stanów lękowych, schizofrenii i innych psychoz, zaburzeń snu, trudności z koncentracją i pamięcią, zaburzeń nastroju.

Są to leki silnie działające, dlatego ich zażywanie odbywa się pod kontrolą lekarza, a ich kupno wymaga recepty. Ponieważ są to również substancje mogące prowadzić do uzależnienia, są ściśle kontrolowane przez prawo – ich produkcja, sprzedaż i posiadanie są regulowane przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

W październiku 2024 roku dodatkowo zaostrzono procedurę wydawania tego typu środków. Stało się to po aferze z receptomatami, czyli stronami internetowymi, gdzie receptę można otrzymać nawet w kilka minut, bez konsultacji lekarskiej, czasami tylko na podstawie prostego formularza i opłatą kilkudziesięciu złotych. 

Szczególnymi restrykcjami objęte zostały leki z grupy opioidów jak fentanyl, morfina i oksykodon oraz marihuana medyczna. Teraz mogą być przepisane tylko po osobistym zbadaniu pacjenta przez lekarza. Nowe przepisy doprowadziły do spadku recept na marihuanę medyczną aż o 50%. Potwierdzają to analizy OSOZ. W latach 2020–2023, czyli od momentu, kiedy wprowadzono e-recepty – w efekcie czego w internecie zaczęły mnożyć się „receptomaty” – sprzedaż leków z grupy psychotropowych i odurzających wzrosła o 10%, z 30,2 mln opakowań do 33,1 mln.

Kupujemy mniej opakowań, ale płacimy znacznie więcej

W okresie lat 2014-2024 wartość sprzedaży leków psychotropowych i odrzujących wzrosła niemal trzykrotnie, z 478 mln zł do 1,18 mld zł. Jednak liczba sprzedanych opakowań nie zwiększyła się i od lat utrzymuje się na poziomie ok. 30 tys. opakowań rocznie. Duży wzrost można było zaobserwować w latach pandemii COVID-19, gdy Polacy kupili w aptekach aż 33,1 miliona opakowań (rok 2022). Od 2023 roku sprzedaż spada i wraca do wieloletniego trendu. 

Ale za to mocno zmieniły się ceny. W okresie 10 lat cena wzrosła ponad dwukrotnie. W 2014 roku statystyczne opakowanie kosztowało 15,92 zł, a w 2024 roku Największe podwyżki miały miejsce właśnie po okresie pandemii COVID-19. W 2023 roku nastąpił rekordowy wzrost o 27%, a w 2024 – o kolejne 28%.

Dane pokazują, że najwięcej leków psychotropowych kupujemy w marcu, październiku i grudniu, a najmniej – od kwietnia do sierpnia. Korelacja z porami roku jest bardzo silna co sugeruje, że choroby psychiczne mogą nasilać się w okresie jesienno-zimowym.

Stała sprzedaż leków nie świadczy o stałej liczbie pacjentów

Niezmienna od lat liczba sprzedaży leków psychotropowych i odrzucających nie oznacza, że nie przybywa chorych. Trzeba uwzględnić, że wielu pacjentów leczonych jest w warunkach szpitalnych. Do tego pacjenci mają dziś dostęp do coraz nowocześniejszych i skuteczniejszych leków, a terapia wymaga zażywania mniejszych dawek. Dobrą wiadomością jest też rosnący asortyment świadczący o poszerzających się opcjach leczenia. W 2014 roku na półkach aptecznych było 286 różnych leków z tej grupy, a w 2024 roku – już 488. 

Według prognoz ekspertów OSOZ, liczba sprzedanych opakowań leków psychotropowych i odurzających spadnie nieznacznie w 2025 roku. Z danych NFZ z 2023 roku wynika, że na depresję choruje w Polsce ok. 1,2 mln osób. Wiele pacjentów jest jednak niezdiagnozowanych i te liczby mogą być niedoszacowane.

Uwaga!

Jeśli odczuwasz przewlekły stres, lęk, trudności ze snem lub przygnębienie, skonsultuj się z lekarzem. Problemy psychiczne można skutecznie leczyć, a leki psychotropowe są tylko jedną z metod terapii. W przypadku kryzysu emocjonalnego lub depresji, skorzystaj z całodo-bowego, bezpłatnego telefonu zaufania pod numerem 116 123 lub zadzwoń do Centrum Wspar-cia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym pod numerem 800 70 22 22. 

Autor