Halotan – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, skutki uboczne
Podczas różnorakich zabiegów i operacji częstą koniecznością jest wprowadzenie pacjenta w stan narkozy. Do tego celu od lat stosuje się leki zarówno w formie gazów wziewnych, jak i podawanych dożylnie. Jednym ze starszych środków znieczulenia ogólnego jest halotan. Jakie są jego właściwości? Jakie może wywoływać skutki uboczne i czy istnieją przeciwwskazania do stosowania tego leku?
Właściwości halotanu
Halotan to organiczny niepalny związek chemiczny. W temperaturze pokojowej ma on formę płynną o wyglądzie ciężkiej, bezbarwnej i przezroczystej cieczy. Charakteryzuje się jednak dużą lotnością, to znaczy, że jego cząsteczki łatwo przechodzą w stan gazowy, a temperatura wrzenia halotanu to zaledwie 50℃. Ponieważ są do siebie podobne chemicznie, istnieje podobieństwo między zapachem halotanu i chloroformu.
Ze względu na powyższe cechy, halotan jest lekiem podawanym wziewnie, w formie inhalacji ze specjalnego parownika. Halotan dość szybko wprowadza w stan ogólnej anestezji (znieczulenia). Zazwyczaj nie powoduje uprzednio stanu pobudzenia. Działa silnie usypiająco, jednak w porównaniu z innymi anestetykami ogólnymi, słabo rozkurczająco na mięśnie prążkowane (odpowiadające za ruchy dowolne). Powrót świadomości chorego może być zaobserwowany już w ciągu kilku minut od zaprzestania podawania halotanu.
Zastosowania halotanu
Halotan jest anestetykiem pozwalającym na uzyskanie całkowitego znieczulenia ogólnego. Może więc być stosowany samodzielnie, a także w mieszaninie z tlenem lub powietrzem. W pewnych przypadkach jednak działanie halotanu jest niewystarczające. Wtedy podaje się dodatkowo inne leki, np. podtlenek azotu, czyli tzw. gaz rozweselający.
Halotanu użyto w anestezji po raz pierwszy w 1956 roku. Był jednym ze środków, które zastąpiły dotychczas używane eter dietylowy, chloroform czy cyklopropan. Powyższe substancje całkowicie wyszły z użycia, natomiast halotan traci obecnie na znaczeniu w porównaniu z kolejnymi, nowszymi związkami, np. sewofluranem czy enfluranem.
Działania niepożądane halotanu
Pomimo tego, iż do 80% przyjmowanego wziewnie halotanu wydala się przez płuca, a pozostałe 20% jest metabolizowane przez wątrobę i wydalane przez nerki, istnieje szereg działań niepożądanych, które mogą towarzyszyć stosowaniu halotanu.
Najpoważniejszym z możliwych skutków ubocznych narkozy z użyciem halotanu jest ryzyko depresji ośrodka oddechowego w mózgowiu, co może skutkować utrudnieniem lub nawet zatrzymaniem oddychania. Dodatkowo, ze względu na drogi przemian halotanu w organizmie i sposób jego wydalania, może on uszkadzać wątrobę (tzw. działanie hepatotoksyczne) oraz nerki (działanie nefrotoksyczne). Halotan może być też szkodliwy dla mięśnia sercowego. Pomimo słabego wpływu na mięśnie szkieletowe, halotan działa rozkurczowo na mięśnie gładkie (kurczące się niezależnie od woli) w obrębie jelit i macicy, co może doprowadzać do jej nadmiernego rozluźnienia i krwotoku poporodowego. Podczas wybudzania z narkozy osiągniętej przy użyciu halotanu chory może odczuwać dreszcze.
Przeciwwskazania do stosowania halotanu jako środka do znieczulenia ogólnego
Chociaż halotan stosuje się w znieczuleniu ogólnym coraz rzadziej, to wciąż bywa on wykorzystywany w medycynie, a także weterynarii. Lekarze decydując się na zastosowanie tego leku, dobierają dawkę indywidualnie do potrzeb pacjenta, czuwają także podczas operacji, monitorując funkcje życiowe (zwłaszcza pracę ośrodka oddechowego). Niemniej jednak u niektórych pacjentów stosowanie halotanu jest przeciwwskazane, a do znieczulenia ogólnego używa się innych substancji wziewnych lub dożylnych.
Stosowanie halotanu jest przeciwwskazane lub obarczone koniecznością zachowania szczególnej ostrożności:
- u osób z przebytymi chorobami wątroby,
- w niektórych przypadkach chorych z nadciśnieniem,
- u kobiet ciężarnych w pierwszym trymestrze ciąży oraz podczas porodu
- u pacjentów z cukrzycą,
- u chorych z podwyższoną temperaturą ciała,
- w przypadku występowania wysokiego ciśnienia śródczaszkowego,
- u osób z nadczynnością tarczycy.
Ze względu na swoje zastosowania halotan nie jest lekiem dostępnym w aptekach, a jedynie zarezerwowanym do leczenia szpitalnego.
Wszystkie potrzebne preparaty można z łatwością zarezerwować w najbliższej aptece za pośrednictwem strony internetowej KtoMaLek.pl.
Autor
Redakcja KtoMaLek.pl - Zespół redakcyjny KtoMaLek.pl tworzą doświadczeni farmaceuci, którzy specjalizują się w różnych obszarach tematyki zdrowotnej. Doświadczenie zdobyte w zawodzie oraz wiedza uzyskana podczas studiów farmaceutycznych, pozwalają na tworzenie merytorycznych treści zgodnych z EBM (and. Evidence-based Medicine), opartych na rzetelnych źródłach — aktualnych badaniach naukowych, branżowych podręcznikach i książkach. Za praktyką podążają również pasja i niesłabnąca chęć do poszerzania wiedzy oraz dzielenia się nią z pacjentami. Dzięki temu użytkownicy otrzymują dostęp do ciekawych i angażujących materiałów edukacyjnych.
