Polacy odwracają się od homeopatii. Sprzedaż zmalała pięciokrotnie

Placebo czy lek?

Homeopatia to jedna z najbardziej kontrowersyjnych metod leczenia. Wynaleziona w 1796 roku i stosowana na całym świecie nigdy nie doczekała się potwierdzenia skuteczności w badaniach naukowych (poza efektem placebo). Mimo to, ma swoje grono zwolenników, a każdy kraj inaczej podchodzi do stosowania środków z tej grupy. 

W homeopatii środki lecznicze są często rozcieńczane tak wiele razy, że prawdopodobnie nie pozostaje ani jedna cząsteczka pierwotnej substancji czynnej. Produkty homeopatyczne przygotowuje się najczęściej na bazie takich roślin jak czerwona cebula, arnika (zioło górskie), trujący bluszcz, belladonna (czerwień sosnowa) i pokrzywa; minerałów, jak np. biały arsen oraz zwierząt, np. zmiażdżone całe pszczoły. 

Najpopularniejszą formą są granulki, które umieszcza się pod językiem. Składają się one główne z mieszanki laktozy i sacharozy.

W Polsce leki homeopatyczne nie są refundowane przez NFZ, a Naczelna Izba Lekarska od lat stoi na stanowisku, że ich stosowanie jest niezgodne z aktualną wiedzą medyczną – lekarze nie mogą stosować metod bezwartościowych zdrowotnie, jaką jest homeopatia. Ale co kraj to inne podejście do homeopatii i niektóre państwa nadal refundują środki z tej grupy, w tym m.in. Austria, Niemcy, Szwajcaria, czy Francja. 

Choć w Polsce sprzedaż szybko spada, w skali globalnej – rośnie. Światowy rynek leków homeopatycznych wyceniany jest na ok. 10 mld USD i rośnie w tempie 12% rocznie, napędzany zwłaszcza sprzedażą w krajach rozwijających się jak Ameryka Południowa.

Rynek środków homeopatycznych w liczbach

W 2002 roku w polskich aptekach sprzedano ponad 15,5 mln opakowań leków homeopatycznych. To był rekord. Od tego czasu sprzedaż systematycznie malała. Największe spadki odnotowano w latach 2010–2015, a w 2010 roku ilość sprzedanych opakowań zmniejszyła się aż o 22,7% w porównaniu do roku poprzedniego. Wzrosty, takie jak w latach 2008–2009 osiągające 6-7%, były raczej incydentalne i nie zmieniły ogólnego trendu spadkowego.

W 2024 roku sprzedaż wyniosła już tylko 3,12 mln opakowań – niemal pięć razy mniej niż w 2002 roku. Oznacza to spadek o 78,9% w ciągu 22 lat. Spadek ten jest widoczny nie tylko w samej liczbie sprzedanych opakowań, ale także w liczbie dostępnych produktów. Jeszcze w 2005 roku na półkach aptek znajdowało się aż 4 511 różnych produktów homeopatycznych, podczas gdy w ostatnich latach asortyment ograniczył się do około tysiąca pozycji.

W tym czasie wartość sprzedaży leków homeopatycznych zmalała z poziomu 160 mln zł rocznie do 87,11 mln zł, co oznacza spadek o 46,5% w analizowanym okresie 2002-2024.

Koniec złotego okresu

Malejące przychody producenci rekompensują podwyższając ceny. W 2002 roku średnia cena statystycznego opakowania wynosiła 10,49 zł, a w 2024 roku – już 27,91 zł. To oznacza ogromny wzrost o ponad 153% w ciągu dwóch dekad (zyski producentów nie wzrosły proporcjonalnie ponieważ należy uwzględnić inflację skumulowaną). Rosnące ceny wydają się kompensować spadki w sprzedaży ilościowej i zmniejszający się asortyment. 

Analiza przeprowadzona przez ekspertów OSOZ wyraźnie pokazuje, że sprzedaż środków z tej grupy wykazuje się sezonowością. Najwięcej środków homeopatycznych Polacy kupują jesienią i zimą – od września do grudnia oraz od stycznia do marca. Szczyt notowany jest w styczniu, najniższe wartości obserwuje się w okresie letnim, w szczególności w sierpniu. Nic dziwnego – mocną pozycją w asortymencie są środki, które mają wzmacniać odporność organizmu i przyspieszać leczenie infekcji górnych dróg oddechowych.

Czy sprzedaż będzie nadal pikowała w dół?

Wszystko wskazuje na to, że Polacy coraz mniej wierzą w homeopatię. Eksperci OSOZ przewidują, że spadki w sprzedaży będą kontynuowane, choć nieco wolniej niż dotychczas. W 2025 roku sprzedaż ilościowa wyniesie 3,01 mln opakowań, co oznacza spadek o 3,64% w porównaniu do 2024 roku. W 2026 roku przewiduje się dalszy spadek do 2,90 mln opakowań.

Spadek zainteresowania lekami homeopatycznymi można tłumaczyć kilkoma czynnikami. Po pierwsze, rośnie świadomość pacjentów i lekarzy co do braku naukowych dowodów na skuteczność takich preparatów, poza efektem placebo. Po drugie, zmieniają się preferencje konsumentów – coraz więcej osób wybiera tradycyjne leki farmakologiczne reklamowane w mediach. I po trzecie – rosnące ceny zniechęcają nawet wiernych konsumentów.

Jeszcze do niedawna potężny rynek homeopatii zaczyna tracić na znaczeniu i wszystko wskazuje na to, że moda na homeopatię w Polsce bezpowrotnie odchodzi w przeszłość. 

Autor