Macierzanka – skład, właściwości, zastosowanie
Macierzanka jest rośliną powszechnie występująca w Polsce i należącą do rodziny jasnotowatych. Mnogość substancji czynnych zawartych w macierzance sprawia, że jest ona wykorzystywana w wielu dolegliwościach. Jakie związki są odpowiedzialne za jej działanie lecznicze i w jakich sytuacjach warto po nią sięgnąć?
Macierzanka – gatunki
Do rodzaju Macierzanka (Thymus L.) należy ponad dwieście gatunków roślin, spośród których trzy znajdują zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Są to:
- Thymus vulgaris L. – tymianek pospolity, zwany inaczej macierzanką tymianek
- Thymus serpyllum L. – macierzanka piaskowa
- Thymus pulegioides L. – macierzanka zwyczajna
Dzięki zawartości cennych substancji biologicznie czynnych, wymienione gatunki macierzanki wchodzą w skład wielu produktów leczniczych oraz suplementów diety.
Jakie związki znajdują się w zielu i olejku z macierzanki?
W lecznictwie stosuje się zarówno ziele, jak i olejek eteryczny pochodzący z macierzanki. W skład olejku z macierzanki piaskowej i macierzanki tymianek wchodzi głównie karwakol, tymol i p-cymen. Ponadto macierzanka piaskowa jest źródłem cytralu, czemu zawdzięcza swój charakterystyczny zapach, zaś macierzanka tymianek zawiera dodatkowo borneol i linalol. Związki zawarte w olejku eterycznym posiadają silne właściwości antyseptyczne, odkażające i przeciwgrzybicze.
Zarówno ziele macierzanki piaskowej, jak i macierzanki tymianek, stanowi bogate źródło flawonoidów, takich jak apigenina lub luteolina, które mają szerokie zastosowanie farmakologiczne. Działają m.in. moczopędnie, przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie i rozkurczowo. Ponadto macierzanka piaskowa zawiera diosmetynę, której czynny metabolit - diosmina - wchodzi w skład wielu preparatów, stosowanych w leczeniu objawów niewydolności krążenia żylnego. Ziele macierzanki charakteryzuje się także wysoką zawartością garbników, z czym wiąże się jej działanie ściągające i hamujące wzrost bakterii.
Gorycze zawarte w zielu macierzanki, m.in. serpyllina, odpowiadają za zwiększenie wydzielania soku żołądkowego i żółci. Macierzanka jest także znana z leczenia dolegliwości związanych z kaszlem. Za działanie wykrztuśne odpowiada zarówno olejek, jak i saponiny zawarte w zielu obu gatunków.
Jakie zastosowanie lecznicze ma macierzanka?
Macierzanka tymianek i macierzanka piaskowa mają zastosowanie jako tradycyjny produkt leczniczy w terapii kaszlu i stanach zapalnych górnych dróg oddechowych. Macierzanka działa wykrztuśnie i mukolitycznie, powodując rozrzedzenie zalegającej wydzieliny, zaś stosowanie olejku macierzankowego do inhalacji skutkuje drażnieniem błony śluzowej oskrzeli, wzmagając ruchy nabłonka rzęskowego i ułatwiając odkrztuszanie.
Ponadto w medycynie ludowej macierzanka tymianek jest stosowana w dolegliwościach, takich jak zaburzenia żołądkowo-jelitowe, bóle reumatyczne i trądzik, natomiast macierzanka piaskowa używana jest przy osłabieniu łaknienia, bólach brzucha i zaparciach.
Macierzanka bywa stosowana także w celu wspomagania leczenia ran. Dzięki zawartości garbników wykazuje działanie ściągające i przyspieszające tworzenie skrzepu. Korzystny wpływ na gojenie ran mają również zawarte w olejku eterycznym związki o działaniu odkażającym i antyseptycznym.
W jakich preparatach znajdziemy macierzankę?
Z uwagi na wielokierunkowe działanie, macierzanka jest dostępna w różnych postaciach. Macierzanka tymianek i macierzanka piaskowa są zarejestrowane jako produkt leczniczy w postaci sypkiego ziela do stosowania w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i jako środek ułatwiający odkrztuszanie.
Ponadto macierzanka tymianek wchodzi w skład wielu leków złożonych, takich jak syropy o działaniu wykrztuśnym, a także wspomagające odporność. Występuje też w postaci żelu oraz płynu do płukania jamy ustnej, przeznaczonych do stosowania w stanach zapalnych. Jest także składnikiem pastylek do ssania o działaniu łagodzącym chrypkę i kaszel.
Macierzanka piaskowa wchodzi w skład wielu suplementów diety, dostępnych zarówno w postaci syropów (Syrop z tymianku i macierzanki Premium Rosa), jak i tabletek (Garda tymianek i podbiał), mających korzystny wpływ na funkcjonowanie układu oddechowego.
W aptekach i sklepach zielarskich jest dostępny także olejek eteryczny, uzyskany zarówno z macierzanki piaskowej, jak i macierzanki tymianek.
Wybrane preparaty znajdziesz i zarezerwujesz w aptece za pomocą portalu KtoMaLek.pl.
Autor
Redakcja KtoMaLek.pl - Zespół redakcyjny KtoMaLek.pl tworzą doświadczeni farmaceuci, którzy specjalizują się w różnych obszarach tematyki zdrowotnej. Doświadczenie zdobyte w zawodzie oraz wiedza uzyskana podczas studiów farmaceutycznych, pozwalają na tworzenie merytorycznych treści zgodnych z EBM (and. Evidence-based Medicine), opartych na rzetelnych źródłach — aktualnych badaniach naukowych, branżowych podręcznikach i książkach. Za praktyką podążają również pasja i niesłabnąca chęć do poszerzania wiedzy oraz dzielenia się nią z pacjentami. Dzięki temu użytkownicy otrzymują dostęp do ciekawych i angażujących materiałów edukacyjnych.
